چه کسانی از متوفی ارث می‌برند؟

چه کسانی ورثه قانونی یک متوفی محسوب می شوند؟ همسر فرد فوت شده چه جایگاهی میان وراث دارد و آیا فرد می تواند ورثه خود را از ارثیه محروم کند؟

در عالم حقوق اصل بر آن است که اموال هیچ‌کس را نمی‌توان بدون رضایت وی به دیگری داد، مگر این‌که در موارد خاصی قانون این اجازه را داده باشد. از جمله مواردی که فرد، چه راضی باشد چه راضی نباشد، اموالش به دیگران می‌رسد مربوط به ارث است که در قانون و شریعت اسلام احکام ویژه‌ای دارد. بنابراین، هیچ شخصی نمی‌تواند قبل از فوت خود، یکی از وارثین یا همه‌ آنها را از ارث محروم کند. وصیت‌های وی نسبت به اموالش نیز فقط تا یک‌سوم آن اموال معتبر است.

تقسیم بندی ورثه متوفی از نگاه قانون

همانطور که می‌دانیم ارث متعلق به خویشاوندان نسبی متوفی است؛ یعنی کسانی که با متوفی رابطه‌ خونی دارند و تنها کسی که از این قاعده مستثنی است، همسر متوفی است که در هر صورت از وی ارث خواهد برد.

خویشاوندان نسبی هر فرد مطابق یک قاعده‌ کلی در قانون به سه طبقه تقسیم می‌شوند که این سه طبقه، به ترتیب نزدیک‌تر بودن به فرد متوفی مرتب شده‌اند. این طبقات مطابق ماده ۸۶۲ قانون مدنی عبارت‌اند از:

۱. پدر، مادر، فرزندان(و نوه‌های فرد، در جایی که همه‌ فرزندان وی فوت کرده باشند)

۲. پدربزرگ، مادربزرگ، برادران و خواهران(و فرزندان برادران یا خواهران در جایی که خود برادران یا خواهران وی همگی فوت کرده باشند)

۳. عموها، عمه‌ها، دایی‌ها، خاله‌ها(و فرزندان آن‌ها در جایی که فرد، همه‌ی افراد نام برده در این طبقه را از دست داده باشد)

به این دو نکته توجه داشته باشید که:

اولاً اگر حتی یک نفر از طبقه‌ اول وجود داشته باشد، هیچ ارثی به طبقات دیگر نمی‌رسد و هم‌چنین، اگر وارثی در طبقه یک وجود نداشت، باید به سراغ طبقه‌ دوم برویم و تنها در صورتی که هیچ وارثی در طبقه‌ اول و دوم پیدا نشود، نوبت به وراث طبقه‌ سوم می‌رسد.

ثانیاً همسر متوفی، همیشه در کنار خویشاوندان نسبی وی(طبقات سه‌گانه‌ ذکرشده) ارث خواهد برد و حتی در مواردی که هیچ فردی از خویشاوندان طبقات سه‌گانه‌ متوفی زنده نباشد، می‌تواند در برخی از موارد، تمام ارث را مالک شود.