اولین ذخیره‌سازی ژن‌های یوزپلنگ در استان سمنان به دست متخصصان ایرانی

اعتمادآنلاین| امیر عبدوس، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان گفت: دشوار است که بین دو عامل ناسازگاری‌های تولیدمثلی و تعارضات انسان‌ساخت یکی را مقصر اول در کاهش جمعیت یوزپلنگ دانست.

به گزارش ایرنا، به گفته کارشناسان، پارک توران در شهرستان شاهرود استان سمنان تنها زادگاه زادآور یوزپلنگ آسیایی در دنیا است و امید است با نتیجه رسیدن تلاش‌ها برای زادآوری موفق تعداد یوزپلنگ‌های آسیایی افزایش یابد.

شهریور 1399 مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان گفته بود 21 قلاده یوزپلنگ در زیستگاه پارک ملی توران و منطقه شکارممنوع چاه شیرین استان شناسایی شد.

وی ادامه داد: مقایسه رفتارهای تولیدمثلی یوزپلنگ با سایر گربه‌سانان محدودیت‌های زیادی را در اینگونه نشان می‌دهد از جمله اینکه یوز ماده ممکن است در شرایط استروس باشد اما یوزپلنگ نر را برای جفتگیری نپذیرد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان تاکید کرد: مشکل بعدی محدودیت تعداد اسپرم سالم در واحد حجم است که قابل مقایسه با سایر پستانداران نیست، به همین دلیل ذخیره سازی ژنهای یوزپلنگ‌های نر از طریق انجماد اسپرم در تانک ازت مایع یکی از مهمترین اولویت ها برای حفظ نسل اینگونه است.

وی بیان کرد: با توجه به تعداد اندک اسپرم‌های یوزپلنگ در واحد حجم، این عمل باید بارها تکرار شود تا از ذخیره مناسبی از ژن های اینگونه برخوردار شویم.

ورود متخصصان ایرانی به ژن‌گیری از یوزها

عبدوس خاطرنشان کرد: سال‌های گذشته برای ذخیره‌سازی ژن‌های کوشکی در پردیسان این فرایند فقط با حضور کارشناسان خارجی انجام می‌شد. هر چند نتیجه مطلوبی هم در بر نداشت.

وی ادامه داد: اکنون پس از بارها اسپرم گیری توسط تیم خارجی از کوشکی، گزارشات حاکی است که ذخیره قابل اتکایی از ژن های کوشکی در اختیار نیست اما اولین مرحله از این فرآیند برای فیروز، هفتم آبان 1400 به دست توانمند متخصصان ایرانی انجام شد.

عبدوس گفت: تیمی به رهبری بهرنگ اکرامی دامپزشک معتمد سازمان حفاظت محیط زیست و با حضور مهیار مرعشی و یاسمین حسنی دامپزشکان دفتر حیات وحش سازمان و اداره کل حفاظت محیط زیست سمنان با شهامت قدم در این راه گذاشتند و موفقیت چشمگیری را تجربه کردند.

انتقال ایران، یوزپلنگ سه ساله در اسارت، از پارک پردیسان تهران با موفقیت به پارک ملی توران در شرق استان سمنان در هفدهم فروردین 1399 اولین اقدام ارزشمند بود.

ایران پوزپلنگ ماده در هنگام انتقال به پایگاه پشتیبان 700 هکتاری پارک ملی توران در استان سمنان سه ساله بود. سال 96 در حالی که 8 ماه داشت از قاچاقچیان در تهران گرفته شد و به پردیسان منتقل شد تا در کنار کوشکی و دلبر ناجی نسل خود باشد، اما تلاش‌ها ناکام ماند.

انتقال کوشکی و دلبر، زوج معروف یوزپلنگ در اسارت در پارک پردیسان تهران ، به زیستگاهشان در پارک ملی توران استان سمنان که مناسب‌ترین منطقه در جهان برای زیست یوز آسیایی است، جزو دیگر اقدامات باجسارت در طی سال‌های اخیر برای حفظ این گونه ارزشمند بود.

«کوشکی» و «دلبر» دو یوزپلنگ نر و ماده‌ در اسارت سال‌ها در پارک پردیسان با هدف تکثیر نگهداری می‌شدند، اما تلاش‌ها به نتیجه نرسید و در نهایت براساس تصمیم از سوی سازمان حفاظت محیط‌ زیست سال 1399 به پارک ملی توران در استان سمنان منتقل شدند.

کوشکی و دلبر دو یوزپلنگ نر و ماده ای هستند که به ترتیب 10 آذر 1393 از پناهگاه حیات وحش میاندشت و 11 آذر 1393 از ذخیره گاه زیست کره توران به پارک پردیسان تهران منتقل شدند، کوشکی یوزپلنگ نر بهمن 1386 در 4 ماهگی و دلبر یوزپلنگ ماده فروردین 1390 در سه ماهگی به اسارت در آمدند و در زمان انتقال به پارک ملی توران در شهرستان شاهرود استان سمنان کوشکی نر 12 ساله و دلبر ماده 10 ساله بود.

به گفته کارشناسان، پارک توران در شهرستان شاهرود استان سمنان تنها زادگاه زادآور یوزپلنگ آسیایی در دنیا است و امید است با نتیجه رسیدن تلاش‌ها برای زادآوری موفق تعداد یوزپلنگ‌های آسیایی افزایش یابد.

یوزپلنگ جزو گربه‌سانان محسوب می‌شود و گربه‌سانان امکان زادآوری 2 بار در سال را دارند. یوزپلنگ دوره بارداری سه ماه دارد و معمولا فصل‌هایی که رطوبت هوا بیشتر است، برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند مناسب است.

یوزپلنگ ایرانی در فهرست اتحادیه بین‌ المللی حفاظت از محیط زیست قرار دارد، به معنای اینکه گونه ای در خطر انقراض است، حدود 2 هزار سال پیش یوزها در بیشتر نقاط آسیا حضور داشتند اما اکنون منحصر به نواحی بیابانی ایران شده ‌اند.

در واقع ایران از دهه 1970 به عنوان تنها زیستگاه یوزپلنگ‌ آسیایی شناخته شده است از این رو به آن یوزپلنگ ایرانی نیز می گویند.