ارتشبد ازهاری از کشور فرار کرد

اعتمادآنلاین| غلامرضا ازهاری مدتی نخست‌وزیر کابینه نظامی بود. او در سال 1288 هجری شمسی در شیراز متولد شد و پس از طی تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سال 1312 به دانشکده افسری راه یافت.

یک سال بعد با درجه ستوان دومی وارد ارتش شاهنشاهی شد و در سال 1316 با ارتقا به درجه سرهنگی به معاونت فرماندهی دژبان مرکز منصوب شد. ازهاری در 1328 برای گذراندن یک دوره آموزش عالی به آمریکا اعزام شد و پس از بازگشت در سال 1330 دوره یک ساله فرماندهی ستاد را در دانشگاه جنگ گذراند و به درجه سرتیپی ارتقا یافت.

ازهاری در طول خدمت نظامی مدال‌های متعددی مانند نشان درجه یک و دو همایون، نشان لیاقت، افتخار، خدمت، کوشش، ورزش، سپاس، پاس، بیست و هشت مرداد و یک نشان از سنتو دریافت کرد. وی مشاغل مهمی را در ارتش نظیر فرماندهی، ریاست دانشگاه نظامی نیروی زمینی و ریاست رکن یک و آجودانی مخصوص شاه به عهده داشت.

ازهاری پس از استعفای دولت شریف امامی در 15 آبان 1357 از سوی شاه به نخست‌وزیری برگزیده شد.

از اقدامات دولت نظامی ازهاری، دستگیری نویسندگان مطبوعات و بازداشت دولتمردان رژیم شاه همچون نصیری، منوچهر آزمون، عبدالعظیم ولیان، داریوش همایون، غلامرضا نیک‌پی و امیرعباس هویدا بود.

با وجود تلاش رژیم شاه و به خصوص دولت ازهاری برای حاکم کردن جو رعب و وحشت، امام خمینی در پیام مهمی که پس از روی کار آمدن ازهاری منتشر شد، مردم را به ادامه مبارزه و استقامت دعوت کرد: «… نهراسید، ما طالب حق خود هستیم و به حقیم و دست خدا با ما است و بالا‌تر از دست ابرقدرت‌های شرق و غرب است؛ یدالله فوق ایدیهم.»

ازهاری در 15 آذر 1357 در مجلس سنا اظهار داشت که سر و صدای شب‌های تهران واقعی نیست بلکه صدای نوار است، مردم این سخنان او را در تظاهرات بعدی با این شعار پاسخ دادند: «ازهاری بیچاره بازم بگو نواره، نوار که پا نداره.». بی‌ثمر ماندن تلاش‌های دولت نظامی منجر به تمایل ازهاری برای برکناری از این پست حساس شد و سرانجام بعد از 55 روز با این عنوان که سکته کرده و بیمار است، از نخست‌وزیری کناره گرفت و جای خود را به شاپور بختیار داد.

او با اوج گرفتن مبارزات انقلابیون، در میانه دی‌ ماه 1357 از کشور گریخت و در واشنگتن اقامت کرد. وی در سال‌های حضور در آمریکا با هژبر یزدانی در تاسیس بانکی در کاستاریکا همکاری کرد، ولی فعالیت سیاسی را به کلی کنار گذاشت. ازهاری در ‌‌نهایت 23 سال پس از خروج از ایران، در آبان 1380 در ایالات متحده آمریکا درگذشت.

ارتشبد غلامعلی اویسی که همزمان با ازهاری از کشور گریخت، در سال 1297 هجری شمسی در قم به دنیا آمد. او در سال 1315 دوره شش ساله دبیرستان نظام مرکز و در سال 1317 دوره دانشکده افسری را به پایان رساند.

اویسی در سال‌های 1317 تا 1331 مشاغل گوناگون نظامی (فرماندهی گروهان، گردان و آموزشگاه گروهبانی لشگر 2، ریاست شعبه بازرسی دژبان مرکز و فرماندهی هنگ 52 دژبان) را برعهده داشت و در سال 1332 فرمانده هنگ 16 تیپ کازرون بود. پس از کودتای 28 مرداد 1332 اویسی به دریافت نشان درجه 2 رستاخیز نایل شد و به تدریج ترقی وی نیز در دستگاه دیوان‌سالاری نظامی آغاز شد. او پس از طی دوره دانشگاه جنگ در تهران و دوره ستاد و فرماندهی در آمریکا، در سال 1339 به ریاست ستاد گارد و در سال 1341 به فرماندهی لشکر یک گارد شاهنشاهی رسید و در همین سمت بود که به عنوان فرماندار نظامی تهران با قیام‌کنندگان 15 خرداد 1342 برخورد کرد. او همچنین در سال 1348 فرماندهی ژاندارمری کل کشور و در سال 1351 فرماندهی نیروی زمینی ارتش را به عهده داشت.

اویسی در سال‌های اوج‌گیری انقلاب بار دیگر در سمت فرماندار نظامی تهران قرار گرفت و کشتار راهپیمایان 17 شهریور 1357 (جمعه سیاه) در دوره مسوولیت او رخ داد. اویسی همچنین به علت موقعیتش در رأس نیروی زمینی، فرمانداری نظامی سایر شهر‌ها را نیز تحت کنترل داشت.

اویسی در دی ماه 1357 به بهانه معالجه از ایران خارج شد و تقاضای بازنشستگی کرد. وی در زمره نخستین افسران عالی‌رتبه متواری رژیم پهلوی بود که به همراه اشرف پهلوی، ارتشبد بهرام آریانا و عده‌ای از سران ساواک، گروهی با عنوان ارتش رهایی بخش ایران (آرا) تاسیس کرد که برای بازگرداندن سلطنت به برخی تلاش‌های نظامی علیه نظام نوپای جمهوری اسلامی از خاک عراق و ترکیه دست زدند که البته ناکام ماند. اویسی سرانجام در هجدهم بهمن 1362 توسط افراد نا‌شناس در پاریس به قتل رسید.

منبع: تاریخ ایرانی