وضعیت اینترنت ایران؛ در سراشیبی/ افزایش اختلالات در کیفیت و سرعت

در آستانه تصویب طرح موسوم به «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» در مجلس، گزارش‌ها حاکی از افت محسوس سرعت اینترنت کشور است؛ هفته گذشته گزارشی مبنی بر کاهش 7 پله‌ای رتبه ایران در سرعت اینترنت موبایل منتشر و برخی رسانه‌ها نیز عنوان کردند سرعت اینترنت ایران با افغانستان بحران‌زده و درگیر طالبان برابر است.

به گزارش اعتماد، اگرچه وزیر ارتباطات این ادعا را به‌شدت تکذیب و ادعا کرده که «ایران از نظر سرعت اینترنت از کشور افغانستان 100 پله جلوتر است». این گفته وزیر دو خطا داشت؛ اول اینکه اگر قرار باشد ایران 100 پله جلوتر (بالاتر) از افغانستان در اینترنت همراه باشد می‌بایست در بین 40 کشور برتر قرار بگیرد که اینگونه نیست و رتبه ایران در این بخش 77 است. حال اگر منظور وزیر ارتباطات از بالاتر بودن رتبه از منظور اینترنت ثابت باشد که می‌بایست رتبه‌مان 78 باشد در حالی که در جایگاه 143 قرار داریم.  البته وزیر اشتباه دیگری نیز داشت و آن شمارش تعداد کشورهایی بود که در این لیست قرار گرفته‌اند؛ کل کشورهای مورد بررسی برای سرعت اینترنت همراه 138 و برای اینترنت ثابت نیز 178 بود. دوم اینکه در فیلم مصاحبه، وزیر سرعت اینترنت در افغانستان را 1.7 و برای ایران را نیز 24 مگابیت عنوان کرده بود؛ این در حالی است که سرعت 1.7 مگابیت در واقع سرعت اینترنت ثابت در افغانستان و سرعت 24 مگابیت سرعت اینترنت همراه در ایران است؛ مقایسه درست در واقع مقایسه سرعت 1.7 مگابیتی اینترنت ثابت در افغانستان و سرعت 9.92 مگابیتی اینترنت ثابت در ایران است.  سقوط رتبه اینترنت همراه ایران به 77 در حالی است که ابراهیم رییسی در زمان تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری بارها از وضعیت اینترنت انتقاد کرده و از نبود زیرساخت‌های مناسب در آن سخن گفته بود. با وجود کاهش 7 پله‌ای رتبه اینترنت همراه و قرار گرفتن در میان 40 کشور آخر از نظر سرعت اینترنت ثابت، به راستی چه کسی حاضر است از وضعیت فعلی اینترنت  در کشور  دفاع کند؟ وضعیت اینترنت طی هفته‌های اخیر آنقدر بدتر شده که صدای وزارت علوم نیز درآمده؛ علی‌اکبر صفوی، رییس کارگروه یادگیری الکترونیکی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در واکنش به مواجهه دانشجویان با کندی شدید اینترنت و اختلالات در آموزش‌های مجازی گفته بود: «به نظر من نوسانات و اختلالاتی که در اینترنت و کیفیت آن وجود دارد در چند ماه گذشته خیلی بیشتر شده است. اختلالات در کیفیت و سرعت اینترنت در چند ماه گذشته افزایش یافته و موجب آزار و اذیت در برگزاری کلاس‌ها و امتحانات شده است.» برخی اختلالات ادامه‌دار اینترنت را در اجرای بی‌سر و صدای طرح ضد اینترنتی در حال بررسی در مجلس می‌دانند.

اما مهرداد ویس‌کرمی، دبیر کمیسیون مشترک طرح موسوم به صیانت در مصاحبه با یکی از سایت‌های خبری گفته بود که: «کندی اینترنت ارتباطی به این طرح ندارد، شاید به دلیل برخی تجمعات باشد. بنای طرح بر انسداد نیست و هیچ‌کدام از ما همچنین دیدگاهی نداریم. این اصلاحات جدید هم که انجام شده، در راستای این است که بحث انسداد مطرح نباشد. در طرح‌های اولیه یک چیز‌هایی بود ولی این طرح حداقل سه بار عوض شده است، کمااینکه در مجلس دهم هم بوده و آنجا هم چند بار عوض شده است.» اگرچه اعضای کمیسیون مشترک طرح ضد اینترنتی مجلس بارها از عدم فیلترینگ در این طرح سخن گفته‌اند، اما ادعای قانونمند‌سازی فضای مجازی و نه مسدودسازی آن، توسط کارشناسان و کاربران اینترنت در ایران با دیده شک و تردید  نگاه  می‌شود. 

وزیر  ارتباطات: دروغ می‌گویند

گزارش سایت SPEEDTEST، اختلال‌های گسترده‌تر در اینترنت به خصوص در طول شب و اصرار اعضای کمیسیون مشترک طرح صیانت باعث شد موضوع اینترنت و کندی عجیب آن بار دیگر به صدر اخبار کشور بازگردد و واکنش‌های زیادی را در فضای مجازی به دنبال داشته باشد؛ بسیاری از کاربران بر این باورند در شرایطی که تورم و گرانی به خصوص در اقلام اساسی، خانوارهای بیشتری را در تنگنا قرار داده، اجرای طرح صیانت و کاهش شدید کیفیت اینترنت تاثیر بدی بر کسب‌وکارها و افرادی می‌گذارد که تنها از طریق شبکه‌های اجتماعی به درآمدزایی مشغولند. 

براساس گزارش‌های سایت SPEEDTEST سرعت اینترنت همراه و ثابت در کشور کاهش یافت به گونه‌ای که رتبه ایران به ترتیب با 7 و یک پله سقوط، به 77 و 143 جهان رسید. در این بین برخی اخبار نیز منتشر شد که در آن به برابری سرعت اینترنت در ایران و کشور درگیر بحران طالبان، افغانستان اشاراتی شده بود. عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات در واکنش به این خبر در حاشیه مراسم افتتاح پروژه ملی توسعه شبکه فیبر نوری (FTTX) به یکی از خبرنگاران گفته بود: «براساس داده‌های همان سایتی که ملاک سرعت اینترنت است، ما 100 پله از افغانستان بالاتر هستیم؛ افغانستان کشور 183 در این رتبه‌بندی است و ما رتبه 77 را در اختیار داریم. برخی در این روزها عادت کرده‌اند که دروغ بگویند و بسیار راحت برچسب بزنند. سرعت متوسط اینترنت در افغانستان 1.7 مگابیت بر ثانیه است. سرعت اینترنت همراه در کشور حدود 24 مگابیت بر ثانیه و میانگین جهانی نیز 29 مگابیت در ثانیه است.»  البته او در انتهای سخنان خود به این نکته نیز اشاره کرد که مردم شایسته سرعت‌های چند صد مگابیت بر ثانیه هستند و قول داد که در روزهای آتی سرعت اینترنت در کشور افزایش یابد. زارع‌پور در حالی ادعای برابری سرعت اینترنت ایران و افغانستان را از اساس اشتباه خواند که در پاسخ به پرسش مطرح‌شده دو خطا داشت؛ اول آنکه رتبه و سرعت اینترنت ثابت در افغانستان را با رتبه و سرعت اینترنت همراه در ایران مقایسه کرد. اگر قرار باشد سرعت اینترنت ثابت در هر دو کشور مبنای محاسبه قرار گیرد، رتبه افغانستان 178 و رتبه ایران نیز 143 بوده بنابراین فاصله 100 پله نیست و 35 است. خطای دوم او در شمارش تعداد کشورهای حاضر در رتبه‌بندی بود؛ سایت SPEEDTEST.NET در خصوص اینترنت همراه تنها 138 کشور و در خصوص اینترنت ثابت نیز 178 کشور را مورد ارزیابی قرار داده است. حال اگر مبنای صحبت‌های وزیر ارتباطات اینترنت همراه در نظر گرفته شود، می‌توان دریافت که فاصله بین ایران و افغانستان 60 پله است؛ سرعت اینترنت همراه در افغانستان درگیر طالبان به 5.24 مگابیت بر ثانیه رسیده که حتی یک پله صعود نیز داشته است.  براساس گزارش این سایت، سرعت اینترنت همراه کشور 24.03 مگابیت بر ثانیه گزارش شده که با 7 پله سقوط در رتبه 77 قرار گرفت؛ میانگین جهانی نیز 29.5 مگابیت بر ثانیه بوده است. وضعیت در بخش اینترنت ثابت به مراتب بدتر از اینترنت همراه بود؛ به گونه‌ای که سرعت آن در کشور 9.9 مگابیت بر ثانیه و رتبه کشور نیز یا یک پله سقوط 143 برآورد شده؛ این در حالی است که میانگین جهانی آن 59.7 مگابیت بر ثانیه عنوان شده بود.

وضعیت اینترنت  همسایگان ایران چگونه است؟

قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، کویت، عراق و ترکیه از جمله همسایگان ایران هستند که در لیست SPEEDTEST به بررسی وضعیت اینترنت‌شان پرداخته شده است. این گزارش هفته گذشته منتشر شده بود اما کندی و اختلال شدید اینترنت طی چند روز اخیر از یک سو و پافشاری نمایندگان مدافع طرح ضد اینترنتی در مجلس از سوی دیگر باعث شد که داده‌های آن بار دیگر مورد توجه قرار گیرد. با استناد به این گزارش و در بخش اینترنت همراه امارات متحده عربی با سرعت 138.38 مگابیت بر ثانیه، پرسرعت‌ترین اینترنت در جهان را دارد. قطر با سرعت 104.4 مگابیت بر ثانیه و یک پله سقوط در جایگاه پنجم و عربستان سعودی با سرعت 93.8 مگابیت بر ثانیه بدون تغییر در جایگاه هفتم جهان قرار گرفتند. کویت نیز دیگر کشور همسایه ایران است که با سرعت 85.38 مگابیت بر ثانیه در رتبه دهم قرار گرفت؛ مقایسه داده‌های این گزارش نشان می‌دهد در لیست 10 کشور با بالاترین سرعت، 4 کشور همسایه ایران در آن قرار دارند. این در حالی است که روند سرعت اینترنت ایران کاهشی بوده است.  عراق نیز دیگر کشور همسایه است که سرعت اینترنت ثابت در آن 41.74 مگابیت بر ثانیه اعلام شده که نشان‌دهنده رشد 5 پله‌ای و قرار گرفتن در جایگاه 42 جهان است. نکته دیگر در این است که ترکیه با وجود بحران‌های ریز و درشت اقتصادی و تورم بیش از 50 درصدی‌اش، سرعت اینترنت همراه 31.34 مگابیت بر ثانیه را به ثبت رساند که باعث شد تنزل رتبه‌ای به اندازه 2 پله و قرار‌گیری در رتبه 59 داشته باشد. مقایسه اعداد و ارقام نشان می‌دهد وضعیت اینترنت در ایران از بسیاری از شیخ‌نشینان خلیج فارس بدتر است و این سرعت آن‌هم در شرایطی که به دلیل شیوع کرونا، کلاس‌ها در اغلب مدارس و دانشگاه‌ها به صورت آنلاین برگزار می‌شود، تنها بار مالی به دوش افراد برای خرید بسته‌های اینترنت وارد می‌کند و باعث اضطراب و نگرانی کسب‌و‌کارهای مجازی می‌شود.