تاثیر نوسانات بازار آهن بر طرح نهضت ملی مسکن

برخی کارشناسان معتقدند اگر قیمت میلگرد در بازار ثابت نباشد، هزینه تمام‌ شده واحدها به‌ قدری بالا می‌رود که نه دولت قادر به تکمیل پروژه‌هاست و نه مردم توان پرداخت اقساط سنگین را دارند. همین موضوع، نشان می‌دهد ثبات در بازار فولاد و آهن‌ آلات، فراتر از یک دغدغه اقتصادی، تبدیل به نیاز حیاتی این طرح ملی شده است. حال باید دید آیا دولت و بازار می‌توانند برای رسیدن به این ثبات، به راهکارهای مشترک دست پیدا کنند یا خیر!

نهضت ملی مسکن؛ امیدی برای خانه‌دار شدن میلیون‌ها ایرانی

طرح نهضت ملی مسکن را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین اقدامات دولت برای خانه‌دار کردن مردم دانست. در این طرح، دولت تصمیم گرفته طی چهار سال، چهار میلیون واحد مسکونی برای دهک‌های مختلف درآمدی بسازد. تاکنون بیش از یک میلیون و 700 هزار نفر در سامانه این طرح ثبت‌نام کرده‌اند. البته ثبت‌نام به‌ معنای قطعی بودن نیست و افراد باید شرایط لازم را داشته باشند.

در این طرح، آورده اولیه متقاضیان برای دهک‌های اول تا سوم، 20 میلیون تومان و برای سایر دهک‌ها 40 میلیون تومان تعیین شده است. همچنین دولت برای ساخت هر واحد، وام‌هایی با سودهای متفاوت ارائه می‌دهد. مثلا در تهران سقف تسهیلات به 450 میلیون تومان می‌رسد که اقساط آن بسته به دهک درآمدی متقاضی، بین 2 تا 7 میلیون تومان در ماه است. این آمارها نشان می‌دهد دولت عزم جدی برای اجرای این طرح دارد، اما تامین مصالح و هزینه‌های ساخت، معادله اصلی موفقیت یا شکست آن خواهد بود. همین موضوع، اهمیت بازار آهن را بیشتر از هر زمان دیگری به رخ می‌کشد.

چرا بازار آهن برای این طرح حیاتی است؟

آهن‌ آلات، ستون اصلی هر پروژه ساختمانی محسوب می‌شوند. ساخت اسکلت، ستون‌گذاری و زیرسازی واحدهای نهضت ملی مسکن بدون استفاده از میلگرد، تیرآهن و پروفیل امکان‌پذیر نیست. قیمت میلگرد و قیمت پروفیل به‌ طور مستقیم روی هزینه نهایی هر مترمربع تاثیر دارد و اگر دچار نوسان شود، مدیریت مالی طرح را برای پیمانکاران و دولت دشوار خواهد کرد.

از طرف دیگر، تامین سریع و بدون وقفه آهن‌ آلات نیز اهمیت زیادی دارد. وقتی پروژه‌ای مثل نهضت ملی مسکن در مدت‌ زمان محدود تعریف شده باشد، کمبود یا تاخیر در تحویل میلگرد و تیرآهن می‌تواند کل زمان‌بندی را تحت تاثیر قرار دهد. همین موضوع باعث شده پیمانکاران به‌ دنبال راه‌حلی برای مدیریت خرید و رصد قیمت‌ها باشند تا بتوانند بودجه خود را بهتر کنترل کنند. البته همین جا سوال بزرگی پیش می‌آید که اگر قیمت روز آهن آلات روند صعودی داشته باشد، تکلیف هزینه‌های این طرح چه خواهد شد؟

افزایش قیمت روز آهن آلات؛ تهدیدی برای تعهدات دولت

افزایش مداوم قیمت روز آهن آلات، یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای اجرای کامل طرح نهضت ملی مسکن است. وقتی قیمت میلگرد و سایر مقاطع فولادی بالا می‌رود، پیمانکاران برای تامین مالی پروژه‌ها دچار مشکل می‌شوند. به‌ طور مثال اگر هزینه خرید آهن برای ساخت یک بلوک 20 واحدی در تهران از 8 میلیارد تومان به 10 میلیارد تومان برسد، پیمانکار باید این دو میلیارد اضافه را یا از جیب بگذارد یا پروژه را متوقف کند.

گرانی آهن علاوه بر فشار بر پیمانکار، قدرت خرید متقاضیان را هم کاهش می‌دهد. وقتی هزینه ساخت بالا برود، مبلغ اقساط ماهانه نیز افزایش پیدا می‌کند و بسیاری از خانوارها توان پرداخت آن را نخواهند داشت. از سوی دیگر، افزایش قیمت‌ها باعث کاهش سرعت ساخت‌ و ساز در بازار می‌شود، زیرا بسیاری از انبوه‌سازان ترجیح می‌دهند تا تثبیت قیمت‌ها صبر کنند. همین توقف‌های کوتاه‌ مدت، در مقیاس ملی به رکود جدی می‌انجامد و تعداد واحدهای تحویلی را کاهش می‌دهد.

برای مثال در یک پروژه 5 طبقه در غرب تهران، طی دو ماه گذشته با افزایش 25 درصدی قیمت میلگرد مواجه شدند. این تغییر قیمت باعث شد هزینه فولاد پروژه از 4 میلیارد به 5 میلیارد تومان برسد. چنین جهشی می‌تواند بودجه‌بندی کل پروژه را به هم بریزد و زمان تحویل را چند ماه به عقب بیندازد. این نگرانی باعث شده همه فعالان بازار، روزانه قیمت میلگرد و تیرآهن را بررسی کنند تا از این نوسانات غافلگیر نشوند.

در نهایت باید گفت ناپایداری قیمت‌ها، تهدیدی جدی برای ادامه طرح‌های عمرانی است و می‌تواند انگیزه سرمایه‌گذاری را به شدت کاهش دهد. این سوال پیش می‌آید که آیا در هفته‌های اخیر هم بازار آهن با چنین چالش‌هایی مواجه شده یا خیر؟

تجربه هفته‌های اخیر؛ وقتی نوسانات آهن سرعت پروژه‌ها را کند کرد

در هفته گذشته، بازار آهن تهران شاهد افزایش قیمت محسوسی بود. به‌ طور مثال قیمت میلگرد سایز 14 آجدار از حدود 31 هزار تومان به 33 هزار و 500 تومان رسید. همچنین قیمت پروفیل 2 میل نیز در همین بازه حدود 1500 تومان به ازای هر کیلو افزایش یافت. این تغییرات هرچند در نگاه اول جزئی به نظر می‌رسند، اما وقتی پیمانکاران برای خرید چند صد تن اقدام می‌کنند، با اختلاف میلیاردی روبه‌رو می‌شوند.

انبوه‌سازان در واکنش به این افزایش، بخش زیادی از خریدهای جدید را متوقف کردند. به گفته یکی از فعالان ساخت‌ و ساز در تهران، بسیاری از پیمانکاران منتظر تثبیت قیمت روز آهن آلات مانده‌اند، چون هر روز تفاوت قیمت جدیدی ثبت می‌شود. همین وقفه‌ها در تامین مصالح فولادی، سرعت پروژه‌ها را کاهش می‌دهد و باعث نگرانی دولت برای تحویل به‌موقع واحدهای نهضت ملی مسکن شده است.

وقتی بازار در چنین بی‌ثباتی قرار بگیرد، طبیعی است پیمانکاران به‌جای ادامه سریع پروژه، به دنبال راهکارهایی برای مدیریت این بحران بروند و اینجاست که دانستن راه‌های کنترل قیمت‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

راهکارهای کنترل بحران قیمت آهن در پروژه‌های ملی

یکی از مهم‌ترین راهکارهای مدیریت بحران قیمت آهن در پروژه‌های بزرگی مثل نهضت ملی مسکن، خرید انبوه و تامین مستقیم مصالح از کارخانه‌های تولید کننده است. وقتی پیمانکاران مصالح فولادی را بدون واسطه از تولیدکننده تهیه کنند، می‌توانند هزینه‌های جانبی و سود واسطه‌گری را کاهش دهند و از افزایش ناگهانی قیمت‌ها جلوگیری کنند.

علاوه بر این، دولت می‌تواند با ایجاد ذخایر استراتژیک آهن‌ آلات، مانع کمبود و گرانی‌های مقطعی شود. این ذخایر در زمان‌هایی که قیمت میلگرد و سایر محصولات فولادی در بازار رشد می‌کند، به‌ عنوان پشتوانه‌ای برای تامین نیاز طرح‌های عمرانی به کار می‌رود. 

 نقش دولت در مدیریت بازار آهن

• دولت باید با سیاست‌های کنترلی مثل تنظیم تعرفه صادرات و واردات، مانع نوسانات شدید قیمت شود.
• ایجاد زیرساخت‌های شفاف اطلاع‌رسانی قیمت روز آهن آلات می‌تواند امکان برنامه‌ریزی مالی بهتری به پیمانکاران بدهد.
• همچنین حمایت از تولیدکنندگان داخلی و تسهیل تامین مواد اولیه کارخانه‌ها باعث می‌شود بازار آهن کشور همیشه پایدار و قابل پیش‌بینی باشد.

برای اینکه طرح نهضت ملی مسکن به نتیجه برسد، دولت، فولادسازان و بازار باید با یکدیگر همکاری کنند. قیمت‌گذاری شفاف و پایدار و اطلاع‌رسانی دقیق قیمت‌ها به فعالان بازار کمک می‌کند تا پروژه‌های عمرانی بدون توقف و با سرعت بیشتری تکمیل شوند. در نهایت، هرچه ثبات در بازار آهن بیشتر باشد، امید مردم به خانه‌دار شدن نیز واقعی‌تر خواهد شد.