روزهای سخت روابط دوجانبه روسیه و اسرائیل/ اسرائیل برای عادی شدن دوباره روابطش با روسیه دنبال معجزه می‌گردد

پایگاه خبری «میدل ایست مانیتور» در گزارشی، ضمن اشاره به اقدام اخیر دولت روسیه در صدور دستور تعطیل کردن دفاتر آژانس یهود در خاک روسیه، به طور خاص به این مساله اشاره کرده که تنش ها و اختلافات در روابط تل آویو-مسکو به نقطه ای رسیده اند که عملا رژیم اسرائیل را با نگرانی های جدی رو به رو کرده اند و اکنون اسرائیلی ها امید دارند که صرفا با وقوع یک معجزه، بار دیگر روابطشان با روسیه به حالت قبل و مرحله عادی بازگردد.

به گزارش فرارو، میدل ایست مانیتور در گزارش خود به طور خاص به این نکته اشاره کرده که رژیم اسرائیل قصد داشت تا در چهارچوب جنگ اوکراین، هم در سمت روسیه و هم جبهه غرب بایستد. با این حال در پیشبرد این دستورکار با تناقضاتی جدی رو به رو شد و در نهایت طرفِ غرب را برگزید. امری که اکنون با واکنش جدی کرملین رو به رو شده و روس‌ها در شرایط فعلی در حال گرفتن انتقام از رژیم اسرائیل هستند. دستورکاری که به ویژه در صحنه معادلات میدانی سوریه می تواند تبعات و پیامدهای ناگواری را برای اسرائیلی ها داشته باشد.

میدل ایست مانیتور در این رابطه می نویسد: «اسرائیل متقاعد شده که تهدیدات دولت روسیه جهت تعطیل کردن و بستنِ آژانس یهود در این کشور، در واقع تلافی مسکو نسبت به مواضع رژیم صهیونیستی در قبال جنگ اوکراین و حمایت های آن از جبهه غرب است. از این رو، اسرائیل اکنون می ترسد که بحران در روابط آن با روسیه، بیش از پیش تشدید شود. موضوعی که مقام های وزارت خارجه، دادگستری و شورای امنیت ملی رژیم اسرائیل را به تکاپو انداخته تا جلسات اضطراری را تشکیل دهند و به ارزیابی موقعیت و تحولاتِ جدید پیش آمده بپردازند.

این احساس وجود دارد که اسرائیل عملا در وضعیت و زمان مناسبی جهت حل مشکلات و اختلافات خود با روسیه قرار ندارد و اساسا زمان طلایی حل مشکلات خود با مسکو را از دست داده است. با این همه، مقام های اسرائیلی در حال انجام رایزنی های فشرده با دولت روسیه هستند تا مطمئن شوند که خدمات و فعالیت های ضروریِ آژانس یهود به شهروندان اسرائیلی و یهودی همچنان در خاک روسیه ادامه پیدا می کند. نباید فراموش کرد که شمار قابل توجهی از ساکنان اراضی اشغالی، یهودی های روسی هستند.

با این همه، روسیه با اقدام خود در تعطیل کردن دفاتر آژانس یهود در روسیه، ضربه ای اساسی و سنگین را به روند مهاجرت یهودی های روسی به اراضی اشغالی وارد کرده است. از این رو، اکنون رژیم اسرائیل با نگرانی های جدی رو به رو است. باید در نظر داشت که روابط میان اسرائیل و روسیه هیچگاه تا به این اندازه بحرانی و پُر تنش نبوده است.

از زمانی آغاز جنگ اوکراین، نخست وزیر موقت و وزیر خارجه اسرائیل "یائیر لاپید" رویکردها و مواضع سخت‌گیرانه‌ای را در قبال روسیه اتخاذ کرده است. در این چهارچوب، رژیم اسرائیل در زمره نخست نظام هایی بود که به کارازر غرب در جنگ علیه روسیه پیوست و ضمن محکوم کردنِ ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، این کشور را به انجام "جنایات جنگی" در اوکراین متهم ساخت.

یائیر لاپید حتی نقشی بارز و قابل توجه را در اتحاذ مواضع ضد روسی از سوی رژیم اسرائیل در سازمان ملل متحد و قطعنامه های تصویب شده آن علیه روسیه بازی کرد. در این راستا، لاپید از زمانی که کرسی نخست وزیری رژیم اسرائیل را به دست گرفته، با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه هیچ گفتگویی انجام نداده و البته پوتین نیز تماسی با لاپید جهت گفتن تبریک به وی به دلیل بر عهده گرفتن کرسی نخست وزیری رژیم اسرائیل نداشته است. مجموع این مسائل گویای یک حقیقت هستند: اقدام دولت روسیه در تعطیل کردن و بستنِ دفاتر آژانس یهود در روسیه اقدامی صرفا سیاسی و با هدف انتقام گرفتن از رژیم اسرائیل انجام شده است. اگرچه که دولت روسیه اعلام کرده که آژانس یهود اساسا اقدام به نقض قوانین روسیه کرده است.

مهاجران یهودی که از روسیه عازم اسرائیل می شوند در طول سال های اخیر آمارهای افزایشی قالب توجهی را از خود نشان داده اند. از زمان آغاز سال جاری میلادی، چیزی در حدد 19168 یهودی از روسیه عازم اراضی اشغالی شده اند. این در حالی است که در کل سال 2021، تنها 7824 روسی به سرزمین‌های اشغالی مهاجرت کرده اند. این قبیل آمارها نشان می دهند که در سال جاری چیزی در حدود 48 درصد از یهودی هایی که به فلسطین اشغالی مهاجرت کرده‌اند، اهل روسیه بوده اند.

موضع اسرائیل در قبال جنگ اوکراین، تنها دلیل وقوع بحران در چهارچوب روابط دوجانبه این رژیم با روسیه نیست. دلیل دیگر در این رابطه که البته در داخل اراضی اشغالی خیلی زیاد به آن پرداخته می شود مرتبط با تجاوزات گاه و بیگاه جاریِ تل آویو به سوریه مخصوصا در هفته اخیر است که منجر به تعطیلی فرودگاه بین المللی دمشق شد. در عین حال، حمله به بندر طرطوس که در آن ناوگان دریای روسیه نیز حضور دارد از جمله دیگر دلایل اوج گیری تنش ها میان روسیه و اسرائیل بوده است.

دلیل سوم در این رابطه، مرتبط با درخواست دولت روسیه از رژیم اسرائیل جهت تملک "کلیسای الکساندر" در شهر قدیمیِ بیت المقدس اشغالی است که دادگاه عالی اسرائیل با آن مخالفت کرده است. در این رابطه، پوتین شخصا پیامی را به نفتالی بنت نخست وزیر سابق رژیم اسرائیل فرستاد با این حال، هیچ اتفاق خاصی رخ نداد. در ادامه، کار به جایی رسید که سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه در موضع گیری به این نکته اشاره کرده که آدولف هیتلر رهبر آلمان نازی ریشه های یهعودی داشته است. موضع گیری که رهبران اسرائیل را به شدت عصبانی کرد.

اینکه در شرایط فعلی از وضعیت بحرانی در روابط اسرائیل و روسیه شگفت زده شویم، کاملا قابل درک است. این دو زمانی از منافع متقابل و هارمونی زیادی در مناسباتشان سود می ردند. امری که موجب می شد تا سرمایه داران یهودی در مسکو به موفقیت های قابل ملاحظه ای دست پیدا کنند و حتی منافع آن ها از سوی ساختارهای سیاسی روسیه نیز مورد توجه قرار گیرد. این مساله همچنین منجر به شکل گیری بزرگترین روند مهاجرتی روس‌های یهودی به اراضی اشغالی در فاصله سال های 1990 تا 2006 میلادی شده است(در این دوران قریب به یک میلیون یهودیِ روس تبار به اراضی اشغالی مهاجرت کردند). این میزان در نوع خود همانطور که گفته شد نماینده بالاترین میزان مهاجرت خارجی به اراضی اشغالی از زمان تشکیل رژیم اسرائیل(در سال 1948 میلادی) بوده است.

رهبران اسرائیلی در سال های اخیر سفرهای منظم و مکرری را به روسیه انجام می دادند. در این راستا، از میان تمامی رهبران جهان، نخست وزیر سابق رژیم اسرائیل بنیامین نتانیاهو در فاصله میان سال های 2016 تا 2020، بیش از بقیه از روسیه بازدید کرده است. اضافه بر این، محیط منطقه ایِ راهبردی نیز اسرائیل را تشویق می کرد تا روابط گسترده تری را با روسیه تعریف کند. این رویکرد به ویژه با توجه به این نکته که بر شدت رقابت ها درمنطقه خارومیانه افزوده شده، از اهمیت بیشتری برخوردار می شود.

چرخه های تصمیم سازی در اسرائیل پس از درک این واقعیت که نفوذ و قدرت آمریکا در منطقه خاورمیانه تضعیف شده، بویژه پس از آنکه باراک اوباما به قدرت رسید و آمریکا از افغانستان و عراق عقب نشینی کرد، بر میزان و شدت ارتباطات خود با همتایان روسی‌شان افزودند. در واقع سیاست مداران اسرائیلی به این باور رسیدند که آمریکا با ترک منطقه خاورمیانه، خلا بزرگی را در پشت سرِ خود باقی خواهد گذاشت. مساله ای که اگر فکری به حال آن اندیشیده نشود، می تواند تبعات بسیاری وخیمی را برای رژیم اسرائیل به همراه داشته باشد.

البته که هیچکدام از موارد بالا نتوانستند مانع از این شوند که اسرائیل در چهارچوب جنگ اوکراین، جانبِ غرب را نگیرد. رویکردی که به نوعی در راستای مواضعِ مرتبط با جبهه بندی های سخت و غیرقابل انعطاف دوران جنگ سرد معنا و مفهوم پیدا می کند. با این همه، اسرائیل به نوعی سعی داشته تا هر دو سویِ جنگ اوکراین را راضی نگه دارد(هم روسیه و هم جبهه غرب). با این حال، در پیشبرد این دستورکار به هیچ عنوان موفق نشده است. از این رو، روابط آن با روسیه به شدت به سمت وخامت حرکت کرده است. از این چشم انداز، هر چه جنگ اوکراین بیشتر ادامه پیدا کند، اسرائیل نیز باید هزینه های بیشتر و سنگین تری را بپردازد.

اسرائیلی ها تمایل دارند که این نکته را ابراز کنند که خواهان اوج گیری تنش های جاری با روسیه نیستند. تنش‌هایی که در نهایت می توانند به اولتیماتوم شدید روسیه به اسرائیل مبنی بر اینکه اسرائیلی ها حق ندارند جت های جنگنده خود را وارد حریم هوایی سوریه کنند، ختم شود. اقدامی که اگر از سوی اسرائیلی ها با بی‌توجهی رو به ور شود، واکنش نظامی روسیه را به دنبال خواهد داشت. این سناریو در نوع خود یک سناریوی کابوس وار برای اسرائیل است. تا به این لحظه اسرائیلی ها هیچ نشانه ای دال بر این مساله را از خود نشان نداده اند که واقعا اگر این وضع برای آن ها حادث شود، چه واکنشی را از خود نشان خواهند داد؟ با این همه اگر این سناریو محقق شود، آن ها کاملا منفعل خواهند شد و باید با چالش های عدیده و عمیقی در ادامه راه دست و پنجه نرم کنند.

بسیاری از اسرائیلی ها بر این باورند که آن ها فقط و فقط به یک معجزه نیاز دارند تا روسیه را متقاعد سازند که از تصمیم خود مبنی بر تعطیل کردن دفاتر آژانس یهود در روسیه عقب نشینی کند. روسیه ظاهرا سعی دارد تا روند اعزام مهاجران روسی به اراضی اشغالی را نیز متوقف سازد و در این رابطه دستورات مقتضی از بالاترین سطوح دولتی صادر می شوند. به نظر می رسد که این قبیل سیاست ها و اقدامات در واقع جلوه هایی عینی از نوعِ رویکرد جدید کرملین در معادلات کلان بین المللی هستند.

از این رو، اسرائیلی ها به شدت نگرانند که کار صرفا به تعطیل شدن دفاتر آژانس یهود در روسیه ختم نشود و دیگر نهادهای مرتبط با اسرائیل و زبان عبری در روسیه نیز هدفِ اقدامات انتقام جویانه مشابه قرار گیرند. به طور کلی اینطور به نظر می رسد که پوتین تصمیم گرفته که تنش ها با اسرائیل را به اوج برساند. رویکردی که در نوع خود می‌تواند هزینه های سنگینی را به طرفِ اسرائیلی تحمیل کند.»