هدف سفر معاون آژانس به تهران، نه بازرسی، بلکه توافق بر سازوکار همکاری جدید است

لیلا پایدار- عباس اصلانی، کارشناس روابط بین‌الملل، در گفت‌وگو با خبرنگار اعتمادآنلاین، به بررسی سفر  معاون فنی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران پرداخت. وی درباره اهداف این سفر، در شرایطی که تهران هنوز مجوز ورود بازرسان را صادر نکرده است، و سناریوهای احتمالی پیرامون نتایج آن توضیح داد. اصلانی اظهار داشت: سفر معاون مدیرکل آژانس قرار است به زودی به ایران انجام شود که هدف آن نه بازرسی یا ارزیابی از تأسیسات هسته‌ای، بلکه برگزاری گفت‌وگوهایی است برای رسیدن به توافقی در باره سازوکار همکاری آتی ایران در شرایط جدید. زیرا اخیراً تحولات مهمی رخ داده است؛ از جمله حملات نظامی آمریکا و اسرائیل علیه تأسیسات هسته‌ای که باعث شده ایران در همکاری خود با آژانس بازنگری کند.

وی افزود: یکی از دلایل این بازنگری، نقش آژانس در گذشته است که از منظر تهران مسئله‌دار بوده است. گزارش مدیرکل آژانس زمینه‌ساز قطعنامه‌ای در شورای حکام شد که مقدمه حملات نظامی اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران بود. اگرچه پس از این تجاوزات، مدیرکل آژانس اظهار کرد که شواهدی دال بر فعالیت‌های غیرصلح‌آمیز ایران وجود ندارد، اما این اظهارات به نوعی دیرهنگام بود و گزارش‌های قبلی وی از لحاظ دقت و حرفه‌ای بودن مورد نقد قرار گرفته است.

اصلانی همچنین بیان کرد: یکی دیگر از دغدغه‌های ایران این است که اطلاعاتی که بازرسان آژانس کسب می‌کنند، به دولت‌های غربی و خارج از آژانس نشت می‌یابد و سوءاستفاده نظامی و امنیتی از آن می‌شود؛ نمونه بارز این مسئله حملات نظامی اخیر است.

وی ادامه داد: بنابراین کیفیت همکاری ایران با آژانس در شرایط جدید باید بازتعریف شود، به‌ویژه که مجلس شورای اسلامی قانونی مصوب کرده است مبنی بر تعلیق همکاری‌ها با آژانس و اینکه هرگونه همکاری باید با تأیید شورای عالی امنیت ملی انجام شود.

اصلانی گفت: در سفر پیش‌رو، طرفین تلاش خواهند کرد سازوکاری ترسیم کنند تا همکاری‌های آینده در چارچوبی صورت گیرد که هم مفاد قانون مجلس رعایت شود و هم دغدغه‌ها و ملاحظات دو طرف مورد توجه قرار گیرد. به بیان ساده‌تر، هدف این سفر نه انجام بازرسی و ارزیابی، بلکه دستیابی به مدالیته‌ای برای همکاری‌های آتی است.

وی تصریح کرد: پس از حملات نظامی به تأسیسات هسته‌ای، مسائل متعددی مطرح شده است؛ از جمله چگونگی بازرسی از سایت‌های هدف قرار گرفته و پروتکل‌ها و روش‌های انجام این بازرسی‌ها. طبیعتاً درباره دامنه، کیفیت و میزان این بازرسی‌ها گفت‌وگو خواهد شد و طرفین نیازمند توافق بر سر این چارچوب هستند. تا زمانی که چنین چارچوبی مورد توافق قرار نگیرد، همکاری ملموسی شکل نخواهد گرفت. انتظار می‌رود این گفت‌وگوها تا رسیدن به چارچوب نهایی ادامه یابد.

اصلانی در پایان گفت: ایران نگرانی‌هایی دارد که اطلاعات ارائه‌شده به آژانس دوباره مورد سوءاستفاده قرار نگیرد؛ به‌ویژه پس از حملات نظامی اخیر که شاهد اصرار طرف‌های غربی، به ویژه آمریکا، بر ورود بازرسان آژانس برای انجام بازرسی‌ها بوده‌ایم. هدف آن‌ها دستیابی به ارزیابی دقیق‌تر از تأثیر حملات نظامی بر تأسیسات هسته‌ای است. به همین دلیل، ایران خواهان ملاحظاتی است که مانع سوءاستفاده‌های غیر فنی از این اطلاعات شود و لذا طرفین باید بر سر چارچوب مشخصی برای همکاری‌های آتی به توافق برسند.