احمدی: چین و روسیه به‌راحتی می‌توانند مانع تشکیل کمیته ۱۷۳۷ و پنل کارشناسی شوند؛ مواضعی که علناً درباره مذاکره ایران و آمریکا اعلام می‌شود معمولاً مواضع مذاکراتی است، نه مواضع نهایی

لیلا پایدار- کوروش احمدی دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل در گفت‌وگو با خبرنگار اعتمادآنلاین و درباره جلسه اخیر شورای امنیت که ایران، چین و روسیه معتقد بودند نباید برای بررسی برنامه هسته‌ای ایران برگزار می‌شد، وی درباره مبنای حقوقی استدلال طرفین اظهار کرد: ایران به همراه چین و روسیه معتقدند که بعد از مختومه شدن قطعنامه 2231 در 18 اکتبر دیگر نشست های مربوطه به روال ده سال گذشته که دو بار در سال (خرداد و دی) برگزار می شد، منتفی است و دیگر نباید برگزار شوند. استدلال این سه کشور این است مطابق ماده 8 قطعنامه 2231 این قطعنامه مختومه شده، بررسی برنامه هسته ای ایران به اتمام رسیده، موضوع ایران از دستور کار شورای امنیت خارج شده و مهمتر از همه لغو 6 قطعنامه شورا علیه ایران مطابق ماده 7 همین قطعنامه دائمی شده است. و در نتیجه اقدام شورا به بررسی اجرای این قطعنامه و اجرای برجام در دو نوبت در سال منتفی است. 

وی افزود: در مقابل، آمریکا و فرانسه و انگلیس به علاوه  4 عضو غیردائمی شورا (دانمارک، اسلوونی، یونان و کره جنوبی) که خواستار برگزاری این جلسه شده بودند، ادعای متفاوتی دارند و معتقدند که قطعنامه 2231 همچنان معتبر است. استدلال حقوقی آنها این است که بعد از فعال شدن مکانیسم ماشه در 28 اوت و نهایی شدن آن در 27 سپتامبر، مطابق ماده 12 قطعنامه 2231 تنها مواد 7 و 8 و 16 تا 20 این قطعنامه مختومه شده اند و با توجه به این امر، ماده 8 دیگر در 18 اکتبر معتبر نبوده که بتواند موجب مختومه شدن کل قطعنامه شود. این استدلال در ادامه استدلال آمریکا و سه کشور اروپایی دایر بر عملیاتی شدن اسنپ بک و احیای 6 قطعنامه ضدایرانی است. 

به گفته احمدی، در مقابل روسیه و چین و ایران با کل روند فعال شدن اسنپ بک مخالف اند و سه کشور اروپایی را به دلیل اینکه خود ناقض تعهداتشان ذیل برجام و قطعنامه 2231 بوده اند، واجد شرایط برای فعال کردن مکانیسم ماشه ندانسته اند. متاسفانه دبیر خانه سازمان ملل نیز با طرف غربی همراه شده و برغم مخالفت چین و روسیه و ایران، اقدام به تهیه گزارشی مطابق قطعنامه 2231 طبق روال ده سال گذشته کرد و اسلوونی هم به عنوان تسهیل کننده اجرای برجام گزارشی به این نشست شورای امنیت داد. 

در این جلسه صحبت هایی نیز از سوی برخی کشورها درمورد تشکیل کمیته 1737 و پانل کارشناسی 1929 شد. آیا فکر می کنید تشکیل این کمیته و پانل ممکن خواهد بود؟ با داده های موجود بعید به نظر می رسد که شکل گیری این کمیته و پانل ممکن باشد. مواضعی که روسیه و چین تا کنون داشته اند اگر همچنان ادامه داشته باشد، آنها می توانند مانع اقدام شورای امنیت در این رابطه شوند. کمیته 1737 که در چارچوب قطعنامه 1737 در 2006 تشکیل شد، همچنان معتبر است اما رئیس آن از بین اعضای غیردائمی شورای امنیت باید انتخاب شود و تشکیل آن رسما توسط شورا اعلام شود. اما مطابق رویه و عرف شورای امنیت اجماع هر 15 عضو شورای امنیت برای هر اقدامی در ارتباط با ارگان های فرعی شورای امنیت لازم است و چین و روسیه به راحتی می توانند مانع هر اقدامی در این مورد شوند. 

این دیپلمات پیشین تصریح کرد: پانل کارشناسی توسط قطعنامه 1929 برای یک دوره یک ساله تشکیل شده و بعد از خاتمه هر سال باید با رای شورای امنیت تجدید می شد. لذا در این مورد نیز چین و روسیه می توانند با توسل به وتو مانع تشکیل آن شوند. یک بار در گذشته در مورد کره شمالی این اتفاق افتاده و روسیه مانع کارکرد کامل کمیته تحریم 1718 مربوط به تحریم های کره شمالی شده است. 

احمدی درباره اظهارات نماینده آمریکا در این نشست که مدعی شد واشنگتن تنها در صورتی آماده مذاکره است که گفت‌وگوهای مستقیم و معنادار باشد و هیچ‌گونه غنی‌سازی در داخل ایران انجام نشود، و در مقابل نماینده ایران تأکید کرد که تهران از هر مذاکره منصفانه و معنادار استقبال می‌کند، اما به عنوان یک عضو ان پی تی از حقوق خود ذیل این عهدنامه عدول نخواهد کرد توضیح داد: روشن است که دولت کنونی آمریکا در این مورد نیز مانند بسیاری موارد دیگر خلاف عرف و خلاف قوانین مسلم بین المللی عمل می کند. نمونه اقدامات تجاوزکارانه دولت ترامپ در سواحل ونزوئلا گویای اعمال قانون شکنانه تا حد دزدی دریایی است. در مورد ایران نیز اصرار دولت ترامپ مبنی بر غنی سازی صفر در ایران از نوع اعمال دیگر آن دولت است و کاملا با عرف و حقوق بین الملل مغایرت دارد. 

وی تاکید کرد: با این حال و با توجه به شرایط دشواری که در آن قرار داریم، مسئولین ما باید از ابتدا و حتی از دور اول ریاست جمهوری ترامپ شرایط را درک می کردند و از وارد شدن در بگومگوهای علنی و اقدام به نحوی که شائبه مذاکره از طریق رسانه ها را ایجاد کند، خودداری می کردند. البته در این مورد بخصوص اقدام سفیر ما در سازمان ملل و پاسخ ایشان به نماینده آمریکا اقدام صحیحی بود. 

احمدی در پایان خاطرنشان کرد: اما در مجموع با توجه به سوابق دولت ترامپ و روحیات و روانشناسی خود ترامپ باید توجه داشت که در صورت مذاکره با آمریکا مطابق عرف معمول در دنیا همواره امکان نیل به توافقی مطلوب برای ما وجود خواهد داشت. بطور کلی، مواضعی که علنا اعلام می شود معمولا مواضع مذاکراتی است و الزاما مواضع قطعی و نهایی کشورها نیست و کشورها معمولا از تقابل با هم در رسانه ها خودداری می کنند تا از این طریق مانع تصلب مواضع و سخت تر شدن کار شوند.