اوراسیا صحنه جدید رویارویی روسیه و ناتو خواهد بود؟

سید عماد حسینی- در گیرودار تنش‌ها در اوراسیا، بریتانیا از احتمال تقابل میان روسیه و ناتو پس از نقض حریم هوایی استونی توسط جنگنده‌های روس هشدار می‌دهد.

این در حالی است که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، از لغو محدودیت‌های مربوط به موشک‌های میان‌برد و کوتاه‌برد خبر داده و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای دفاع از اتحادیه اروپا، از جمله لهستان و کشورهای بالتیک، اعلام آمادگی کرده است.

اسکای نیوز عربی با این مقدمه به تحلیل شرایط حال حاضر منطقه اوراسیا پرداخته و در ادامه نوشت، این تحولات ژئوپلیتیکی پرسشی اساسی را مطرح می‌کند؛ آیا در آستانه‌ یک رویارویی بزرگ هستیم یا جهان شاهد بازطراحی خاموش نفوذ بین‌المللی در پشت پرده است؟

به اعتقاد نویسنده این یادداشت، ریشه‌های این تنش به دوران اتحاد جماهیر شوروی و وعده‌ جیمز بیکر، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، پس از اتحاد آلمان بازمی‌گردد که ناتو «حتی یک اینچ به شرق گسترش نخواهد یافت»، این وعده که به آن عمل نشد، خشم روسیه را به دنبال داشت. این خشم زمانی شدت گرفت که ناتو به کشورهای بالتیک در مرزهای غربی روسیه گسترش پیدا کرد.

امروز، پس از گذشت چند دهه، به نظر می‌رسد روسیه و ناتو در آستانه آزمونی جدید قرار دارند که ممکن است نقشه ژئوپلیتیکی اروپا را بازطراحی کند.

طبق گزارش منابع غربی، طی هفته‌های اخیر، جنگنده‌های روس به مدت ۱۲ تا ۱۸ دقیقه حریم هوایی استونی را نقض کردند.  این اقدام با پاسخ مستقیم پدافند هوایی استونی مواجه نشد و تنها جنگنده‌های ایتالیایی با هواپیماهای روس روبه‌رو شدند.

این موضوع باعث شده تا تحلیلگران روس، استونی را صرفاً پایگاهی نظامی برای ناتو توصیف کنند که از نظر مسکو تهدیدی مستقیم برای امنیتش به شمار می‌رود.

در این راستا، بریتانیا از احتمال تشدید رویارویی میان روسیه و ناتو هشدار داده، در حالی که ترامپ آمادگی کامل خود را برای دفاع از لهستان، کشورهای بالتیک و حتی اتحادیه اروپا در صورت تشدید تنش اعلام کرده است.

اسکای نیوز به نقل از یک کارشناس و استاد علوم سیاسی عرب که با این یکی از برنامه‌های  محور این رسانه گفت‌وگو می‌کرد هم نوشت، مواضع بریتانیا، استونی و پیش‌تر لهستان، نشان‌دهنده آمادگی واقعی برای رویارویی با روسیه نیست، بلکه بخشی از یک کمپین فشار رسانه‌ای و سیاسی محسوب می‌شود.

در واقع ترامپ از این تنش‌ها برای منافع صنایع نظامی آمریکا بهره‌برداری می‌کند و با اعمال فشار بر اروپا برای خرید تسلیحات با قیمت‌های بالا، به نوعی به دنبال باجگیری از اروپا است و واکنش به اقدامات روسیه در دستور کار اولیه او قرار ندارد.

اظهارات گاه متناقض که بین تهدید به حمایت و سپس عقب‌نشینی از آن تهدید در رفت و برگشت قرار دارد، بیش از آنکه به نفع اروپا باشد، به سود آمریکا و شرکت‌های نظامی آن است.

در مقابل، پوتین به وضوح در تلاش است تا امنیت استراتژیک روسیه را بدون ورود به رویارویی مستقیم با ناتو حفظ کند. روسیه قصد تسلط بر کشورهای بالتیک را ندارد و هر گونه درگیری مستقیم با ناتو برای هر دو طرف فاجعه‌بار خواهد بود.

هدف روسیه، طبق تحلیل کارشناسان، تضمین بی‌طرفی اوکراین و جلوگیری از پیوستن آن به ناتو است، در حالی که تعادل بازدارندگی نظامی در برابر هر گونه تهدید احتمالی حفظ می‌شود.

به ویژه که تماس‌های مستمری بین وزارت خارجه روسیه و آمریکا وجود دارد و هماهنگی مداومی میان پوتین و ترامپ در پشت پرده برای جلوگیری از رویارویی مستقیم انجام می‌شود. این هماهنگی نشان می‌دهد که تشدید تنش کنونی بیشتر رسانه‌ای و سیاسی است تا نظامی، و آمریکا و روسیه در تلاشند تا تنش‌ها را بدون ورود به جنگ فراگیر مدیریت کنند، تا از به کارگیری توانمندی نظامی و فناوری بالای هر دو طرف جلوگیری به عمل‌‌ آید.

در پایان این یادداشت هم آمده است، به نظر می‌رسد که اوراسیا در مرحله‌ای حساس از بازطراحی نفوذ بین‌المللی قرار دارد، جایی که منافع اقتصادی و سیاسی با تهدیدهای نظامی در هم تنیده و اروپا را روی صفحه‌ای داغ بین فشارهای ناتو و استراتژی دقیق مسکو قرار داده است.