طالبان زبان دیپلماسی را بلد نیست/ افزایش تنش افغانستان با همسایگان

آیا ماه عسل سیاسی پاکستان با طالبان در افغانستان به پایان رسیده است؟ حملات توپخانه‌ای ارتش پاکستان به نقاطی در خاک افغانستان که بامداد شنبه 27 فروردین ماه انجام شد، نشان از پاسخ مثبت به این پرسش دارد. حملاتی که در میانه تغییر و تحولات سیاسی در اسلام‌آباد به دستور ارتش این کشور انجام شد و رابطه پاکستان با طالبان که اختیار ارگ ریاست‌جمهوری را در دست دارند، وارد یک فاز جدید و متفاوت کرد. 

به گزارش روزنامه اعتماد، منابع محلی در ولایت «کنر» می‌گویند که در نتیجه یکی از این حملات بیش از 40 غیرنظامی کشته و زخمی شده‌اند. بر اساس گزارش منابع محلی در شهرستان «سرکانو» کنر و «تورخم» در ننگرهار و ولایت خوست نیز حملات مشابهی صورت گرفته است. به گزارش تسنیم، مستغفر گربز، سخنگوی فرماندهی پلیس طالبان در خوست با تایید حمله می‌گوید که روستاهای «مندته»، «امیر سپر»، «پخی میلی» و «شکونی» بمباران شده است. ملک جمشید از بزرگان قومی در منطقه وزیرستان نیز به روزنامه «هشت صبح» گفت که در این حملات هوایی 30 نفر از جمله زنان و کودکان کشته شدند. برخی منابع افغان ادعا می‌کنند که در جریان حملات متعدد و متفاوت پاکستان به خاک افغانستان قریب به 40 غیرنظامی جان خود را از دست داده‌اند. 

به گزارش طلوع نیوز، رسول جان از شاهدان عینی این حملات می‌گوید: «در یک خانه 4 نفر، در یک خانه 9 نفر و در خانه دیگر 27 نفر شهید و بیشتر از 20 تن دیگر زخمی شده‌اند.»  پیر جنت، از مجروحان این حملات به طلوع‌نیوز گفت: «ساعت سه نیمه شب بود که بمباران شروع شد، خانه‌ها ویران شد، زنان و دختران، 40 تن شهید و 15 تا 20 تن دیگر زخمی شدند.»

رنگین خان از دیگر مجروحان این حمله نیز می‌گوید: ««سه طیاره آمد و دوره کردند، اولین هدف خانه ما را قرار دادند.»

هشدار شدید اللحن ذبیح‌الله مجاهد: صبر ما را امتحان نکنید

ساعاتی پس از این حمله در جنوب افغانستان، موضع‌گیری مقام‌های طالبان با سخنان «ذبیح‌الله مجاهد» سخنگوی این گروه آغاز شد. مجاهد با محکوم کردن حملات هوایی ارتش پاکستان به ولایت خوست و کنر با اشاره به اینکه این حملات علیه «مهاجران» انجام شده، گفت: «از پاکستان می‌خواهیم تا حوصله افغان‌ها را در چنین مسائلی نیازماید و دیگر چنین اشتباهی را تکرار نکند که پیامد بدی خواهد داشت. پاکستان باید بفهمد که اگر جنگ آغاز شود به نفع هیچ کس نیست و باعث بی‌ثباتی در منطقه خواهد شد. افغان‌ها در دفاع از کشورشان امتحان داده‌اند و نباید افغان‌ها را مجبور به واکنش کرد.» این واکنش از سوی «ذبیح‌الله مجاهد» در حالی صورت گرفت که او چندی قبل در اظهاراتی دولت پاکستان را غیراسلامی خوانده بود. 

این حملات هوایی تنها تنش جدید میان پاکستان و افغانستان در چند روز اخیر نبود و روز گذشته (یکشنبه) نیز یک منبع محلی در «نیمروز» اعلام کرد که در نتیجه تیراندازی نظامیان پاکستانی به خودروی شهروندان افغان در مناطق «چاغی» و «نوکندی» این ولایت دست‌کم یک نفر کشته شده است. به گفته این منبع، نظامیان پاکستانی پس از تیراندازی حدود 300 خودروی شهروندان افغانستان را نیز متوقف کردند و سپس باتری‌های خودروها را شکسته و داخل باک‌های بنزین خاک ریخته‌اند. به گزارش این منبع در پی این اقدام نظامیان پاکستانی، در مناطق «چاغی»، «دلبنده» و «نوکندی» تظاهرات شده و نظامیان پاکستانی دوباره به معترضان شلیک کردند که در نتیجه آن 8 نفر دیگر زخمی شدند.  در تحولی مرتبط اما جداگانه خالق‌یار احمدزی، رییس اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولایت «پکتیا» نیز اعلام کرد که نیروهای پاکستانی و طالبان در شهرستان «دند پتان» با یکدیگر درگیر شدند. این مقام محلی طالبان به «هشت صبح» گفت: درگیری در حالی رخ داد که نیروهای طالبان مشغول گشت‌زنی هدف شلیک نیروهای مرزی پاکستان قرار گرفتند. منابع محلی نیز با تایید درگیری می‌گویند که نیروهای پاکستانی حوالی ساعت 2:00 بامداد یکشنبه در شهرستان «دند پتان» به طالبان حمله کردند و در این درگیری دو طرف از سلاح‌های سبک و سنگین استفاده شده است. 

پس از هشدارهای وزیر خارجه طالبان، «منصور احمدخان» سفیر پاکستان در کابل هم توسط وزارت خارجه حکومت خودخوانده طالبان احضار شد. بر اساس بیانیه منتشر شده توسط طالبان، در این دیدار «ملا شیرین آخوند» معاون وزیر دفاع این گروه نیز حضور داشت و مقامات طالبان با محکوم کردن حملات اخیر ارتش پاکستان به خاک این کشور خواستار پایان یافتن آن شدند. بر اساس این بیانیه، متقی در این دیدار تاکید کرد که چنین حوادثی روابط افغانستان و پاکستان را تیره و وضعیت دو کشور را بدتر خواهد کرد.

«عنایت‌الله خوارزمی»، سخنگوی وزارت دفاع طالبان نیز در واکنش به این حملات نظامی پاکستان گفت: «هیچ کشوری نه افغان‌ها را بیازماید و نه افغان‌ها را مجبور به مقابله به مثل کند. افغان‌ها در طول تاریخ ثابت کرده‌اند که در برابر هیچ متجاوزگر بی‌جواب نمی‌مانند. حملات پاکستان بر بخش‌هایی از کشور یک عمل غیرانسانی و ظالمانه و نقض آشکار قوانین بین‌المللی و اصول دیپلماتیک و حق همسایگی بود.» خوارزمی با محکوم کردن این حملات تاکید کرد که افغانستان بارها به کشورهای منطقه و همسایه خود اعلام کرده مشکلات تنها از راه‌های دیپلماتیک حل می‌شود.

حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان نیز حمله نظامیان پاکستانی به ولایت‌های کنر و خوست را محکوم کرده و آن را خلاف اصول بین‌المللی، نقض حاکمیت ملی افغانستان و جنایت بشری دانست.

به گزارش طلوع نیوز، روز گذشته شمار زیادی از مردم ولایت خوست در واکنش به حملات اخیر نظامیان پاکستانی بر بخش‌های این ولایت، دست به اعتراض زدند و شعار «مرگ بر پاکستان» سر دادند.

معترضان خشمگین در ولسوالی غنی‌خیل ننگرهار نیز صبح یکشنبه با سر دادن شعارهای ضد پاکستان، خواهان جلوگیری از تکرار حمله‌های پاکستان بر خاک افغانستان شدند. یک معترض در این باره به طلوع نیوز گفت: «پاکستان بر خاک ما در خوست تجاوز کرده است، زنان و اطفال ما را شهید ساخته است، ما انتقام می‌گیریم و پاکستان را قبول نداریم.»

پاکستان: در برابر حملات تروریست‌ها سکوت نمی‌کنیم 

وزارت خارجه پاکستان در واکنش به احضار سفیر این کشور در کابل در رابطه با حملات هوایی پاکستان به خاک افغانستان، طی بیانیه‌ای مدعی شد که در این حمله تروریست‌هایی هدف قرار گرفتند که علیه پاکستان فعالیت می‌کردند. وزارت خارجه پاکستان در این بیانیه با شکستن سکوتش درباره احضار سفیر این کشور در کابل توسط طالبان و حمله هوایی به ولایت خوست و کنر اعلام کرد: «اسلام‌آباد در ماه‌های اخیر بارها از هیات حاکمه افغانستان خواسته بود امنیت منطقه مرزی بین دو کشور را تامین کند. بر اساس این بیانیه، پاکستان و افغانستان در چند ماه گذشته از طریق کانال‌هایی برای هماهنگی موثر و امنیت در امتداد مرز مشترک دو کشور با یکدیگر در تعامل بودند، اما «متاسفانه عناصر گروه‌های تروریستی در منطقه مرزی از جمله «تحریک طالبان پاکستان» به حملات خود به پاسگاه‌های امنیتی مرزی ادامه داده‌اند. اسلام‌آباد به استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی افغانستان احترام می‌گذارد و به همکاری نزدیک با «دولت افغانستان برای تقویت روابط دوجانبه در همه زمینه‌ها ادامه خواهد داد.» وزارت خارجه گزارش‌ها درباره تلفات غیرنظامیان در این حملات را نیز «بررسی» خواهد کرد.»

به گزارش فارس، روز گذشته عاصم افتخار، سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان در پاسخ به پرسش‌های رسانه‌ها در مورد حوادث اخیر در مرز این کشور و افغانستان با تکرار مواضع گفته شده در بیانیه وزارت خارجه این کشور گفت: تروریست‌ها از خاک افغانستان بدون هیچ مجازاتی برای فعالیت‌ در داخل پاکستان استفاده می‌کنند. این اقدامات به تلاش‌های ما برای حفظ صلح و ثبات در امتداد مرز پاکستان و افغانستان آسیب می‌زند. همچنین وزارت خارجه پاکستان در بیانیه‌ای اعلام کرد که «احمد شکیب» کاردار سفارت طالبان در اسلام‌آباد را در رابطه با «حمله برون مرزی» احضار کرده است. وزارت خارجه پاکستان در ادامه بیانیه اعلام کرد که حمله اخیر به نظامیان این کشور در وزیرستان شمالی که به کشته شدن 7 نفر منجر شد توسط «تحریک طالبان پاکستان» و از خاک افغانستان صورت گرفته است. بیانیه می‌افزاید که وزارت خارجه پاکستان خواستار برخورد قاطع طالبان با عاملان این حمله شده و از احمد شکیب خواسته تا از کابل بخواهد تا تماس‌های دوجانبه را برای جلوگیری از چنین حوادثی افزایش بدهد.

افزایش تنش طالبان با همسایگان 

در حالی که روابط پاکستان با طالبان از زمان تصاحب ارگ ریاست‌جمهوری در کابل توسط این گروه و در دوره نخست‌وزیری عمران خان در پاکستان آرام‌تر از رابطه افغانستان جدید با سایر همسایگان بوده اما به نظر می‌رسد که رشد فعالیت‌های تروریستی تحریک طالبان پاکستان و سایر گروه‌های تروریستی مخالف اسلام‌آباد در خاک افغانستان اندک اندک به عاملی برای تنش در رابطه دو همسایه تبدیل شده است. یک دیپلمات ایرانی در این باره به «اعتماد» می‌گوید: اقدام نظامی ارتش پاکستان در جنوب افغانستان مانند یک شوک در روابط دو جانبه است. از سوی دیگر پاکستان بیم این را دارد که با جا افتادن امارت اسلامی در افغانستان، تحریم طالبان پاکستان تمرکز خود را بر تکرار این الگو در پاکستان بگذارد. مساله‌ای که خط قرمز واحد دولت مرکزی و ارتش در پاکستان و سایر بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به شمول ایالات متحده است. 

به گزارش الجزیره، حملات پاکستان به افغانستان در حالی صورت گرفت که ارتش پاکستان روز پنجشنبه اعلام کرد که از ابتدای ماه ژانویه قریب به 100 سرباز پاکستانی در نتیجه تنش‌های مرزی با گروه‌های تروریستی مستقر در افغانستان جان خود را از دست داده‌اند. شهباز شریف، نخست‌وزیر تازه نفس پاکستان در واکنش به حملات تحریک طالبان پاکستان علیه نیروهای نظامی پاکستانی تاکید کرد که اسلام‌آباد به مبارزه با تروریسم ادامه خواهد داد.

طلوع نیوز در گزارشی با اشاره به نگرانی‌ها از تاثیر این قبیل تنش‌ها بر روابط کابل و اسلام‌آباد به نقل از فیض محمد خلاند، استاد دانشگاه نوشت: «در این اواخر تنش‌های برخی کشورها در روابط با طالبان نگرانی‌های را درباره ثبات و روابط میان این کشورها به بار آورده به ویژه پاکستان از نگاه تاریخی با افغانستان همان سیاست خصمانه خود را تکرار می‌کند.»

عبدالحبیب فنی، کارشناس مسائل سیاسی نیز می‌گوید: «در اوضاع کنونی حکومت امارت اسلامی باید تلاش کند تا این جنجال‌ها را از راه دیپلماتیک و گفت‌وگو حل کند.»

به گزارش «اعتماد»، آبان ماه سال گذشته بود که وزیر اطلاعات پاکستان در یک پیام توییتری اعلام کرد دولت این کشور با وساطت سراج حقانی، سرپرست وزارت داخله طالبان با گروه طالبان پاکستانی به یک آتش بس کامل یک ماهه دست یافته‌اند. سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان و فرمانده شبکه حقانی است که مرکز قدرتش در مناطق قبایلی شرقی افغانستان و پاکستان است و در «بالاترین سطح تحت تعقیب» پلیس فدرال امریکا قرار دارد. البته این آتش‌بس دوام چندانی نداشت و در دی ماه، اسلام‌آباد پایان آتش‌بس با طالبان پاکستان را اعلام کرد. طالبان پاکستان از سال 2007 که با ادغام 13 گروه تاسیس شد، حملاتی را علیه غیرنظامیان و سربازان در پاکستان انجام می‌دهد. در عملیات نظامی پاکستان علیه این گروه از سال 2014 تاکنون بیش از 5 هزار تروریست کشته شده و بالغ بر 700 سرباز نیز جان خود را از دست داده‌اند.

طالبان زبان دیپلماسی را بلد نیست 

روزنامه هشت صبح نیز در گزارشی درباره دلایل افزایش تنش میان پاکستان و افغانستان می‌نویسد: پاکستان فکر می‌کند رژیم حاکم بر کابل از گروه طالبان پاکستانی حمایت می‌کند و برای همین با حمله هوایی بر قلمروی افغانستان به رژیم کابل هشدار فرستاده است. گروه طالبان هنوز گرفتار توهم پیروزی و فتح است. این گروه طی 8 ماه حاکمیت خویش با مردم افغانستان و همسایه‌ها در جنگ و درگیری بوده است. آنها آنقدر از نشئه پیروزی مست هستند که حتی پیش پای خویش را هم نمی‌بینند. طالبان تصور می‌کنند، نه تنها مردم افغانستان که دیگر ملل جهان هم از آنان تبعیت خواهند کرد. آنها در هفته‌های اخیر پیروزی خویش به تاجیکستان - همسایه خوب و بی‌ضرر افغانستان - هشدار فرستادند. حدود ۱۰ هزار تن از افراد مسلح طالبان به تخار و بدخشان فرستاده شده‌اند تا در صورت لزوم برای جنگ با تاجیکستان از آنها استفاده شود. شبه‌نظامیان گروه طالبان با مرزبانان ایرانی نیز درگیر شده‌اند. به همین ترتیب، افراد طالبان با مرزبانان پاکستانی در تورخم و مرزبانان ترکمنستان نیز چندین بار درگیر شده‌اند. دلیل همه این تنش‌های لفظی و درگیری‌های مسلحانه، آشنا نبودن طالبان با زبان دولت‌داری و حکومت‌داری و دیپلماسی است.

در ادامه این گزارش آمده است: در حادثه ولایات خوست و کنر، دو موضوع مهم‌تر از بقیه موضوعات است. احتمالا دلیل حمله هوایی به ولایات خوست و کنر که در آنجا مهاجران وزیرستانی زند‌گی می‌کنند، تلافی یا جبران حملات اخیر در پاکستان بوده باشد. اما ریشه مشکلات و حوادث اینچنینی در پاکستان و افغانستان نبوده و نیست. طالبان یک گروه بنیادگراست و این گروه به پاکستان هم به چشم کشور اسلامی نگاه نمی‌کند. طالبان پاکستانی نیز خواستار برقراری «امارت اسلامی» هستند و برای رسیدن به آن از مسیری می‌روند که طالبان افغانستان رفته‌اند. مسیری که طالبان افغانستان طی کردند، خونین و مرگبار بوده است. گروه طالبان پاکستانی نیز با استفاده از روش‌هایی چون حملات چریکی، بمب‌گذاری‌ها و حملات انتحاری دولت پاکستان را به چالش می‌کشد که در این بازی خونین نیز قربانی اصلی مردم غیرنظامی پاکستان بوده و خواهند بود. 

موضوع دوم، رابطه طالبان افغانستان پس از پیروزی با پاکستان (حامی اصلی‌شان) است. طالب نمی‌تواند ژست نیروهای مستقل و رهایی‌بخش را دربیاورد. گروه طالبان افغانستان مدام در مشت ارتش پاکستان بوده و به عنوان نیروی نیابتی این کشور طی سال‌ها در افغانستان جنگیده است. طی 8 ماه حاکمیت گروه طالبان، دولت پاکستان به اندازه وزیر خارجه طالبان برای این گروه لابی‌گری کرده است تا دولت‌های قانونی جهان آن را به رسمیت بشناسند. اسلام‌آباد در زمینه دولت‌داری و حکومت‌داری و برقراری رابطه با مردم نیز برای طالبان مشاوره می‌دهد و کمک‌هایی را نیز فراهم آورده است. پاکستان به پاس این همه لابی‌گری و کمک از گروه طالبان تقاضا و انتظار تبعیت از اسلام‌آباد را دارد. بنابراین، گروه طالبان ممکن است در مقابل مطبوعات به خاطر کنترل اذهان عامه در افغانستان، واکنش کلامی داشته باشد؛ اما از لحاظ سیاسی، اقتصادی و نظامی قادر نیست بر پاکستان یا کشور دیگری فشار وارد کند. واکنش سخنگویان این گروه به این حمله، همچون تف سربالاست. طالب نیرویی برای دیپلماسی و در کل برای دولت‌داری و حکومت‌داری مدرن نیست. برای همین به اتفاقات و رویدادهای پیرامونی خود با خشم و خشونت پاسخ می‌دهد که همیشه زیانش را «خودی‌ها» دیده‌اند.