خاطره دیدار آیات صانعی و هاشمی / آیت‌الله صانعی؛ مرجع‌تقلید پیشرو و افتاده

اعتمادآنلاین| غلامعلی رجایی، مشاور مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در یادداشتی نوشت: مرحوم آیت‌الله یوسف صانعی حقیقتا مصداق آیه شریفه «مِن الْمُومِنِین رِجالٌ صدقُوا ما عاهدُوا‌الله علیْهِ فمِنْهُمْ منْ قضى نحْبهُ ومِنْهُمْ منْ ینْتظِرُ وما بدّلُوا تبْدِیلًا» بود که عمری با برکت داشت. شاید مردم کمتر مطلع باشند که آیت‌الله یوسف صانعی از معدود مجتهدانی است که در سن 25 سالگی - آن‌گونه که من در یک مصاحبه از ایشان در دهه 60 خوانده‌ام- به درجه اجتهاد رسیده بود. ایشان هوش بالایی داشت که در پیام تسلیت رهبری نیز بر آن تاکید شده است. همچنین ایشان در جلسات درس امام‌خمینی شرکت می‌کردند و امام نیز در زمان حیات‌شان، آیت‌الله صانعی را فردی عالم و فاضل می‌دانستند، از همین روی هم مناصب اجرایی مهمی در نظام جمهوری اسلامی ایران به آیت‌الله صانعی سپردند. همه این ویژگی‌ها و مرجعیت ایشان کنار اینکه آیت‌الله صانعی توانست طلاب متعددی را پرورش دهد، نشان می‌دهد عمر پربرکتی را پشت‌سر گذاشته‌اند.

آیت‌الله صانعی همچنین بسیار قدرشناس بودند. خاطرم هست وقتی مرحوم دکتر صادق طباطبایی، برادر همسر یادگار امام از دنیا رفت ایشان را ابتدا در جماران تشییع کرده، آقای خاتمی بر پیکر ایشان نماز خواندند و سپس به سمت حرم امام خمینی(ره) رفتیم. با کمال تعجب دیدم که این عالم بزرگوار با عصایی در دست از قم برای این مراسم تشریف آورده‌ و نشسته‌ بودند تا مراسم دفن انجام شود. خیلی متاثر بودند و حتی وقتی پیکر آقای طباطبایی را آوردند، آیت‌الله صانعی با این سن و سال جلو رفته و سعی کردند زیر تابوت قرار گرفته تا به سمت محل دفن بروند و من در دلم به این روحانی آفرین گفتم که برای قدرشناسی از امام برای حضور در مراسم تشییع یکی از بستگان عروس امام حاضر شده است.

این مرجع تقلید عالی‌قدر علی‌رغم جایگاهی که داشت اما بسیار افتاده بود. آیت‌الله هاشمی و آیت‌الله صانعی در مشهد با یکدیگر ملاقاتی داشتند که من هم در این ملاقات حضور داشتم. آیت‌الله صانعی از در تواضع با آیت‌الله هاشمی روبه‌رو و جلسه‌ای بسیار خوب برگزار شد. آقای صانعی در تعریف از آقای هاشمی جلوی هیات همراه سنگ‌تمام گذاشت. همچنین آیت‌الله صانعی وقتی آقای هاشمی خداحافظی کرد تا پارکینگ ما را همراهی کردند. حتی در اتومبیل را برای آقای هاشمی بستند و بعد از حرکت ماشین چند قدمی دنبال ایشان رفتند، کاری که عمدتا ازسوی مراجع تقلید و روحانیونی در این رتبه انجام نمی‌شود. ایشان همچنین بسیار شوخ‌طبع بود. خاطرم هست که یک‌بار ما همراه با جمعی از اساتید پژوهشکده امام‌خمینی به دیدار ایشان رفتیم و در مورد برخی حوادث زندگی امام صحبت کردیم. در این جلسه ایشان برخی نکات را با شوخی مطرح می‌کرد و می‌گفت این را در تلویزیون همسایه دیده است. منظورشان هم این بود که ماهواره می‌دیدند و آن زمان هم رسم بود می‌گفتند از تلویزیون همسایه شنیده یا آنجا دیده‌ام. آزاداندیشی نیز از دیگر ویژگی‌های آیت‌الله صانعی بود. ایشان فتواهای شاذی دارند که در آزاداندیشی به نوعی در نحله‌‌ای شبیه آیت‌الله منتظری قرار می‌گیرند. درمورد اجتهاد زنان، سن بلوغ زنان، دیه زنان و... فتاوای پیشرو و مترقی داشتند که کمتر مرجعی است که توانسته باشد نوآوری و در عین حال سنت‌شکنی کند. این توفیق نصیب آیت‌الله صانعی شده که در گلزار شیخان قم، در نزدیکی حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد. اما ایشان در زمان مرگ هم نشان داد که در عین احترامی که مردم برای این مرجع عالی‌قدر قائل بودند، ایشان نیز چقدر به فکر مردم بوده است و درخواست کرده که در شرایط بحران سلامت امروز هیچ مراسمی برگزار نشود.

منبع: روزنامه اعتماد