آتش‌بسی که هیچ‌کس قبولش ندارد

محمدحسین لطف‌الهی- ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه به نیروهای مسلح این کشور دستور داد که برای 36 ساعت در تمامی جبهه‌های درگیری با نیروهای اوکراینی آتش‌بس برقرار کنند تا امکان برگزاری مراسم کریسمس مسیحیان ارتدوکس بدون نگرانی و خونریزی برگزار شود.

میخایلو پودولیاک، مشاور رییس‌جمهور اوکراین پس از اعلام این مساله از سوی کرملین پیشنهاد روسیه را «دورویی» توصیف کرد و در توییتر نوشت نیروهای روسی باید مناطق اشغال‌شده را ترک کنند و تنها آن زمان است که امکان برقراری یک آتش‌بس موقت وجود دارد.

براساس اعلام کاخ ریاست‌جمهوری روسیه، دستور ولادیمیر پوتین در پی درخواست پاتریارک کریل رییس کلیسای ارتدوکس روسیه - که از تجاوز نظامی مسکو به اوکراین حمایت می‌کند - صادر شد. کی‌یف پیش از مسکو پیشنهاد پاتریارک کریل را رد کرده و گفته بود این پیشنهاد در نگاه بدبینانه یک «تله» و خوشبینانه یک «اقدام تبلیغاتی» است.

در دستور صادر شده از سوی ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه آمده است: «با توجه به درخواست عالیجناب کریل به وزیر دفاع فدراسیون روسیه دستور می‌دهم که از ساعت 12 ظهر روز جمعه 6 ژانویه 2023 تا ساعت 24 روز 7 ژانویه 2023، در سراسر جبهه‌های جنگ آتش‌بس برقرار شود.»

در این دستور نوشته شده «با توجه به این واقعیت که تعداد زیادی از شهروندان باورمند به مسیحیت ارتدوکس در مناطق جنگی زندگی می‌کنند، ما از طرف اوکراینی می‌خواهیم آتش‌بس اعلام کرده و به شهروندان‌شان این فرصت را بدهند که در مراسم شب کریسمس و روز میلاد مسیح شرکت کنند.»

رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه روز پنجشنبه در تماس‌هایی جداگانه با پوتین و ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین گفت‌وگو کرده بود. براساس اعلام دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه، اردوغان به زلنسکی گفته بود که آنکارا آماده تسهیل و ایفای نقش میانجی برای بازگرداندن صلح میان روسیه و اوکراین است.

در بیانیه دولت ترکیه اعلام شده اردوغان در گفت‌وگو با پوتین نیز خواستار صلح و آغاز گفت‌وگوها میان مسکو و کی‌یف شده و از رییس‌جمهور روسیه خواسته تا با اعلام آتش‌بس یک‌طرفه به تلاش‌ها برای یافتن یک راه‌حل منصفانه کمک کند. ولودیمیر زلنسکی پس از گفت‌وگو با اردوغان در بیانیه‌ای از پیشنهاد ترکیه و نقش‌آفرینی آنکارا برای به نتیجه رساندن «فرمول صلح» اوکراین ابراز خرسندی کرده بود.

واکنش کی‌یف و  واشنگتن

ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین روز پنجشنبه در واکنش به پوتین اعلام کرده بود که این پیشنهاد، راهکار روسیه برای جلوگیری از پیشروی نیروهای اوکراینی است. زلنسکی تاکید داشت روسیه می‌خواهد سربازانش فرصت استراحت برای دفاع بهتر را پیدا کنند، فرصت بیشتری برای انتقال سربازانش به منطقه دونباس داشته باشد و از این طریق نگذارد پیشروی سربازان اوکراینی به سوی شرق دونباس ادامه یابد. جو بایدن رییس‌جمهور ایالات متحده نیز در واکنش به این پیشنهاد روسیه به اوکراین گفته بود «پوتین به دنبال کمی اکسیژن و فضای تنفس است» و با اشاره به عدم طرح این پیشنهاد برای روزهای 25 دسامبر و روز سال نو آن را نشانه‌ای از وجود تناقض در نگاه روسیه توصیف کرده بود.

یک تناقض  مهم

به گزارش «اعتماد»، پیشنهاد روسیه در شرایطی مطرح شده که پیش‌تر مسکو در سال 2022 پیشنهاد برقراری آتش‌بس در روز عید پاک که مسیحیان ارتدوکس آن را جشن می‌گیرند، رد کرده بود. در عصر اولین روز سال نوی میلادی 2023 نیز مسکو حملات پهپادی شدیدی به شهرهای اوکراین از جمله کی‌یف ترتیب داد.پایگاه خبری اکسیوس نوشته کلیسای ارتدوکس اوکراین در پی اختلافات با کلیسای ارتدوکس روسیه، به شهروندان ارتدوکس در اوکراین اجازه داد که کریسمس را در 25 دسامبر جشن بگیرند.

بلومبرگ گزارش داده در روز 25 دسامبر نیز که مسیحیان - به جز ارتدوکس‌ها - کریسمس را جشن می‌گیرند، روسیه به حملات و بمباران شهرهای اوکراین ادامه داد و در این روزها دست‌کم 10 غیرنظامی اوکراینی کشته شدند.

اتهام نقض آتش‌بس

روز جمعه پس از آغاز یک‌طرفه آتش‌بس از جانب روسیه، تعدادی از مقام‌های دولت و نمایندگان پارلمان اوکراین از شنیده شدن آژیر هشدار حمله هوایی در شهرهای اوکراین خبر دادند. اینا اووسان، عضو پارلمان اوکراین با اشاره به این مساله در توییتر نوشت: «شنیده شدن صدای آژیر هشدار حمله هوایی در شهرهای اوکراین نشان می‌دهد که ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه تا چه اندازه مورد اعتماد و صادق است.»

کایرا رادیک، رهبر حزب گولوس و یکی دیگر از اعضای پارلمان اوکراین هم نوشته «آتش‌بس تنها روی کاغذ رقم نمی‌خورد. هشدار حمله هوایی که در اوکراین شنیده می‌شود نشانه‌ای از میزان واقعی بودن ادعاهای پوتین است.»روزنامه گاردین گزارش داده ساعاتی پیش از شروع آتش‌بس، روس‌ها حملات گسترده‌ای را به سوی شهرهای اوکراین انجام دادند اما مهم‌ترین حمله روس‌ها در این زمان به شهر کراماتورسک در استان دونتسک بود.

بر اساس گزارش این روزنامه، حملات علیه منطقه خرسون در جنوب اوکراین نیز نسبتا شدید بود.البته این تنها اوکراین نبود که روسیه را به نقض آتش‌بس متهم می‌کرد. عصر روز جمعه وزارت دفاع روسیه اعلام کرد در منطقه دونتسک ارتش اوکراین پس از شروع آتش‌بس با حملات توپخانه‌ای به مواضع روس‌ها حمله کرده است.

خبرگزاری تاس به نقل از مقام‌های جمهوری‌ خودخوانده دونتسک نوشته است که حملات اوکراین به وسیله‌ توپ‌های 155 میلی‌متری که از سوی ناتو در اختیار کی‌یف قرار داده شده، انجام شده است.دمیتری مدودف، معاون شورای امنیت ملی روسیه در واکنش به حملات توپخانه‌ای و اظهارات مقام‌های ارشد دولت اوکراین روز جمعه گفت: «در تعطیلات کریسمس، دست محبت مسیح علیه‌السلام به سمت اوکراین دراز شد اما رهبران اوکراین آن را رد کردند.» او افزود: «من ناراحت بودم که برخی افراد نمی‌توانند این روز به کلیسا بروند اما فهمیدم افراد ناسپاسی که ایمان ندارند فقط زبان زور را می‌فهمند.»