عراق و مسیر سنگلاخ رسیدن به ثبات

سید عماد حسینی- تاکید بر تبعیت از اصل حفظ ثبات و آرامش سیاسی عراق از یک سو و متهم کردن رقبا به خط گرفتن از عوامل برون‌مرزی از سوی دیگر دو اصلی است که تقریباً اکثریت قریب به اتفاق جریان‌های سیاسی عراق از آن پیروی می‌کنند.

تقریباً تمام صاحب‌نظران امور عراق بر سر این حقیقت اتفاق نظر دارند که عراق سالیان درازی است نوسان بین آشوب مطلق و ثبات نسبی را تجربه می‌کند؛ هرچند به زعم نخست‌وزیر عراق، این کشور از لیست کشورهای خطرناک جهان خارج شده است اما این نابسامانی حداقل در صحنه سیاسی (که بازتابش بر شرایط امنیتی انکارناپذیر است) همچنان پابرجاست.

یکی از دیگر از شاخص‌های تامل‌برانگیز در صحنه فعالیت گروه‌های سیاسی عراق، شرایط صفر و یکی یا همان سیاه و سفید آن است که هیچ مجالی برای حضور جریان‌های سیاسی در فضای خاکستری این صحنه باقی نمی‌گذارد.

شاید همین مساله هم باعث شده است تا گام‌به‌گام بازی دموکراسی در این کشور با بحران یا در خوش‌بینانه‌‌ترین حالت ممکن، با جنجال همراه شود.

یکی از آخرین جنجال‌ها در صحنه سیاسی عراق هم در مراسم تحلیف نمایندگان مجلس این کشور و انتخاب رئیس پارلمان در گرفت، اتفاقی که منجر به انتقال رئیس سنی مجلس به بیمارستان و باقی ماجرا شد.

صرف نظر از رفتارهای نمادین ائتلاف‌های مختلف از کفن‌پوش شدن برخی تا حضور تعدادی در میدان التحریر به عنوان نماد سرنگونی نخست‌وزیر سابق تا به تن کردن لباس کردی و ادای سوگند با این زبان و... همگی برخی از مسائل حاشیه‌ای است که تلاش شد به عنوان متن اصلی این مراسم به خورد مخاطبان داده شود.

در کنار آن، خروج و تحریم این جلسه از سوی یک‌سوم اعضای پارلمان هم  خود پرونده جدیدی را برای تحلیل و تفسیر و صدالبته جنگ و جدل در صحنه سیاسی عراق گشود.

رفتارهایی که از جریان‌های خاصی در صحنه سیاسی عراق سر زد نشان می‌دهد اقدامات آنها از پیش طراحی شده یا حداقل هماهنگ شده بوده و هست، و در حالی که گام‌به‌گام به سوی تحقق خواسته‌های خود پیش می‌روند طرف مقابل ثابت کرده است جز رفتارهای انفعالی که حداکثر آن تحریم روند سیاسی یا پناه بردن به دادگاه فدرال خواهد بود چیزی در چنته ندارد.

صدری‌ها، کردها و جریان اهل سنت که ظاهراً از سه مشرب مختلف در صحنه سیاسی حضور دارند نشان دادند به سوی یک هدف واحد حرکت می‌کنند.

گرچه آنها ابتدای این راه را به صورت چراغ‌خاموش و حتی با آمیزه‌ای از جنگ زرگری آغاز کرده بودند، اما این همسویی و حتی همپوشانی که بعد از اعلام نتایج انتخابات نمایان شده بود در انتخاب رئیس پارلمان به شکل انکارناپذیری به اثبات رسیده است.

اگر واقع‌بینانه به اوضاع عراق بنگریم، باید گفت طرحی که امارات متحده عربی و عربستان از لحظه سقوط موصل کلید زده بودند امروز دومین پیروزی علنی خود را علیه طرفی که طومار داعش را در عراق پیچید به ثبت رسانده است.

به تعبیری واضح‌تر، عربستان که آخرین بار از دروازه جنگ با داعش در موصل از عراق اخراج شده بود و نقشه مشترکش با امارات متحده عربی و... برای اعلام استقلال کردستان عراق هم پیشتر خنثی شد، حال از پنجره ائتلاف‌های شیعه‌ای همچون جریان صدری‌ها و با اسب تروای مقتدی صدر این بار نه موصل بلکه در یک‌قدمی فتح بغداد قرار دارد.

کمک‌های دست‌و‌دلبازانه سعودی‌ها به جریان مقتدی صدر باعث شد تا این جریان با مغز متفکری کوچک اما بدنه‌ای بزرگ از ائتلاف شیعی منفک شده و به عنوان یک پیاده‌نظام بزرگ خود را به ائتلاف اهل تسنن با آن اهداف همسو با عربستان و کردهای همسو با اهداف غرب نزدیک کند و جریان قدرتمندی را برای کنار زدن ائتلاف اصولاً ضعیف‌شده شیعی به راه اندازد.

مقتدی صدر در آخرین اظهارنظر خود بر تشکیل دولت اکثریت ملی تاکید کرد در حالی که تحلیلگران طرفدار او و جریان شکل‌گرفته‌ی جدید با استناد به تحریم انتخاب هیات رئیسه مجلس توسط چارچوب هماهنگی (جریان‌های معترض به نتایج انتخابات)، وزن سیاسی طرف‌های مخالف را در همان حد و اندازه یک‌سوم دانسته و تاکید دارند با این وزن‌کشی نماینده معرفی‌شده از سوی مقتدی صدر واجد شرایط تشکیل کابینه است.

بعد از ثبت شکست جریان‌های ائتلاف شیعی در انتخابات مجلس عراق که با تایید نتایج انتخابات از سوی دادگاه فدرال مضاعف شد، انتخاب نامزد تحت حمایت جریان مقتدی صدر به عنوان رئیس مجلس عراق، ضربه دوم را بر پیکر ائتلاف شیعی عراق وارد کرد.

جریان شیعه عراق که بعد از سقوط صدام و تسلیم قدرت در این کشور از سوی حاکم غیرنظامی آمریکایی به عراقی‌ها همواره قدرت را در قبضه خود داشت، امروز بیش از هر زمان دیگری نفس‌های شکست سهمگین را پشت سر خود احساس می‌کند.

این شکست گرچه از زمان خروج عادل عبدالمهدی از قدرت و روی کار آمدن مصطفی الکاظمی رقم خورده بود اما تجدید نخست‌وزیری برای الکاظمی بدترین خبری است که می‌تواند برای این ساختار رقم بخورد.

و دست آخر اینکه، با وجود احترام به نظر جریان شیعه درباره تقلب در انتخابات اما باید این مساله را هم مد نظر داشت که جریان‌های شیعه عراق به دلیل انحراف از خط اصلی حکومت‌رانی به سوی فساد و رانت‌خواری گل به خودی زده و بیش از آنکه طرف‌های مقابل مردم را به سمت خود جذب کنند، با این نوع رفتارها بدنه شیعی را از خود تاراندند تا حاصل این خودزنی شیعی جاده پرسنگلاخ عراق باشد.