گوشت منجمد تنظیم بازاری موجود هست اما نه ۱۵۰ هزار تومان!

در یک ماه اخیر قیمت گوشت قرمز در بازار رشد چشمگیری کرده است. این رشد از اوایل دی ماه رقم خورد. در تمام این مدت هم مسوولان تنظیم بازار، وعده کاهش قیمت را دادند. اما برخلاف وعده‌های دولت روند افزایشی قیمت گوشت قرمز اعم از گوشت گوسفندی و گوشت گاو نه تنها کاهش نیافت، بلکه طی یک هفته اخیر، جهش عجیبی پیدا کرده است.

به گزارش اعتماد، در روزهای گذشته گزارش‌هایی از افزایش قیمت گوشت قرمز به کیلویی 500 هزار تومان نیز بیرون آمد که البته به سرعت تکذیب شد. هرچند شرکت‌های عرضه‌کننده گوشت قرمز که اتفاقا در فضای مجازی هم به‌ شدت فعال هستند؛ قیمت‌ها را بالا برده‌اند.  مرور وضعیت قیمت در بازار گوشت قرمز نشان می‌دهد، اوایل بهمن ماه قیمت یک کیلو گوشت گوسفندی در قصابی‌های سطح شهر تهران به 450 هزار تومان هم رسیده است. همان مقطع میانگین قیمت دام زنده آن در هر کیلو 126 هزار تومان بود. در آن بازه قیمت گوساله زنده هم در هر کیلو 96هزار و 100 تومان گزارش شد. بر همین اساس نیز قیمت یک کیلو گوشت گرم گوساله در آن مقطع نزدیک به 300 هزار تومان بود. 

در همان روزها بود که مقامات وزارت جهاد کشاورزی خبر از عرضه گوشت منجمد تنظیم بازاری را دادند. طبق اظهارات برخی از آنها قیمت گوشت قرمز به 150 هزار تومان باید می‌رسید. طبق گفته برخی دیگر باید قیمت به 180 هزار تومان می‌رسید. اما بازار راه خود را رفت و قیمت‌ها کاهش نیافت. عرضه‌کنندگان این کالای اساسی می‌گویند گوشت قرمز تنظیم بازاری صرفا در یک مقطع کوتاه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه شد. یکی از فروشندگان کوروش به «اعتماد» می‌گوید: در هفته اول اجرای طرح فجر تا فطر، گوشت منجمد تنظیم بازاری آمد، ولی در هفته دوم یعنی هفته آخر بهمن خبری از گوشت قرمز تنظیم بازاری نبود. یکی از فروشندگان رفاه نیز می‌گوید، ما گوشت منجمد نمی‌آوریم چون کیفیتش خوب نیست، چربی زیاد دارد. گزارش میدانی «اعتماد» نشان می‌دهد، افرادی که از فروشگاه‌های اتکا یا شهروند خرید می‌کنند، می‌توانند تقریبا هر روز هفته گوشت منجمد تنظیم بازاری را ببینند. البته قیمت این گوشت‌های تنظیم بازاری 150 هزار تومان نیست، بلکه بیش از 200 هزار تومان است. 

رشد قیمت دام زنده

طبق آخرین داده‌ها، میانگین قیمت گوسفند زنده در روز 26 بهمن ماه 148 هزار تومان بود. درحالی که سال گذشته در همین مقطع قیمت گوشت گوسفند زنده به‌طور میانگین 63 هزار تومان گزارش شد. یعنی میانگین قیمت گوساله هم نسبت به گوسفند زنده در سال گذشته گران‌تر شده است. در26 بهمن امسال میانگین قیمت گوساله 145 هزار تومان بوده است. روند قیمت دام زنده را در نمودارهای پیوست می‌توان دید. در این نمودارها به خوبی مشخص است که چگونه در هفته اخیر، قیمت دام زنده جهش بی‌سابقه‌ای پیدا کرده که روی قیمت نهایی مصرف‌کننده تاثیر گذاشته است. 

گوشت قرمز از کجا گران شد؟

طبق اعلام کارشناسان اقتصادی، بازار خوراکی‌ها مثل سایر بازار‌ها تابع سه نوع تورم است. بر همین اساس بازار گوشت از این روند مستثنی نیست. اما این سه نوع تورم چیست؟ تورم ناشی از «فشار تقاضا»، تورم ناشی از «فشار هزینه» و تورم «ساختاری». تورم ساختاری یعنی افراد انتظار دارند که نرخ تورم فعلی نرخ رشد فعلی قیمت در آینده نیز ادامه پیدا کند، بر اساس همین انتظار هم قیمت رشد می‌کند. اما تورم ناشی از هزینه چیست؟ تورم ناشی از هزینه به رشد هزینه تولیدکننده یعنی دامدار برمی‌گردد، هزینه خوراک دام، هزینه انرژی و ... باعث می‌شود قیمت نهایی دام زنده از جمله گاو و گوساله و بز و بره رشد کند. رشد بهای تولید مستقیم بر رشد قیمت در بازار نهایی اثر می‌گذارد. 

تورم ناشی از فشار تقاضا هم همان رشد تقاضاست که منجر به رشد قیمت می‌شود. در یک ماه اخیر به دلیل مناسب‌های مختلف میزان تقاضا در بازار مصرف رشد کرد. همین رشد هم منجر به رشد قیمت شد. 

کاهش تولید در دی ماه

داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، مقدار تولید گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور در دی۱۴0۱ نسبت به ماه قبل در حدود ۱۸ درصد افت داشته است. این رقم نسبت به ماه مشابه سال گذشته افت 21 درصدی را نشان می‌دهد. اما مقدار تولید گوشت در دی ۱۴0۱ نسبت به ماه مشابه سال ۱۴00 برای گوسفند و بره ۱۳ درصد و برای گاو و گوساله ۲۸ درصد است.

وضعیت کشتارگاه‌ها

مقدار تولید گوشت قرمز در کشتارگاه‌های کشور در ماه دی، بر مبنای وزن لاشه‌های کشتار شده بیش از 41 تن بوده است. از این میزان وزنی لاشه‌ها، مقدار قابل مصرف گوسفند و بره ذبح شده در ماه دی، ۸۶۲ هزار لاشه بوده است. وزن این لاشه‌ها 673/16 تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افت داشته؛ در این مدت وزن لاشه‌ها افتی 12درصدی کرده است. استان تهران با ۱۸0 هزار لاشه بیشترین تعداد، و استان اصفهان با 982/2 تن بیشترین وزن را در این ماه به خود اختصاص داده‌اند.

طبق اعلام مرکز آمار در مقطع مورد بررسی تعداد لاشه‌های قابل مصرف گاو و گوساله ذبح شده هم نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش قابل توجهی کرده است. تعداد لاشه‌های گاو و گوساله در دی ماه 1401 به وزن 702/20 تن بوده است که این تعداد در ماه مشابه سال 1400 وزنی برابر 784/28 تن داشته است. یعنی افتی 25 درصدی داشته است. داده‌های موجود نشان می‌دهد، در میان استان‌های مختلف، استان تهران با ۱۷ هزار لاشه به وزن ۲,۹۸۵ تن بیشترین تعداد و وزن را در این ماه به خود اختصاص داده است. آمارهای مرکز آمار بیانگر این است که تعداد لاشه‌های قابل مصرف بز و بزغاله ذبح شده در ماه دی نیز افت کرده است. در دی ماه امسال ۱۸۴ هزار لاشه به وزن ۲,۷۹۵ تن ذبح شده است. میزان افت لاشه‌ها به لحاظ وزنی نسبت به ماه مشابه سال قبل 6 درصد گزارش شده است. در میان استان‌های کشور، استان اصفهان با ۴0 هزار لاشه به وزن ۵۶۸ تن بیشترین تعداد و وزن را در این ماه به خود اختصاص داده است. 

بازار فراموش شده

قیمت گوشت قرمز در فصول اخیر جهشی قابل توجه پیدا کرده و در پاییز امسال با رشد 47 درصدی به کیلویی 214 هزار تومان به صورت متوسط رسید و مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که این مسیر در زمستان نیز رو به افزایش بوده است. بررسی‌ها حاکی از این است که عمده تغییرات و رشد قیمت در این کالا ناشی از افزایش هزینه‌های تولید است. فائو پیش‌تر در گزارش سال 2021-2020 سرانه مصرف گوشت قرمز ایرانی‌ها را زیر 12 کیلوگرم اعلام کرده بود . براساس اعلام این نهاد بین‌المللی در سال 1399، سرانه مصرف گوشت قرمز و سفید در جهان 41 کیلوگرم بوده که براساس آن در میان 196 کشور جهان، رتبه ایران 98 است.  رتبه‌ای که به باور کارشناسان در سال جاری مجددا افت کرده است. برخی کارشناسان سرانه مصرف گوشت قرمز برای هر ایرانی را حدود ۶ کیلوگرم اعلام می‌کنند. اما یک منبع آگاه به اکوایران گفته بود که این آمار کمتر از 6 کیلوگرم است. یک کارشناس دیگر مطرح کرده بود، سرانه گوشت قرمز برای سه دهک فرودست جامعه 3 کیلوگرم است. پیش‌بینی می‌شود، باتوجه به تورم خوراکی‌ها در ماه‌های اخیر به ویژه ماه گذشته این ارقام کمتر هم شده است.