حضور نظامی ترکیه در کابل و اهداف پشت پرده آن

اعتمادآنلاین| رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به تازگی اعلام کرده است که برای استقرار امنیت در فرودگاه کابل با آمریکا به توافق رسیده و پس از خروج کامل نیروهای خارجی این ماموریت را بصورت رسمی آغاز خواهد کرد.

وظایف اصلی ترکیه در فرودگاه کابل

به گزارش ایرنا، اما در افغانستان پرسش‌هایی بوجود آمده است که چه چیز موجب شد تا ترکیه پس از خروج نظامیان آمریکا و سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که خود نیز عضو این پیمان است و براساس توافقنامه دوحه باید این کشور را ترک کند، به حضورش در این کشور ادامه می دهد و حتی خطر رویارویی با طالبان را نیز می پذیرد!

اما آگاهان سیاسی و نظامی افغانستان در باره این ماموریت ترکیه در افغانستان باورهای متفاوت دارند. برخی از آنها این ماموریت را تنها در چارچوب یک توافقنامه محدود به امنیت پروازها و حفظ امنیت داخلی فرودگاه و پروزاهای بین المللی برای سفرهای مقامات بلندپایه خارجی می دانند اما برخی دیگر باور دارند که اهدافی فراتر از هدف اعلام شده برای این ماموریت وجود دارد.

«میرازمحمد یارمند» آگاه مسائل نظامی و سیاسی افغانستان در این خصوص به ایرنا گفت ترکیه با تجربه موفقی که در راستای پروازهای بین المللی و امنیتی دارد، تنها مسئولیت امنیت داخلی فرودگاه، بازرسی مسافران و محموله‌های آنها، بویژه اطیمنان بخش بودن امنیت فرودگاه برای مقامات بلندپایه خارجی در کابل را برعهده خواهد داشت.

وی گفت: ترکیه برای جنگ در فرودگاه کابل مستقر نمی شود اما امنیت بیرونی فرودگاه مانند دفع حملات تروریستی به فرودگاه، حملات راکتی و دیگر موضوعات امنیتی برعهده دولت و نیروهای افغانستان خواهد بود.

یارمند گفت که نظامیان ترکیه هرگز از این پایگاه عملیاتی علیه طالبان و یا تروریست های دیگر انجام نمی دهند و ماموریت آنها مربوط به جنگ و درگیری نمی شود حتی دفع حمله احتمالی به فرودگاه کابل هم مربوط به نیروهای ترکیه نخواهد شد.

معاون سابق وزارت کشور افغانستان در این خصوص گفت: دولت افغانستان پذیرفته است که امنیت داخلی، مصئونیت پروازهای ملی و بین المللی را ترکیه برعهده بگیرد و اگر این کار را نکند، کشورهای خارجی و پروازهای بین المللی نسبت به امنیت و مصئونیت پروازها دچار شک و تردید شده و این مسئله برای کابل مشکلاتی را به وجود خواهد آورد.

یازمند باور دارد که کارمندان فرودگاه کابل تاکنون به حدی کارآزموده و با تجربه نشده اند که مصئونیت پروازهای کابل را بدون چالش فراهم سازند و در کنار آن آموزش افغان ها برای انجام همین ماموریت نیز مطرح است که ترکیه این کار را هم انجام می دهد تا افغان ها در آینده بتوانند این مسئولیت خود را به درستی انجام دهند.

اهداف پشت پرده این ماموریت

اما برخی آگاهان سیاسی و بین المللی افغانستان نیز معتقدند که ترکیه با قبول تأمین امنیت فرودگاه کابل اهداف بزرگتری را دنبال می کند و اردوغان رویایی برای گسترش نفوذ خود در افغانستان دارد.

عبدالطیف نظری آگاه روابط بین الملل و از سیاستمداران جوان افغانستان می گوید که قبل از طرح و بررسی اهداف اصلی ترکیه در باره تامین امنیت میدان هوایی کابل، باید توجه کرد که سیاستگذاری عمومی اردوغان صرفا برای تبدیل ترکیه به قدرت بزرگ منطقه‌ای و جهانی است.

وی می افزاید: ادامه سیاستگذاری مداخله‌گرای دولت اردوغان در سایر کشورها اکنون به ایستگاه سرنوشت‌ساز افغانستان رسیده است. افغانستان یک وسوسه‌ جدید برای تکمیل سیاستگذاری خارجی اردوغان در تسلط بر آسیای جنوب غربی است.

به باور این آگاه سیاسی افغان، هرچند مردم افغانستان نسبت به پیامدهای منازعه قومی و مذهبی شدید ناشی از مداخله ترکیه در افغانستان هوشیاراند، اما با این وجود، سیاستگذاری دولت اردوغان در افغانستان را می‌توان در چند محور مورد بررسی قرار داد.

اما نظری در باره حضور ترکیه در فروگاه کابل می گوید: پیشینه دولت ترکیه طی یک دهه اخیر نشان داده که این کشور به یکی از مراکز اصلی صادرات و ترانزیت تروریست‌ها و افراط گرایان منطقه‌ای در آسیای جنوب غربی تبدیل شده است.

به گفته وی، صادرات و ترانزیت افراط گرایان از سوی دولت اردوغان به سایر کشورها از جمله عراق و سوریه که با حمایت بی‌دریغ در توسعه و تقویت داعش همراه بود و سپس اعزام افراط گرایان از سوریه به جنگ ارمنستان و آذربایجان را می‌توان نمونه‌های برجسته سیاست ترانزیت افراطیون از سوی دولت ترکیه محسوب کرد.

این آگاه سیاسی باور دارد، اکنون که ترکیه مدعی اداره و تأمین امنیت فرودگاه کابل شده، نباید پیامدهای این سیاست را که بخشی از سیاستگذاری مداخله‌گرای دولت اردوغان است ناچیز دانست، زیرا اداره فرودگاه بین المللی کابل می‌تواند به مثابه مدیریت مطلق این فرودگاه و آغاز ترانزیت گسترده افراط گرایان حاضر در لیبی و سوریه به افغانستان باشد.

وی می گوید که در واقع ترکیه می‌تواند در پوشش اداره و تأمین امنیت میدان هوایی کابل، به جابه جایی و انتقال افراط گرایان سایر مناطق به افغانستان اقدام کند و قدرت امنیتی خود را در افغانستان نیز مسلط سازد.

اردوگاه افراط گرایان

نظری باور دارد که افغانستان طی چند دهه اخیر هر چند جهنم اشغالگران بوده، اما یک آرمانشهر واقعی برای گروه های افراطی و خشونت‌طلبان نیز بوده است. دولت ترکیه برای حفظ و تقویت افراط گرایان وابسته به خود به یک پایگاه جدید نیاز دارد که افغانستان می‌تواند بهترین اردوگاه آنان باشد تا ضمن دور کردن بخشی از این تروریست‌ها از مرزهای ترکیه، تهدید و چالش امنیتی برای دیگر بازیگران مهم منطقه‌ای و جهانی از جمله: ایران، هند، چین و روسیه را نیز تشدید کند.

به گفته این آگاه افغان، حضور و فعالیت گروه های افراطی تحت کنترل و هدایت ترکیه در مرزهای چین و هند و حتی حوزه جنوب روسیه می‌تواند چالشی بزرگ برای امنیت و اقتصاد این کشورهای بزرگ جهانی محسوب شود که دستاویزی برای اعتبار جهانی اردوغان و البته اعتبار تاریخی ترکیه از این قدرت‌های بزرگ باشد.

نظری می افزاید: ترکیه که اکنون تنها 500 نظامی در افغانستان دارد و بنا به گفته "خلوصی آکار" وزیر دفاع این کشور، قصد افزایش و اعزام نیروی نظامی جدید به افغانستان را نیز ندارد، برای حفظ جان همین تعداد نیروی نظامی خود نیازمند حمایت و پشتیبانی سایر بازیگران منطقه‌ای است.

به گفته وی، در چنین شرایطی است که دولت ترکیه برای کاهش خسارات و تلفات انسانی نیروهای مسلح خود در افغانستان به افراط گرایان حاضر در لیبی و سوریه متوسل شده و تعداد زیادی از آنان را به افغانستان ترانزیت خواهد کرد.

وی در پایان می گوید رویای ترکیه برای گسترش نفوذ در افغانستان و تاثیرگذاری بر معادلات منطقه، یکی از چالش برانگیزترین و حساس‌ترین اقدامات چند سال اخیر انکارا است.