بی‌توجهی به تردد افراد معلول در شهر عادی شده؛ معلولان هم حق شهروندی دارند

«مناسب ‌سازی شهری بهترین هدیه به معلولان» عنوان یادداشت روزنامه اعتماد به قلم زهرا نژادبهرام است که در آن آمده: امسال روز جهانی معلولین یعنی 12 آذر ماه را در حالی گرامی می‌داریم که هنوز نتوانسته‌ایم فضای مناسب تردد را در شهر تهران برای آنها تدارک ببینیم! شهری نزدیک به 700 کیلومتر مربع که بیش از 10 هزار کیلومتر معبر بالای شش متر در سطح شهر و حدود 150 ایستگاه مترو و بیش از صدها ایستگاه تاکسی و اتوبوس و بی‌آرتی و ون و....دارد، قادر نیست به‌طور مناسب برای شهروندان دارای معلولیت شرایط لازم برای تردد آنها را فراهم کند! این مهم نه تنها در تهران بلکه در بقیه شهرهای کشور نیز قابل مشاهده است، بی‌توجهی به مساله تردد افراد دارای معلولیت به امری عادی در روند مدیریتی مبدل شده در حالی که این گروه از شهروندان همچون دیگران دارای حقوق شهروندی هستند.

به نظر می‌رسد مساله گرامیداشت روز معلول همچون سال‌های گذشته با گفتاردرمانی شکل گرفته است! عدم اجرای قانون به ویژه قانون 1383 حمایت از معلولین در کنار مصوبه‌های شورای شهر تهران در کنار محدودیت منابع و عدم توجه به استانداردهای عمومی برای معلولین در سطح شهر اصلی‌ترین مسائل است. مواردی چون ناکافی بودن تعداد خودروهای خاص آنها و زمین گیر شدن برخی از آنها به دلیل هزینه‌های بالا فقط قادر است تعداد معدودی از آنها را پوشش دهد!

در این میان خودروهای حمل‌و‌نقل عمومی نیز بدون داشتن امکانات لازم ظرفیت ارایه خدمات به شهروندان دارای معلولیت را ندارند. و عملا امکان تردد شهری برای معلولان مبدل به امری طاقت فرسا شده است. ظاهرا، شهرها مختص انسان‌های سالم شده و هر کس بنا به هردلیل بلندمدت و کوتاه‌مدت دچار مشکلات فیزیکی بشود، اجازه تردد در شهر را ندارد. البته نه به صورت قانونی بلکه به صورت عینی، چون امکانات لازم برای تردد این افراد فراهم نیست. شهری که باید متعلق به همه شهروندان فارغ از سن و جنس و سلامت فیزیکی و.... باشد به افراد سالم و بالغ تعلق گرفته و اما! هزینه‌های شهر بر همه شهروندان تحمیل می‌شود. این تصویر از شهر یقینا نه به عدالت نزدیک است به شرط انصاف!  

لذا بهترین هدیه به معلولین در این روز برگزاری مراسم و سخنرانی و... نیست بلکه آماده‌سازی شهر برای حضور آنها به عنوان شهروندانی است که بر اثر حادثه‌ای یا مشکلی..... دچار معلولیت شده‌اند! براساس گزارش‌های جهانی، در هر جامعه‌ای حدود 10 درصد افراد دچار انواع معلولیت هستند و جوامع برای رعایت حقوق همه شهروندان مکلف به ارایه خدمات و مناسب‌سازی شهری برای تردد آنها هستند!

نقص برنامه‌ریز کالبدی در کنار کم توجهی مدیریتی؛ به انضمام عدم تخصص کافی مجریان در رعایت فضاهای عمومی مناسب اعم از پیاده‌روها تا محل عبور از خیابان در کنار رمپ‌هایی که غیر استاندارد هستند و ..... جملگی بیانگر نادیده انگاری افراد دارای معلولیت در شهر است.

در سال 1386 مصوبه شورای تهران گامی بلند در این عرصه بود اما ناتوانی در اجرا صرفا منجر به ایجاد تشکیلاتی نظیر ستاد مناسب‌سازی در معاونت شهرسازی شد. با روی کار آمدن شورای پنجم و تمرکز اعضا بر مساله معلولین و حل مشکلات آنها با همکاری شهردار وقت آقای حناچی که پیش از آن معاونت شهرسازی شهرداری را برعهده داشت و رییس ستاد مناسب‌سازی شهر تهران بود! گامی بلند در آماده‌سازی شهر برای معلولین برداشته شد! اقدام کم‌نظیر و موثر وی در به‌کارگیری دو مشاور زن و مرد دارای معلولیت برای هریک از 5 معاونت اصلی و اجرایی یعنی عمران، حمل و نقل، اجتماعی، خدمات شهری و شهرسازی جهت نظارت بر کلیه پروژه‌های شهری در قالب مناسب‌سازی نقطه عطفی برای آماده‌سازی شهری بود! این رویکرد منجر به افتتاح پروژه‌ها در صورت مناسب‌سازی گردید و همچنین در پی جلسات منظم و موثر ستاد مناسب‌سازی نقشه آن لاین ایستگاه‌های شهری مناسب‌سازی شده در خطوط حمل و نقل عمومی به این افراد ارایه گردید.

همچنین استانداردهای لازم از سوی سازمان استاندارد مورد تایید قرار گرفت و رویکردی همه‌جانبه در مجموعه مدیریت شهری از سوی مدیران، کارشناسان، مجریان و پیمانکاران نسبت به مناسب‌سازی شهری مورد توجه قرار گرفت و کارنامه شورای پنجم را منور به نور این گروه از شهروندان نمود! تلاشی که نیازمند تداوم و همراهی همه بخش‌های مدیریت شهری است! خبر خوب برگزاری امتحان استخدامی برای افراد دارای معلولیت در هفته گذشته بیانگر اقدامی موثر است که نیازمند عزمی جدی از سوی همه بخش‌های حاکمیتی است!

کشوری که هشت سال جنگ تحمیلی را طی کرده و یقینا تعداد زیادی جانباز را در خود جای داده، رقم استاندارد همه جوامع برای داشتن افراددارای معلولیت در آن بیشتر است. لذا این مهم نه تنها تکلیفی اجتماعی که تعهدی جدی به کسانی است که جان خود را برای امنیت و رفاه این کشور هزینه کرده‌اند! امید است مسوولان مدیریت شهری با تکیه به رویکردهای برنامه سوم توسعه شهر تهران در این خصوص اقداماتی عاجل و جدی را به انجام رسانند.