سراوان رشت در گرداب بی‌تدبیری

غزل لطفی- در هفته‌های اخیر شاهد بالا گرفتن مشکل دیرینه زباله در استان گیلان بودیم. موضوعی که سال‌هاست این استان سرسبز با آن درگیر است و تاکنون به راه‌حلی نهایی نرسیده است.

به گزارش روزنامه اعتماد، در حال حاضر با توجه به اعتراضات بحق مردم رنج‌دیده سراوان، ورود زباله به دفنگاه سراوان ممنوع اعلام شده است (البته هنوز و به‌طور شفاف اعلام نشده است که اگر ورود زباله به سراوان ممنوع شده، محل جایگزین کجاست؟) و استاندار گیلان نیز شخصا با ورود به این موضوع و مشخص ‌کردن تکالیف سازمان مدیریت پسماند و شهرداری رشت بر این مهم نظارت می‌کند. البته در روزهای گذشته با توجه به بسته ‌بودن دفنگاه سراوان شاهد اخباری نظیر بردن زباله‌هایی که قبلا در کود آلی دپو می‌شد به شهرهای لاهیجان و انزلی بودیم که با ورود دادستانی از آن جلوگیری به ‌عمل آمد. دو شیفت‌ کردن کارخانه بازیافت کودآلی هم برای مدتی به عنوان راهکار درنظر گرفته شد که البته برای تداوم آن نیازمند اورهال کردن دستگاه‌های موجود است. همچنین با توجه به حجم عظیم روزانه ۱۲۰۰ تن زباله که در سراوان تخلیه می‌شد، معرفی هر چه سریع‌تر محلی جدید از مهم‌ترین عوامل حل این معضل است. باید درنظر گرفت تجربه بسیار ناخوشایند سراوان، باعث بی‌اعتمادی مردم سایر نقاط استان شده و قبل از معرفی هر محلی به عنوان دفنگاه یا مکان دپوی زباله، شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی دقیق از فرآیند مدیریت اصولی پسماند، مهم و جدی است تا همراهی شهروندان را نیز به‌ دنبال داشته باشد. به‌ طور مثال شنیده شد که زمین‌هایی در نزدیکی لوشان و منجیل به عنوان دفنگاه جدید زباله درنظر گرفته شده که به علت عدم اطلاع‌رسانی شفاف، با واکنش شدید امام‌جمعه منجیل همراه بود و وی در خطبه‌های نماز جمعه خطاب به مسوولان استان گفت: اگر چنین تصمیمی دارید دو شهر منجیل و لوشان را تخلیه کنید و مردم را در جای دیگر سکونت دهید. انباشت زباله در منجیل مصیبت بزرگی به دنبال خواهد داشت؛ علاوه بر آلودگی محیط‌زیست، آلودگی تغذیه دام و طیور، آلودگی رودخانه‌ها، آلوده‌سازی مزارع برنج، ایجاد انواع بیماری‌ها، سد بزرگ منجیل را نیز آلوده خواهد کرد. حجت‌الاسلام خضری ضمن هشدار به مسوولان استان یادآور شد: آقایان! مصیبت عظما برای منجیل و لوشان درست نکنید، اگر چنین تصمیمی دارید با مردم صادقانه صحبت کنید چرا مخفیانه کار انجام می‌دهید؟ همچنین مهرداد گودرزوند چگینی، نماینده مردم منجیل و رودبار در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی که پیرامون موضوع انتقال لندفیل سراوان به منجیل داشت، عنوان کرد: اصلا چنین مساله‌ای عملیاتی نیست، بخش اعظمی از آب منطقه از منجیل تامین می‌شود و اگر قرار باشد چنین اقدامی صورت بگیرد منابع آبی هم آلوده می‌شوند.  این نماینده مجلس ادامه داد: اصلا اگر هم بخواهند چنین اقدامی انجام دهند، این مردم هستند که اجازه نخواهند داد. با درنظر گرفتن موارد گفته شده، «روزنامه اعتماد» بر آن شد تا از مدیران شهری، کارشناسان و مطلعین این موضوع بخواهد به تشریح آنچه بر سراوان گذشته بپردازند تا ضمن طرح موضوع بتوانیم به راهکارهای اجرایی نیز دست پیدا کنیم که در ادامه می‌خوانید. 

احمد رمضانپور نرگسی، نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه شهر رشت، گفت: مقوله مدیریت پسماند مخصوصا در شهرهای شمالی و مشخصا سراوان، نیازمند کارگروهی ملی است که بایددر سازمان برنامه و بودجه تشکیل شود؛ با تخصیص بودجه مناسب و اختیارات ویژه  مبحث پسماند رشت را می‌توان از اواخر دهه پنجاه مورد بررسی قرار داد. قبل از اینکه در مکان فعلی؛ سراوان، زباله‌ دپو و دفن شود در محل دیگری در اراضی سپیدرود، دفنگاه زباله قرار داشت که با توجه به نزدیکی این محل به کارخانه‌های تولیدکننده مواد پروتئینی، با ورود مقامات قضایی و مدیریتی در استان قرار بر استفاده از زمین‌های فعلی شد و به ‌طور همزمان هم، احداث کارخانه بازیافت زباله پایه‌ریزی شد. در سال 1363 که من شهردار رشت بودم 80درصد زباله شهر رشت در منطقه اراضی سپیدرود و 20درصد در محل فعلی (سراوان) دپو می‌شد که بنابر نظر شورای تامین و با توجه به اینکه اراضی سپیدرود گنجایش نداشت و در نزدیکی مراکز تولیدی پروتئینی و دامی بود با فشار بر شهردار، دفنگاه سراوان به مرکز اصلی دفن زباله مبدل شد. لازم به توضیح است که در ابتدا فقط زباله شهر رشت در این محل دفن می‌شد و از سال 1370 به بعد زباله 52 شهر و روستا به سراوان آورده شد و تا اکنون که روزانه 1000 تن زباله در سراوان دپو می‌شود، ادامه دارد. من به جهت تحقیق و چاره‌اندیشی برای موضوع پسماند و در زمینه مقدمات احداث کارخانه بازیافت زباله سفرهایی به تهران و اصفهان داشتم که در این سفرها با کارشناسان اتریشی نیز نشست‌هایی داشتم و قرار بر توافقاتی مبنی بر پایه‌ریزی احداث کارخانه زباله‌سوز شد. لازم به یادآوری است که به علت نفوذ و لابی استان اصفهان دستگاه‌هایی که قرار بود به گیلان آورده شود به اصفهان برده شد.  رمضانپور نرگسی با بیان اینکه مطالب گفته شده مقدمه‌ای بود برای شروع مبحث پسماند در گیلان، ادامه داد: حدود 10 سال قبل، با موافقت دولت و وزارت کشور و تخصیص بودجه‌ای مختص پسماند شهرهای شمال در سازمان برنامه و بودجه مقامات کشوری و استانی تصمیم بر احداث کارخانه بازیافت و زباله‌سوز داشتند و وزارت کشور در سال 92 با یک شرکتی به نام (TTS) قرارداد همکاری امضا کرد که شامل کارخانه زباله‌سوز در استان‌های تهران، مازندران و گیلان بود. اما متاسفانه به دلیل کم‌اهمیت قرار دادن موضوع پسماند در گیلان، احداث این کارخانه که خیلی قبل‌تر از نوشهر و آراد‌کوه، مورد بحث بود به تاخیر افتاد. قرارداد با شرکت TTS از نظر ارزش مالی، ۴۰ میلیون دلار بود که ۶۰درصد به ‌عهده شهرداری و ۴۰درصد به‌ عهده شرکت TTS بود که ارزش ۶۰درصد معادل ۲۷ میلیون دلار و ۴۰درصد معادل ۱۳ میلیون دلار بود که قرار بر این بود این شرکت تجهیزات ارایه دهد. قرارداد بدین صورت بود که از مجموع ۲۷ میلیون دلار مورد تعهد شهرداری، ۱۰ میلیون دلار در ابتدا پرداخت شود سپس شرکت چینی اقدام به وارد کردن تجهیزات کند که تا الان شهرداری فقط ۸ میلیون دلار از تعهد خود را پرداخت کرده است و شورای پنجم با تلاش‌های فراوان توانست شرکت TTS را قانع کند با همین مبلغ (۸ میلیون دلار) تجهیزات مورد نیاز را بیاورد.  رمضانپور؛ عضو و رییس شورای پنجم شورای اسلامی شهر رشت در ادامه به «اعتماد» گفت: از دیگر مواردی که برعهده شهرداری رشت بوده است ساخت بنای کارخانه زباله‌سوز بود. با بررسی‌های انجام شده و ضرایبی که در سال ۱۴۰۰ درنظر گرفته شده است، ساختمان کارخانه زباله‌سوز با مبلغ ۳۰۰ میلیارد تومان ساخته می‌شود. ساختمانی که درنظر هست ساخته شود در همان محل فعلی کود آلی بنا خواهد شد و با شرکت سیف‌بنا قرارداد بسته شده است که در گام اول قراردادی ۲۲ میلیارد تومانی است و حدودا تا امروز ۸۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته است که شامل ساختمان بویلر به ابعاد 70 در 45 و ارتفاع 33 متر است. در این ساختمان 80 عدد شمعکوبی به عمق 25 متر انجام شده است. گام دوم که هنوز اجرا نشده ساختمان پیک است که شامل چاله‌های بزرگ می‌باشد و گام سوم نیز ساخت ساختمان اداری و اتاق فرمان است که اگر تمام تعهدات کاری، اداری و مالی در زمان مقرر صورت گیرد تکمیل این پروژه 2 سال زمان نیاز دارد.  رمضانپور تاکید کرد: در صورتی‌که دو سالن بازیافتی که در شورای پنجم بنا شده است به ‌طور کامل تجهیز شود و سالن‌های قبلی هم فول کار کند ظرفیت بازیافت از 500 تن به 1000 تن در روز خواهد رسید و دیگر نیازی به انتقال زباله به سراوان نیست. همچنین ضرورت دارد یک سالن 12000 متری دیگر به جهت مکمل این سالن‌ها احداث شود تا اگر زمانی هر کدام از سالن‌ها از کار افتاد؛ کار نخوابد. در پایان نیز می‌توان از مواد ریجکتی کارخانه بازیافت در آینده به عنوان سوخت کارخانه استفاده کرد. به‌ گزارش «اعتماد» نرگسی در ادامه اظهار کرد: چنانچه دولت عزمی جدی در حل معضل پسماند گیلان داشته باشد باید درنظر بگیرد که تاکنون آینده و نقشه ‌‌راهی در این زمینه دیده نشده و مدیریت واحدی هم در نظر گرفته نشده است. نجات سراوان در واقع نجات زیست‌بوم است نیازمند همتی جدی و در سطح ملی است. در صورتی که زباله‌سوز به مرحله عملیاتی برسد می‌توانیم در سال ۳۷ هزار کیلو وات برق استخراج کنیم که ضمن اینکه ۶۰۰ تن زباله در روز سوخته می‌شود در تامین برق نیز، بسیار مفید است.  از موارد دیگری که باید به آن پرداخت، این است که در گذشته دو سوله جهت تخمیر و پردازش زباله وجود داشته که ظرفیت هر کدام ۲۵۰ تن و در مجموع ۵۰۰ تن بوده است. در شورای پنجم به جهت افزایش ظرفیت تا ۱۰۰۰ تن، دو سالن ۶۰۰۰ متری دیگر درنظر گرفته شد و برای نهایی شدن موضوع بازیافت در حال حاضر نیازمند دو سالن دیگر (۱۲ هزار متر) هستیم که بسیار مهم است. به جهت تجهیز این دو سالن با شرکت شهاب‌خودرو قراردادی به ارزش ۳۴ میلیارد و ششصد میلیون تومان بسته شده است. البته اختلافاتی وجود دارد که شهرداری در حال حل آن است به ‌طور مثال قرار بر این بوده که دستگاه همزن زباله آلمانی باشد اما شهاب‌خودرو اصرار بر نمونه ایرانی آن دارد و طبق اطلاعی که من دارم قرار بر این شده است که تخفیفی در مبلغ پرداختی درنظر گرفته شود (از مجموع مبلغ، حدود ۱۱ میلیارد برای دستگاه همزن درنظر گرفته شده بوده که الان قرار شده است حدود سه میلیارد تخفیف داده شود).  برای برون‌‌رفت از شرایط فعلی باید مواردی که گفته شد به ‌طور کامل درنظر گرفته شود.  از زباله‌های ورودی به مرکز بازیافت حدودا ۵۰درصد قابلیت تبدیل ‌شدن به کود را دارد و مابقی ریجکت می‌شود. از ۵۰درصد ریجکتی حدودا ۱۰ تا ۱۵درصد پلاستیک است که نیازمند دستگاه‌های پرس ویژه است که به کم‌ کردن حجم زباله کمک می‌کند.  رمضانپور به عنوان راهکار اصولی بیان کرد که باید کارگروهی متشکل از کارشناسان امر تشکیل شود و حتما نمایندگانی از شهرداری، وزارت کشور و سازمان برنامه‌ و بودجه حضور داشته باشند تا این مشکل در سطح ملی مورد بحث قرار گیرد زیرا با توجه به اینکه زیست‌بوم به همه تعلق دارد و فقط مختص گیلان نیست نیازمند عزمی جدی است.  همچنین برای حل مشکل سراوان باید همزمان دو راه‌حل مقطعی و پایدار را درنظر گرفت؛ راه‌حل پایدار عبارت‌ است از ترویج و آموزش تفکیک از مبدا و استفاده از روش‌های نوین بازیافت زباله که می‌توان از شهرهای موفق در این امر الگو گرفت. به‌ طور مثال شهر سانفرانسیسکو با ۸۰درصد بازیافت زباله در حال رسیدن به شهر با زباله صفر است.  در راه‌حل مقطعی نیز دفن بهداشتی زباله حایز اهمیت است تا اثرات منفی آن کاسته شود. در شورای پنجم بر این باور بود که رشت با اکوسیستم شکننده و محدودیت زمین برای دفن زباله، نیاز دارد که در میان‌مدت به سمت راه‌حل پایدار حرکت کند.   باید درنظر داشت در دنیا از زباله به عنوان طلای سیاه نام برده می‌شود و در کشور آلمان به ‌طور مثال سالانه از صنایع وابسته به زباله و بازیافت، ۷۰ میلیارد یورو درآمد کسب می‌شود. همچنین چین امروزه به بزرگ‌ترین وارد‌کننده زباله در دنیا تبدیل شده است و ارزش بازیافت زباله در این کشور به ۴۰ میلیارد دلار در سال رسیده این درحالی است که درآمد حاصل از بازیافت زباله در کشور ما در حال حاضر ۵ میلیون دلار در سال است در شرایطی که تحقیقات موید این امر است که این عدد تا ۱۰ میلیارد دلار قابل افزایش است.  تولید روزانه زباله در کشور ۵۸ هزار تن است که تقریبا ۸۰درصد آن دفن می‌شود و صرف‌نظر از میلیاردها دلار ثروتی که دفن می‌شود ده‌ها و صدها میلیارد دلار خسارت جانی و زیست‌محیطی را در بر می‌گیرد که برای حال و آینده کشور عزیزمان بسیار خطرناک است.  سراوان رشت نمونه‌ای کوچک از بسیاری از فرصت‌هاست که با عدم مدیریت صحیح به تهدید مبدل شده است. صرف‌نظر از اینکه چرا یکی از مناطق دیدنی رشت به عنوان دفنگاه انتخاب شده است باید موضوع شیرابه مورد توجه قرار گیرد (شیرابه زباله سروان معادل ۲۳۰ هزار بطری آب معدنی است) بخشی از این شیرابه به آب‌های زیرزمینی نفوذ می‌کند و بخشی هم وارد تالاب بین‌المللی انزلی می‌شود و آلودگی فراوانی را همراه دارد.  اگر موضوع سراوان حل نشود عن‌قریب است که بوی تعفن زباله‌ها شهر رشت و کل استان گیلان را فراگیرد و نیازمند نگاه ویژه حاکمیتی است تا این معضل سریع‌تر حل شود.

سیدعلی‌اکبر طاهایی استاندار اسبق گیلان به تشریح علل پیدایش مشکلات پسماند در گیلان پرداخت و راهکارهایی نیز ارایه داد و گفت: با تشکر از اهتمام روزنامه اعتماد برای ورود کارشناسانه به موضوعات زیست محیطی سراوان و زرجوب و گوهررود که دامنه آن دیگر رودخانه‌ها و تالاب‌ها و انهار و عرصه جنگلی سراوان رشت و دیگر مناطق استان را در بر می‌گیرد، مستحضرید؛ شیرابه زباله‌ها و پسماندهای شهری و صنعتی و... و فاضلاب انسانی شهرها و روستاها و پسماندهای گردشگران به ویژه در طول دو دهه اخیر، این ابرفاجعه زیست محیطی را به همراه آورده است. با عنایت به اکوسیستم پیچیده و شکننده گیلان، چاره کار طی یک برنامه ۵ ساله تسریع در تکمیل نیروگاه زباله‌سوز رشت و پروژه‌های کمپوست در دست اقدام در شهرهای شرق و غرب گیلان و تحقق تصفیه‌خانه و شبکه آب و فاضلاب شهرها و روستاها و فرهنگ‌سازی برای انجام تفکیک زباله در مبدا و پذیرش مسوولیت توسط کارخانجات سازنده موادپلاستیک و... جهت مشارکت با شهروندان و شهرداری‌ها و دهیاری‌های برای ساماندهی و جمع‌آوری پسماندهای مربوطه است. به گزارش «اعتماد»، طاهایی در ادامه توضیح داد: در دولت دهم و یازدهم و دوازدهم با روندی بعضا کند به پروژه‌های برشمرده شده در گیلان و مازندران پرداخته شد به ویژه دردولت دوازدهم به دلیل علاقه‌مندی و حساسیت جناب آقای دکتر نوبخت معاون وقت ریاست‌جمهوری و ریاست سازمان برنامه ‌و بودجه به مسائل محیط‌زیست استان‌های شمالی و از جمله گیلان به‌رغم تحریم و سیاست‌های انقباضی بودجه و مضایق جدی دولت، توجه بایسته‌ای مبذول شد و بسیار بیشتر از گذشته به تشکیل جلسات کارشناسی در حوزه پسماندهای استان‌های شمالی با مدیریت و حضور خودشان مبادرت ورزیدند. لکن ناتمام ماندن پروژه‌ها، دستیابی به نتایج مورد انتظار را به‌ تعویق افکند. ابرفاجعه زیست محیطی سراوان رشت و آلاینده‌های ناشی از شیرابه مرگبار زباله و فاضلاب شهرها و روستاها و تاخیر تاسفبار عملیات اجرایی پروژه ششصد تنی نیروگاه زباله‌سوز رشت و هم پروژه کمپوست و تبدیل گوهررود و زرجوب و استخر عینک و تالاب انزلی و دیگر رودخانه‌ها و انهار به آمیختگی با شیرابه زباله‌ها و سموم فاضلاب تصفیه نشده، سیمای منور و جذاب گیلان و استان‌های شمالی و کرانه‌های ساحلی دریای خزر را به نقمت آلاینده‌ها، آلوده کرده است. امید است دولت سیزدهم در تداوم مساعی ادوار دولت‌ها و پرهیز از غفلت‌ها و انجام بایسته مدیریت زمان و تخصیص بودجه مناسب و بهنگام، تحولی جدی و سریع را محور باعث شده و به ناکامی‌ها و نگرانی‌های فزاینده زیست محیطی پایان دهد و جهنم آلاینده‌های منطقه مظلوم و بهشت‌گونه سراوان و بیماری‌های دهشتناک ناشی از انباشت غیرعلمی زباله و فاضلاب را زایل و این ثروت گرانسنگ خدادادی را از منظر اکوتوریسم و صنعت بومگردی و خدمات گردشگری اشتغال آفرین، شکوفا سازد. 

بهروز امامی، سهامدار شرکت تدبیر، توسعه، سلامت و نماینده تام‌الاختیار شرکت (TTS) گفت: قرارداد ساخت زباله‌سوز سراوان در سال ۱۳۹۲ منعقد شد که مبلغ تعیین‌شده در این قرارداد ۴۰ میلیون دلار بود و ۲۶/۵ میلیون دلار برعهده شهرداری به عنوان نماینده دولت و ۱۳/۵ میلیون دلار برعهده شرکت TTS بود.  مشکل اصلی تاخیر در شروع احداث زباله‌سوز در درجه اول در مبحث زمین، وجود معارض بود و همچنین تاییدیه سازمان محیط‌زیست که این تاییدیه، 15/12/1396 صادر شد. البته به‌ عقیده بنده اراضی کارخانه کود آلی که به ساخت زباله‌سوز تخصیص داده شده بهترین محل است، زیرا هم تنش‌های اجتماعی را از سرگذرانده، هم محلی در نزدیکی دفنگان زباله است. ما در گیلان به‌جهت تراکم بالا، محلی را که استاندارد‌های فاصله‌گذاری از مناطق مسکونی در آن رعایت شود تقریبا پیدا نمی‌کنیم. به ‌طور مثال زباله‌سوز نوشهر در محلی احداث شده که با فاصله از اماکن مسکونی و شهری، سال‌ها محل تلنبار زباله بوده است. اراضی کارخانه کمپوست با توجه به نزدیکی به کارخانه ‌کود آلی و اینکه قرار است ضایعات این کارخانه سوزانده شود، نزدیک‌ترین و مناسب‌ترین محل است و درنهایت هم می‌توان با استقرار یک کارخانه بلوک‌زنی در همان نزدیکی، از خاکستر باقیمانده نیز استفاده کرد که باعث ایجاد شغل هم می‌شود. در ضمن امکان این موضوع وجود دارد که از خاکستر زباله‌سوز برای پوشش‌دهی محل دفن نیز استفاده کرد.  امامی در ادامه به «اعتماد» گفت: با توجه به‌ اینکه در سال ۹۷ کشور ما درگیر تحریم‌های بی‌سابقه‌ای شد و قیمت دلار نیز رو به ‌افزایش بود، تعهدات مالی محقق نشد و همین امر باعث تاخیر در ساخت زباله‌سوز سراوان شد و این دومین مشکلی بود که بر سر راه احداث زباله‌سوز قرار گرفت.  وی معتقد است در حال حاضر بهترین راهکار تامین منابع مالی است که با توجه به نشست‌هایی که با شهرداری رشت داشته است در حال تحقق است و پس از تزریق بودجه می‌توان زمان دقیقی را برای بهره‌برداری از زباله‌سوز اعلام کرد.

سید امیرحسین علوی شهردار رشت عصر روز چهارشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ در سی و هشتمین جلسه صحن علنی شورای اسلامی شهر رشت ضمن ارایه برنامه‌های شهرداری در حو‌زه بهسازی لندفیل سراوان گفت: به محض تایید طرح، فراخوان عملیات بهسازی سراوان برگزار خواهد شد.

وی ضمن برشمردن اقدامات شهرداری در حوزه بهسازی لندفیل سراوان اظهار داشت: کارشناسان و مدیران شهرداری رشت بیش از ۲۰ جلسه را در تهران و شهرستان برای این معضل برگزار کردند و از هیچ تلاشی مضایقه نداشتند. ردیف بودجه و اعتباراتی که با دستور وزیر کشور برای اجرای پروژه‌های مدیریت پسماند و بهسازی سراوان اختصاص پیدا کرد، حاصل تمام جلسات و پیگیری‌های مستمری بود که توسط شهرداری رشت و معاونین مربوطه انجام شد. به محض تایید طرح، فراخوان بهسازی سراوان برگزار خواهد شد. همچنین قصد داریم با همکاری سازمان نظارتی فرآیند انجام آن را کوتاه کنیم تا روند عملیات بهسازی سراوان سریع‌تر اجرایی شود. وی ضمن تشکر و قدردانی از همکاری برخی شهرداری‌ها با شهرداری رشت در روند بهسازی سراوان تصریح کرد: شهرداری رشت ۱۵ روز متوالی است که در حال انجام کار عمرانی در محدوده دفنگاه سراوان است. شهردار رشت از فعال شدن یک خط تلفن گویا برای خرید زباله از شهروندان خبر داد و افزود: در همین بازه زمانی یک هفته‌ای درصد خرید زباله خشک بسیار افزایش پیدا کرده و به سه تن رسیده است. وی ادامه داد: اقدامات اخیر شهرداری رشت قطعا در حوزه جمع‌آوری زباله‌های خشک و تفکیک زباله از مبدا تاثیرگذاری بسیار بالایی خواهد داشت اما برای جلوگیری از وقوع اتفاقات غیرمنتظره در حوزه مدیریت پسماند و برای موفقیت بیشتر در برنامه‌ها باید پلیس پسماند ایجاد شود. شهردار رشت در مورد کارخانه کودآلی هم مواردی را ذکر کرد و یادآور شد: دو خط اورهال شده این کارخانه هم اینک به شکل دو شیفت و بدون افزایش نیرو در حال فعالیت است و روزانه ۴۰۰ تا ۴۵۰ تن زباله را پردازش می‌کند. با تلاش‌های شهرداری رشت و با همکاری سازمان شهرداری‌های کشور قرار شد تا چالش‌ها و اختلافات حقوقی و کارشناسی که در حوزه خط سه کارخانه کودآلی وجود داشت با نظارت دستگاه‌های نظارتی استان گیلان حل و فصل شود.

محمدحسین واثق کارگرنیا رییس شورای اسلامی شهر رشت نیز گفت: کارخانه کود آلی شهر رشت دارای یک خط پردازش بود که با پیگیری‌های انجام شده در چند ماه اخیر فاز دوم نیز در مدار قرار گرفت و با تاکیدات انجام شده تا دو یا سه ماه آینده فاز سوم و چهارم نیز در مدار قرار خواهد گرفت و ظرفیت پردازش زباله در کود آلی تقریبا به ۱۰۰۰ تن در روز خواهد رسید.  وی همچنین توضیح داد که با افزایش ظرفیت ۱۰۰۰ تنی بازیافت زباله، مواد دفنی از حداقل آلاینده‌ها برخوردار خواهند بود و این امر در تسریع حل مشکل فعلی آلودگی‌های زیست‌محیطی کمک بزرگی خواهد بود.  کارگرنیا با بیان این موضوع که بودجه ۱۰۰ میلیاردی به ‌جهت حل مشکلات دفنگاه سراوان محقق شده است، گفت: به زودی فراخوان پیمانکاران برای بهسازی دفنگاه سراوان نیز اعلام خواهد شد.  وی همچنین به دستور استاندار به دانشگاه علوم پزشکی گیلان اشاره و تاکید کرد: در زمینه کمک و درمان ساکنین سراوان که به جهت مشکلات بهداشتی متحمل رنج و بیماری شده‌اند، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، پیگیر خواهد بود.

سید پویا شهشهانی مدیرعامل اسبق سازمان مدیریت پسماند استان گیلان (جز رشت) و دانشجوی دکتری مدیریت پسماند گفت: مهم‌ترین موضوع در حل معضل فعلی پسماند استان، تسریع در ادامه زنجیره تعریف شده در مدیریت پسماند در شهر رشت است. وی با تشریح فرآیند مدیریت پسماند در چهار بخش بازیافت، تصفیه شیرابه، احداث زباله‌سوز و دفن اصولی و بهداشتی، به مقوله مساله‌‌شناسی در این مبحث پرداخت و گفت: عدم ثبات مدیریت، نبود مدیریت یکپارچه و عدم وجود مدیریت واحد پسماند از مهم‌ترین مولفه‌هایی است که باعث پیدایش معضل فعلی شده است. در قانون پسماند کشور جرم‌انگاری با درنظر گرفتن جریمه مشخص برای عدم تفکیک از مبدا و تولید بیش از اندازه آن وجود ندارد. به‌ طور مثال شرکت‌هایی که لوازم قابل بازیافت از جمله بطری نوشیدنی را وارد چرخه مدیریت پسماند می‌کنند در دریافت و بازیافت آن، موظف به اقدام عملیاتی نیستند که این موضوعات خود فرآیند مدیریت پسماند را بسیار پیچیده‌تر می‌کند. همچنین با توجه به تراکم زیست‌محیطی گیلان وجود محلی که ضوابط محیط‌زیستی را داشته باشد، تقریبا امکان‌پذیر نیست. پس باید به سمت تولید زباله کمتر و متعهد ‌کردن تمام سازمان‌ها و ارگان‌ها به جهت همکاری بیشتر پیش برویم تا مشکلاتی نظیر سراوان حل شود. بنده اعتقاد دارم مقصر دانستن صرفا شهرداری‌ها در معضل مدیریت پسماند امری خلاف واقع و قانون است و در قانون برای بسیاری از دستگاه‌ها نقش‌هایی تعیین شده که بدان عمل نمی‌شود. در حال حاضر مجموعه مدیریت شهری عزمی جدی در رسیدن به اهداف خود دارند. شهشهانی معتقد است که تاسیس یک شرکت مادرتخصصی در زمینه مدیریت پسماند و در سطح ملی از مهم‌ترین راهکارها ست که در دولت سیزدهم با تاسیس سازمان مدیریت پسماند زیرنظر وزارت کشور تا حدودی این مهم دست‌یافتنی خواهد بود. وی به «اعتماد» گفت: عدم تحقق وعده‌های مالی در گذشته مهم‌ترین عامل تاخیر در توسعه شرکت کود آلی تا ظرفیت ۱۰۰۰ تن در روز که در حال حاضر بخش زیادی از آن در دست اجراست، احداث زباله‌سوز و راه‌اندازی تصفیه‌خانه شیرابه در منطقه سراوان است و برای زباله‌سوز دولت موظف به پرداخت ۲۵ درصد از تعهد خود در گام نخست بود که فقط ۱۵درصد آن محقق شد (قرارداد ساخت زباله‌سوز با شرکت چینی TTS چهل میلیارد دلار بوده که ۶۰درصد به عهده شهرداری است) و بخش ساختمانی هم در قیمت سوله بویلرها صرفا پیش رفته است که باید وارد فاز اجرایی و عملیاتی بشویم و از حجم مشکلات پیش‌رو در آینده بکاهیم. شهشهانی بر این باور است که هر چه سریع‌تر بتوانیم از شرایط موجود بهره ببریم تا از انبوه مشکلات فعلی کاسته شود، در آینده نیز با مشکلات کمتری روبه‌رو خواهیم بود. وی اظهار داشت: در گذشته در ۱۶ هکتار از دفنگاه زباله، اقدامات اصولی نظیر ساماندهی محل دفن به صورت دفن بهداشتی، پوشش مناسب اصلاح شبیب و حفر ۲۴ حلقه چاه جهت تخلیه گاز متان صورت گرفته که در حال حاضر نیز موجود و قابل استفاده است و امروز نیازمند گسترش آن هستیم. مدیرعامل اسبق سازمان مدیریت پسماند گیلان، در پایان پیش‌بینی کرد اگر شرایط مالی و مدیریتی لازم محقق شود تا پایان سال ۱۴۰۲ امکان بهره‌برداری ۱۰۰۰ تنی از شرکت کود آلی محقق می‌شود و ساخت کارخانه زباله‌سوز نیز به پایان خواهد رسید و در این بازه زمانی بهترین راه‌حل برای آسایش شهروندان آموزش مداوم و دفن اصولی زباله و راه‌اندازی و اصلاح فرآیندهای تصفیه‌خانه شیرابه است.

پیمان بازدیدی، فعال محیط‌زیست: سراوان محصول بی‌تدبیری است 

سال‌هاست به دنبال مقصر می‌گردیم اما به این نکته توجه نمی‌کنیم که همه ما «مردم و مسوولان» در پیدایش سراوان رشت و نظایر آن در نقاط مختلف کشور دخیل بوده‌ایم.  مردمی که خود، در تولید و تفکیک زباله دقت نداشته‌اند و مسوولانی که هر روز به د ‌نبال انداختن تقصیر بر گردن دیگری یا دولت‌های قبل هستند. سوال من این است که مگر همین مسوولان امروز در گذشته هیچ مسوولیتی نداشته‌اند.  آنچه موضوع اصلی سراوان است و موجب نگرانی آن شده شرایط آب‌ و هوایی شمال کشور است که باعث تولید شیرابه مضاعف نسبت به نقاط دیگر کشور شده است. در مناطق دیگر شیرابه پس از مدتی تبخیر می‌شود اما بارندگی در گیلان، باعث تولید مجدد شیرابه می‌شود که با بهره‌برداری رساندن هر چه سریع‌تر مجموعه تصفیه‌خانه شیرابه سراوان می‌تواند تا حدود زیادی حلال این مشکل باشد. لازم‌ به تذکر است که تصفیه‌خانه شیرابه در شرایطی افتتاح شد که تاییدیه‌های لازم را از محیط‌زیست و سازمان‌های ذی‌ربط نداشت و پس از مدت کوتاهی هم فعالیتش متوقف شد. شهرداری رشت هم در حال حاضر این مجموعه را از شرکت دانش‌بنیانی که آن را احداث کرده تحویل نگرفته چون شرط تحویل و بهره‌برداری داشتن تاییدیه محیط‌زیست بوده است.  همچنین سراوان نیازمند تصفیه‌خانه‌ای است که در هر ثانیه ۲۰ لیتر شیرابه را تصفیه کند اما آنچه افتتاح شده بود فقط توان تصفیه ۳ لیتر شیرابه در ثانیه را داشت که تقریبا شبیه ماکتی از واقعیت مورد نیاز است.  بازدیدی همچنین تشریح کرد: در تمام دنیا متداول است که به ساکنین مناطقی که در نزدیکی دفنگاه‌های زباله زندگی می‌کنند غرامت پرداخت می‌شود. بدین‌ ترتیب که یا زمین‌های آنها خریداری می‌شود که به مناطق دیگر مهاجرت کنند یا به آنها کمک می‌شود که فعالیت‌های اقتصادی خود نظیر کشاورزی را با فعالیت‌های صنعتی جایگزین کنند تا هم متضرر نشوند و هم محصولات آلوده تولید نکنند.  در ضمن باید برای ساکنین در مناطق نزدیک دفنگاه‌ها، آب بهداشتی رایگان، مراکز بهداشتی رایگان و امکانات خدماتی- رفاهی نظیر ورزشگاه‌های رایگان درنظر گرفته شود.  وی در پایان ابراز امیدواری کرد همان‌طور که دولت در بحث آزادسازی سواحل، با جدیت و سرعت اقدام کرده است در مبحث سراوان نیز علاوه بر پیگیری مداوم، با سرعت و به ‌طور کارشناسی اقدام کند تا هرچه سریع‌تر مشکلات سراوان رشت مرتفع شود.

بهراد ذاکری، پزشک و عضو شورای پنجم شهر رشت به بیان علل مشکلات فعلی سراوان پرداخت و گفت: ریشه مشکلات سراوان به عدم انجام جانمایی علمی برای تدفین پسماند در چهل سال قبل بر می‌گردد. در طول سال‌های بعد نیز زمانی که تجمع و انباشت پسماند به محدوده خطر رسیده بود تازه به فکر افتادند که چه اقدامی باید صورت بگیرد که اولا به دلیل عدم برخورد علمی و نداشتن سواد و نیروی متخصص و ثانیا کمبود منابع مالی هر روز به مشکل اضافه شد. در حال حاضر راه‌حل بحران پسماند در گیلان برخلاف ادعای مسوولان نه زباله‌سوز (که مسلما با توجه به کیفیت کشور سازنده و عدم امکان اندازه‌گیری گازهای سمی متصاعد شده از آن سرطان و بیماری را از زمین به هوا منتقل خواهد کرد) که برنامه‌ریزی درست و تخصیص اعتبار برای آموزش و اجبار در تفکیک پسماند و حرکت به سمت پسماند صفر است. کاری که سال‌هاست به لحاظ فرهنگی در کشورهای توسعه یافته صورت گرفته است.  به گزارش «اعتماد»، ذاکری معتقد است؛ از طرف دیگر بهسازی لندفیل سراوان و سامان دادن به وضعیت تصفیه‌خانه شیرابه آن باید صورت پذیرد. به‌رغم تلاش‌های ما مبنی بر وجود ابهامات زیاد در قرارداد تصفیه‌خانه و عدم کارایی آن متاسفانه هیچ اقدام عملی درخوری در سیستم قضایی نیز صورت نگرفته است. ذاکری در توضیح دلایل شیوع انواع بیماری‌ها در منطقه سراوان گفت: شرایط آب و هوایی گیلان و بارش باران زیاد قطعا سبب ورود شیرابه به سفره‌های آب زیرزمینی و رودخانه‌ها و به تبع آن گسترش در زمین‌های کشاورزی و محصولات نه تنها در منطقه سراوان که در کل شهر خواهد شد. آلودگی میکروبی شیرابه‌ها بسیار بالاتر از زباله‌های معمولی و حتی فضولات است. bod و cod بسیار بالا و وجود فلزات سنگین، جیوه و... به علت خطرات بالای ایجاد بیماری در آن قطعا سبب گسترش بیماری در منطقه وسیعی می‌شود. در هر گرم شیرابه حدود صد میلیون باکتری وجود دارد که می‌تواند بیش از صد بیماری حاد را منتقل کند. ذاکری در پایان به «اعتماد» گفت: انواع بیماری‌های پوستی خصوصا در سراوان طی سال‌های گذشته مشاهده شده که مطمئنا با آلودگی‌های آن مرتبط است، ضمن اینکه همان‌طور که عرض کردم تجمع و انتقال آلودگی‌ها در محصولات کشاورزی از نظر من عامل افزایش نرخ سرطان‌های گوارشی در دهه اخیر بوده است.

با خواندن مطالبی که توسط مدیران شهری اسبق و فعلی، کارشناسان و مطلعین گفته شد؛ مهم‌ترین سوالی که مطرح می‌شود، این ‌است که چه کسی پاسخگوی هزینه خسارات این همه تعلل که به نابودی طبیعت و به‌ خطر افتادن سلامت انسان‌ها انجامیده، است.  از زمان انعقاد قرارداد احداث زباله‌سوز تا اخذ تاییدیه محیط‌زیست حدود ۵ سال، زمان صرف شده است و پس از آن نیز تحریم‌های بی‌سابقه میهن عزیز ما و افزایش قیمت ارز و کمبود امکانات، همه و همه باعث و بانی کوهی از مشکلات تلنبار شده در امروز سراوان هستند و آخرین نکته؛ شهردار رشت در حالی که قرارداد شرکت شهاب‌خودرو برای تجهیز کارخانه کودآلی را تمدید کرده برای بازدید از کارخانه کودآلی کرمانشاه رفته!!! آیا امروز مدیریت شهری رشت و مدیران استانی و کشوری، راه را درست انتخاب کرده‌اند؟