در گفتوگو با «اعتماد آنلاین»:
زندیه: «بگرام» نه فقط یک مرکز نظامی بلکه یک ابزار ژئوپلیتیکی در قلب آسیا است؛ امریکا مدعی است این پایگاه یک ساعت با محلی که چین سلاح هستهای میسازد فاصله دارد
یک کارشناس مسائل جنوب آسیا به «اعتماد آنلاین» گفت: پایگاه بگرام، به عنوان یکی از بزرگترین پایگاههای آمریکا در آسیایجنوبی، موقعیتی فوق العاده راهبردی دارد و امکان کنترل فعالیتهای نظامی و اطلاعاتی منطقه را در ارتباط سه موضوع بسیار مهم سیاست خارجی آن کشور یعنی چین آسیای مرکزی و ایران را فراهم میکند. ترامپ ممکن است خواسته باشد اینمنافع را حفظ یا تقویت کند. شایان ذکر است ترامپ شخصاً بر نزدیکی بگرام به چین تأکید کرده و گفته این پایگاه «یک ساعت با محلی که چین سلاح هستهای میسازد فاصله دارد.
لیلا پایدار- پایگاه بگرام در ۶۰ کیلومتری شمال کابل قرار دارد و به دلیل نزدیکی به پایتخت، امکان کنترل مستقیم تحولات سیاسی و امنیتی افغانستان را فراهم میکرد. از سوی دیگر، موقعیت جغرافیایی آن به ایالات متحده و ناتو اجازه میداد که بر حوزههای حساس پیرامونی افغانستان از جمله: آسیای میانه (با محوریت روسیه و حوزه نفوذ آن)، آسیای جنوبی (پاکستان و هند)، و خاورمیانه (ایران و خلیج فارس) نظارت و مداخله مؤثر داشته باشند. به همین دلیل، بگرام فراتر از یک پایگاه نظامی صرف، بهعنوان یک نقطه اتصال استراتژیک میان سه حوزه ژئوپلیتیکی مهم شناخته میشود.
مصطفی زندیه، کارشناس مسائل آسیای جنوبی، در گفتوگو با خبرنگار اعتمادآنلاین درباره انگیزههای دونالد ترامپ از مطرح کردن موضوع بازپسگیری پایگاه هوایی بگرام و اهدافی که او از این اقدام دنبال میکند، اظهار داشت: واقعیت این است که دونالد ترامپ در دوران ریاستجمهوری خود بارها به موضوع حضور و نفوذ آمریکا در افغانستان اشاره کرده و در برخی موارد، طرح بازنگری و حتی بازگشت به این کشور را مطرح کرده است. درباره طرح موضوع بازپسگیری پایگاه هوایی بگرام، اهداف و انگیزههای او میتواند چند دسته باشد:
اول: حفظ نفوذ و قدرت راهبردی: ترامپ به دنبال نشان دادن قدرت و اراده کشور در حفظ نفوذ راهبردی در منطقه است. بازپسگیری پایگاه بگرام میتواند نمادی باشد از این کهآمریکا زیر چتر قدرت خود باقی میماند و در برابر تهدیداتمنطقهای ایستادگی میکند.
دوم : توجیه سیاستهای نظامی و امنیتی: این اقدام میتواند به عنوان ابزار فشار سیاسی و نظامی بر دولتهایمنطقه و طالبان مورد استفاده قرار گیرد؛ به ویژه در زمانهاییکه مذاکرات صلح یا خروج نیروها در جریان است و او میخواهد نشان دهد که نمیخواهد آمریکا از منطقه عقبنشینی کامل کند.
سوم : پیگیری منافع اقتصادی و امنیتی: پایگاه بگرام، به عنوان یکی از بزرگترین پایگاههای آمریکا در آسیایجنوبی، موقعیتی فوق العاده راهبردی دارد و امکان کنترل فعالیتهای نظامی و اطلاعاتی منطقه را در ارتباط سه موضوع بسیار مهم سیاست خارجی آن کشور یعنی چین آسیای مرکزی و ایران را فراهم میکند. ترامپ ممکن است خواسته باشد اینمنافع را حفظ یا تقویت کند. شایان ذکر است ترامپ شخصاً بر نزدیکی بگرام به چین تأکید کرده و گفته این پایگاه «یک ساعت با محلی که چین سلاح هستهای میسازد فاصله دارد».
او ادامه داد: اشاره او به سایت «لوپ نور» در شینجیانگ بوده است. با وجود واکنش هشدارگونه سخنگوی وزارت امورخارجه چین مبنی بر عدم حمایت پکن از دامن زدن به تنش و رویارویی در منطقه و تاکید بر تعیین سرنوشت افغانستان توسط مردم این کشور، روشن است که از منظر چین بازگشت آمریکا به بگرام میتواند بر سرمایهگذاریهای چین در افغانستان و پروژههای مرتبط با «کمربند و جاده» اثر بگذارد.
وی خاطرنشان کرد: ضمن این که منابع معدنی افغانستان از جمله عناصر نادر خاکی میتواند از اهداف اصلی آمریکا باشد. از سوی دیگر کنترل بگرام به آمریکا امکان خواهد داد عملیات پهپادی، نظارت الکترونیک، اعزام سریع نیروهای ویژه و حملاتی را علیه منافع ایران اجرا کند. هرچند این مزایا واقعی هستند، اما اشغال دوباره بگرام این پایگاه را به یک هدف راحت برای حملات ضدآمریکایی تبدیل میکند و مستلزم هزینههای سنگین امنیتی است.
با توجه به تحولات اخیر، تا چه اندازه می توان احتمال بازگشت مجدد ایالات متحده به افغانستان را مطرح کرد؟ در رابطه با احتمال بازگشت مجدد ایالات متحده به افغانستان، باید گفت که تاکنون سیاست رسمی آمریکا در زمان رئیسجمهور بایدن بر خروج کامل و تدریجی نیروها تاکیددارد، هرچند که در عمل، تاثیر و حضور محدود و پایداری در قالب دیپلماسی، کمکهای امنیتی و اطلاعاتی ادامه یافتهاست. تحولات اخیر در افغانستان، این سوال را مطرح میکند که آیا در آینده، آمریکا ممکن است سیاست بازگشت فعالتر را دنبال کند یا خیر. در حال حاضر، شواهد حاکی است که اولویت اصلی واشنگتن تمرکز بر همکاریهای منطقهای، مبارزه با تروریسم در قالبهای دیگر و دیپلماسی است، نه حضور نظامی مستقیم. بنابراین به نظر می رسد در کوتاهمدت و میانمدت، احتمال بازگشت نظامی مجدد آمریکا به افغانستان کم است، هرچند که نمیتوان این موضوع را کاملاً رد کرد، به ویژه در صورت تشدید ناامنیها، ظهور مجدد گروههایتروریستی و نیازهای امنیتی منطقهای.
زندیه ادامه داد: به هر شکل در حال حاضر، تمرکز بر سیاستهای غیرنظامی و دیپلماتیک بیشتر است. در یک جمع بندی کلی می توان گفت پایگاه بگرام نه تنها یک مرکز نظامی بلکه یک ابزار ژئوپلیتیکی برای اعمال قدرت در قلب آسیا بوده است. نقش آن در جنگ افغانستان، مأموریتهای ضدتروریستی، جمعآوری اطلاعات و موازنه قوا میان قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای، جایگاه ویژهای برای این پایگاه ایجاد کرده است.
اگرچه امروز بگرام در کنترل طالبان قرار دارد، امااهمیت راهبردی آن همچنان باقی است و به همین دلیل برای ایالات متحده همچنان وسوسه انگیز است. در این چارچوب هرگونه استفاده یا بیاستفاده ماندن از آن، میتواند پیامدهای جدی بر معادلات امنیتی و ژئوپلیتیک منطقه داشته باشد.
دیدگاه تان را بنویسید