کناره‌گیری منصور هادی بعد از ۷ سال/ منصوبان جدید ریاض و ابوظبی برای یمن

روز پنجشنبه و در پی برگزاری نشست نمایندگان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و گروه‌های مخالف انصارالله یمن به میزبانی ریاض، در اقدامی غافلگیر‌کننده، عبدالربه منصور هادی، پس از ۱۰ سال چسبیدن به کرسی ریاست‌جمهوری یمن که ۷ سال آن از راه دور و در پناه پادشاهی سعودی در ریاض بود، اعلام کرد از مقام خود کناره‌گیری می‌کند. او قدرت خود را به شورای تازه تاسیس ریاست‌جمهوری با ۸ عضو واگذار کرد که تمام اعضای آن را نمایندگان گروه‌های مخالف انصارالله تشکیل می‌دهند.

به گزارش روزنامه اعتماد، هادی همچنین علی محسن الاحمر، معاون جنجالی خود را نیز از کار برکنار کرده است. اعلام موجودیت شورای ریاست‌جمهوری و کناره‌گیری عبدالربه منصور هادی از قدرت، به صورت موازی با آتش‌بس دوماهه‌ای صورت گرفته است که با میانجیگری سازمان ملل متحد و در پی مذاکرات عربستان سعودی و انصارالله به دست آمد. انصارالله یمن تاسیس این شورای حکومتی جدید را محکوم و آن را دخالت مجدد خارجی در یمن توصیف کرده است.

برخلاف مذاکرات مستقیم تحت حمایت سازمان ملل متحد با عربستان سعودی، انصارالله یمن به دلیل اینکه مذاکرات ابتکار شورای همکاری خلیج‌فارس به میزبانی عربستان سعودی، دولت متجاوز به یمن، برگزار می‌شد، حاضر به شرکت در گفت‌وگوهای شورای همکاری خلیج‌فارس برای صلح در یمن نشد. مقام‌های سعودی علاوه بر کنار گذاشتن عبدالربه منصور هادی و تعیین شورای هشت نفره از گروه‌های مختلف تحت حمایت سعودی و امارات در یمن، رشاد العلیمی را در مقام ریاست این شورا منصوب کرده است. بلافاصله بعد از اعلام تشکیل شورای ریاست‌جمهوری، محمد بن سلمان، ولیعهد و رهبر بالفعل عربستان سعودی، با رشاد العلیمی، رییس این شورا دیدار کرد. از دیگر اعضای شناخته شده این شورا عیدروس الزبیدی، رییس شورای انتقالی جنوب یمن تحت حمایت امارات متحده عربی، عبدالرحمن المحرمی، فرمانده تیپ غول‌ها تحت حمایت امارات متحده عربی، سلطان العراده، استاندار مارب نزدیک به حزب الاصلاح هستند. طارق صالح، برادر‌زاده علی عبدالله صالح، رییس‌جمهور پیشین یمن هم در مقام معاونت رییس شورا منصوب شده است.

واکنش انصارالله

انصارالله یمن از ابتدا حاضر به شرکت در این نشست نشده ‌بود و پس از اعلام تشکیل شورای ریاست‌جمهوری، این اقدام را هم محکوم کرده است. محمد عبدالسلام، سخنگوی انصارالله یمن گفت: «هرگونه اقدامی خارج از مرزهای یمن نمایش خنده‌دار و بازی تفریحی است که کشورهای متجاوز آن را انجام می‌دهند. حال و آینده یمن در داخل خود کشورمان تعیین می‌شود. صلح با توقف تجاوز و رفع محاصره و خروج نیروهای خارجی از این کشور ممکن است. اما هر کار دیگری غیر از آن تلاش ناامیدکننده‌ای برای تشدید و بدتر کردن اوضاع است. ملت یمن هیچ ارتباطی با اقدامات غیرقانونی که خارج از مرزها و از سوی طرف‌های غیرمشروع صادر می‌شود، ندارد.» عبدالسلام گفت: «مشروعیت ادعایی به پایان رسیده است. جامعه جهانی و سازمان ملل دیگر هیچ توجیهی برای ادامه استفاده از اصطلاح مشروعیت ادعایی به عنوان بهانه‌ای برای قتل و محاصره ملت ما ندارند.» به گزارش فارس، محمد البخیتی، عضو دفتر سیاسی انصارالله در گفت‌وگو با شبکه المیادین در این خصوص گفت: «گام ایجاد شورای رهبری ریاست‌جمهوری همه را غافلگیر کرد. رشاد العلیمی به عنوان رییس این شورای جدید انتخاب شد، چراکه او آدم امریکاست.» محمد البخیتی ادامه داد: «رشاد العلیمی تنها فردی بود که در تصویب یک ماده که حضور امریکا در یمن را مشروع می‌کرد، شرم نکرد. ما یک روز پیش از تجاوز در آستانه برداشتن چنین گامی بودیم اما چرا امروز با اختیار امریکا و عربستان سعودی این گام را برداشتند؟» البخیتی اضافه کرد: «یمن هیچ نقشی در ایجاد شورای ریاست‌جمهوری ندارد.گام ایجاد این شورا مشروعیت جعلی متجاوزان به یمن را از بین برد. بی‌شک این پایداری ملت یمن بود که باعث شد چنین گام نامشروعی و غیرموجهی را بردارند. این گام به نفع خودشان نیست. گفت‌وگو باید میان یمن و چهار کشور متجاوز باشد، زیرا این شورا بیانگر نگرش یمنی‌ها نیست.»

استقبال عربستان، امارات و شورای همکاری

عبدالربه منصور هادی، رییس‌جمهور مستعفی یمن روز پنجشنبه در یک پیام کوتاه تلویزیونی گفت: «من به گونه‌ای برگشت‌ناپذیر اختیارات کامل خود را مطابق قانون اساسی و ابتکار خلیج [فارس] و مکانیسم‌های اجرایی‌اش، به شورای ریاست‌جمهوری تفویض می‌کنم.» بنا بر اعلام خبرگزاری رسمی عربستان سعودی، عربستان سعودی و امارات متحده عربی بلافاصله بعد از این تحول، اعلام کرده‌اند که بسته کمک ۳ میلیارد دلاری به بانک مرکزی یمن درنظر گرفته‌اند. در طول ماه‌های گذشته، دو حامی اصلی دولت مستعفی یمن به ‌شدت از کمک‌های مالی و تجهیزات نظامی به نظامیان وابسته به این حکومت خودداری می‌کردند. عربستان سعودی همچنین از شورای ریاست‌جمهوری خواسته است تا مذاکرات جامع برای راه‌حل سیاسی در یمن را با انصارالله یمن آغاز کند. عربستان سعودی همچنین اعلام کرده است که ۳۰۰ میلیون دلار کمک برای صندوق امداد بشردوستانه سازمان ملل متحد در یمن درنظر گرفته و خواستار برگزاری یک کنفرانس کمک‌های بین‌المللی برای یمن شده است.

وزارت خارجه امارات متحده عربی هم با صدور بیانیه‌ای از اقدام هادی برای واگذاری قدرت استقبال کرده است. وزارت خارجه امارات این تصمیم هادی را در جهت تکمیل روند اجرای مرحله انتقالی و تفویض کامل اختیارات اجرایی و صلاحیت‌های ریاست‌جمهوری [طبق قانون اساسی و تلاش‌های کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس] دانسته و از آن استقبال کرده است. دولت امارات در این بیانیه ابراز امیدواری کرده است که بتواند در این مرحله تا رسیدن به یک راه‌حل سیاسی جامع بین تمام طرف‌های یمنی، با هدف تحقق صلح و ثبات، پیشرفت و شکوفایی برای ملت یمن سهیم باشد.

نشست نمایندگان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در ریاض هم از این اقدام هادی استقبال و با صدور بیانیه‌ای تاکید کرده است: «سرنوشت یمن و شورای همکاری خلیج‌فارس در هم گره خورده است.»

شورایی که باید در عمل دید

گرگوری جانسون، عضو پیشین کمیته کارشناسان سازمان ملل متحد در امور یمن در واکنش به تشکیل شورای ریاست‌جمهوری یمن در توییتر می‌نویسد: «این اقدام تلاشی، احتمالا در آخرین لحظه برای ایجاد نوعی اتحاد در ائتلاف ضد حوثی است. مشکل این است که روشن نیست این افراد متنوع که بسیاری از آنها دیدگاه‌هایی به ‌شدت متفاوت با یکدیگر دارند، چگونه قرار است با هم کار کنند.» پیتر سالزبوری، تحلیلگر اندیشکده گروه بحران نیز در این مورد می‌نویسد: «واگذاری قدرت از سوی هادی به شورای ریاست‌جمهوری که از شخصیت‌های کلیدی سیاسی و نظامی تشکیل شده که مستقیما در میدان اثرگذارند، یک واقعه مهم است. این مساله اثرگذارترین تحول در مجموعه نیروهای ضدحوثی از زمان آغاز جنگ تاکنون است، اما اینکه در عمل چه نتیجه‌ای خواهد داشت، واقعا پیچیده است.»

سعودی‌ها از هادی خسته شدند

پایگاه خبری الجزیره در تحلیلی به نوشته ابوبکر الشماهی می‌نویسد: «پایان دوران قدرت عبدالربه منصور هادی در مقام رییس‌جمهور، چیزی نبود که بسیاری از یمنی‌ها را سوگوار کند. همین موضوع توصیف جامعی از ریاست‌جمهوری مردی است که به عنوان یک رهبر تصادفی است که نتوانست در طول جنگ تقریبا هشت ساله یمن که کل کشور را نابود کرده است، نیروهای دولتی را فرماندهی کند. هادی معاون رییس‌جمهور پیشین یمن، علی عبدالله صالح بود که بعد از ۳۳ سال، سال ۲۰۱۲ در پی خیزش‌های بهار عربی مجبور به کناره‌گیری از قدرت شد. او قرار بود تنها دو سال و به عنوان دوره انتقالی به یک دموکراسی فراگیر یمنی، رییس‌جمهور انتقالی کشور در قدرت باشد.» عبدالربه منصور هادی، هرگز وعده تشکیل دولت فراگیر دموکراتیک را عملی نکرد و بعد از تصرف صنعا پایتخت یمن در سال ۲۰۱۴ توسط انصارالله که عمدتا از شیعیان زیدی شمال یمن بودند، سال ۲۰۱۵ مجبور به استعفا و فرار از پایتخت شد. او بعد از فرار از یمن به عربستان سعودی پناهنده شد و از آن زمان تاکنون، دولت عربستان به نیابت از او جنگی ویران‌کننده را علیه یمن آغاز کرد. الجزیره می‌نویسد: آنچه به‌‌رغم فرار از یمن و فقدان محبوبیت برای سال‌ها هادی را در قدرت نگه داشت «فقدان گزینه جایگزینی بود که در میان ائتلاف پر از اختلاف و شکاف ضد حوثی‌ها در یمن بود، به علاوه آنچه از آن به عنوان مشروعیت بین‌المللی دولت هادی یاد می‌شد.» این پایگاه خبری قطری ادامه می‌دهد: «اکنون به نظر می‌رسد که سعودی‌ها دیگر خسته شده‌اند و تصمیم گرفته‌اند که گزینه جایگزین مجموعه‌ای از نمایندگان گروه‌های مختلف ضد حوثی در یمن باشد که در یک شورای ریاست‌جمهوری گرد هم بیایند، با این امید که همه رضایتمند باشند. اما تحلیلگران نباید فرض کنند این گروه ۸ نفره که روز پنجشنبه اعلام شد، متحد باقی خواهند ماند. یکی از آنها، عیدروس الزبیدی، معتقد است که جنوب یمن باید از کشور منفک شود و خود را رییس‌جمهور یمن جنوبی می‌داند. منافعی که در شورای ریاست‌جمهوری نمایندگان می‌شوند، بی‌تردید با هم برخورد خواهند کرد. سوال این است که آیا آنها فعلا می‌توانند شکاف‌ها را کنار بگذارند و بر پیام اتحاد پابرجا بمانند یا نه.» الجزیره ادامه می‌دهد: علاوه بر همه اینها، کناره‌گیری علی محسن الاحمر از مقام معاونت رییس‌جمهور، یک نظامی قدرتمند که نزدیک به ۴۰ سال از اثرگذارترین نظامیان یمن بود، با استقبال عده زیادی مواجه خواهد شد، به ‌خصوص از سوی گروه‌های وابسته به امارات متحده عربی. علی محسن مدت‌هاست که ارتباط نزدیکی با حزب الاصلاح دارد که یک حزب تحت نزدیک اخوان‌المسلمین در یمن محسوب می‌شود. شورای انتقالی جنوب تحت رهبری الزبیدی و دیگر گروه‌های تحت حمایت امارات به ‌شدت با این حزب مشکل دارند. با این حال، عربستان با قرار دادن سلطان العراده، استاندار مارب که به موشین نزدیک است در شورای ریاست‌جمهوری، حزب اصلاح را هم راضی نگه داشته است. علاوه بر این رشاد العلیمی، فردی که به عنوان رییس شورای ریاست‌جمهوری معرفی شده است نیز رابطه نزدیکی به کادر رهبری حزب الاصلاح دارد.