هیچ چیز شبیه قبل از جنبش زن، زندگی، آزادی نیست

«بهارهای سیاست» عنوان یادداشت حسین نورانی‌نژاد برای روزنامه اعتماد است که در آن آمده: مشهور بود که انتخابات بره‌کشان احزاب و بهار سیاست است. حرف غلطی هم نبود. رجوعی به گذشته نشان می‌دهد که مهم‌ترین تحولات سیاسی پای انتخابات مختلف رخ داده است. انتخابات سال‌های 76، 84، 92 و 96 نمونه‌ای از این مواردند. حتی جنبش‌های بزرگی چون جنبش سبز بر بستر یک رخداد انتخاباتی شکل گرفتند. این مساله باعث شده بود تا سیاست‌ورزی جدی و تحول‌آفرین، منهای انتخابات به کلی ممتنع به نظر برسد. اما دگرگونی‌های دیگری، به خصوص در چهار ماه گذشته نشان داده که ارتقای سیاست خارج از انتخابات و در مقاطع جنبشی هم ممکن است.

مروری بر مواضع چهره‌ها و جریان‌های سیاسی مختلف نشان می‌دهد که کمتر کسی در جایی ایستاده که پیش از جنبش زن، زندگی، آزادی ایستاده بود. گویی در ذهن و ادبیات فعالان سیاسی زلزله شده است. مخاطبان بازار سیاست هم به کل تغییر کرده‌اند. هم به لحاظ کمیت و هم جدیت و هم انتظارات، کنشگران و مخاطبان سیاست دچار دگرگونی شده‌اند و هیچ چیز شبیه پیش از این نیست. فضای سیاسی نه فقط از رخوت پیش از تحولات اخیر در آمده که تکاپوی فکری و تحلیلی زیادی هم ایجاد شده است. البته که هزینه‌های سنگینی هم بر کشور و ملت وارد شده که قابل قیاس با یک فرآیند انتخاباتی نیست.

اما این بخش تلخ ماجرا، ادعای اصلی این نوشته را دچار چالش نمی‌کند که تحول و نوزایی سیاسی و ارتقای گفتمانی و رفتاری کنشگران وابسته صرف به فضای انتخاباتی نیست و چهار ماه گذشته هم بهار سیاست را شاهد بوده‌ایم. در واقع ترسیم دقیق‌تر مقاطع تحول‌آفرین در سیاست تابع این چرخه است: وجود مساله، فهم مساله، تلاش و مواجهه جمعی برای حل آن. حال این چرخه بر بستر یک انتخابات رقم بخورد یا یک جنبش یا هر تحول دیگر، توفیری ندارد؛ مساله این است که نمی‌توان سیاست و تحولات را محصور در یک فرآیند خاص کرد.