معاون مدیرکل آژانس در تهران؛ آیا فصل جدید همکاری آغاز می‌شود؟

لیلا پایدار- رحمان قهرمان‌پور کارشناس مسائل اروپا، در گفت‌وگو با خبرنگار اعتمادآنلاین درباره سفر معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، در شرایطی که بازرسان آژانس در ایران حضور ندارند، چنین اظهار داشت: این سفر، سه معنا در خود دارد.نخست آن‌که جمهوری اسلامی ایران با عدم صدور مجوز ورود برای رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، نارضایتی خود را از عملکرد او و نهاد تحت امرش ابراز داشته است. ایران بر این باور است که گزارش گروسی در خردادماه ۱۴۰۴ یکی از دلایل اصلی حمله اسرائیل به خاک کشور بوده و از این‌رو، با عدم پذیرش او، پیامی آشکار از نارضایتی خود مخابره کرده است.

قهرمان پور در ادامه توضیح داد: نکته دوم آن‌که، ایران علی‌رغم این نارضایتی، مانع از ورود هیئت اعزامی آژانس نشده است؛ چرا که در شرایط کنونی، قطع کامل روابط با آژانس می‌تواند فشارهای خارجی بر تهران را مضاعف سازد و همچنین اعتمادسازی‌ای را که همواره از مسیر همکاری با این نهاد دنبال می‌کرد، دچار خدشه نماید.

قهرمان پور افزود: سوم آن‌که، ایران به این هیئت اجازه بازرسی از سایت‌هایی که هدف حمله قرار گرفته‌اند را نخواهد داد، اما در عین حال تلاش خواهد کرد تا به نوعی چارچوب یا مدالیته‌ی جدیدی برای همکاری با آژانس دست یابد. به همین سبب، مأموریت اصلی این هیئت، فراهم آوردن زمینه‌ای برای شکل‌گیری این چارچوب نوین است؛ چارچوبی که اگر حاصل شود، می‌تواند جهت همکاری‌های آتی میان ایران و آژانس را تنظیم کرده و از تشدید تنش‌ها جلوگیری نماید.

در پاسخ به این پرسش که آیا مکانیسم ماشه فعال خواهد شد یا امکان دستیابی به توافقی با طرف‌های اروپایی وجود دارد، قهرمان‌پور تصریح کرد:

در شرایط فعلی، به نظر می‌رسد فعال‌سازی مکانیسم ماشه، امری تقریباً قطعی است؛ مگر آن‌که ایران یا به توافقی با ایالات متحده دست یابد، یا گفت‌وگوهایی میان تهران و واشینگتن آغاز شود و طرف آمریکایی به این جمع‌بندی برسد که ایران به‌دنبال توافق است؛ در این صورت، ممکن است طرف‌های اروپایی نیز از فعال‌سازی مکانیسم ماشه چشم‌پوشی کنند. اینها شروطی هستند که اروپایی‌ها به‌صراحت اعلام کرده‌اند، و چنان‌که روشن است، همکاری با آژانس نیز از جمله آن شروط است.

وی تصریح کرد: اگر ایالات متحده و اروپا به این نتیجه برسند که ایران این شروط را پذیرفته و به مرحله اجرا رسانده است، در آن صورت ممکن است روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه چند ماهی به تأخیر افتد. اما در حال حاضر، ایران اعلام کرده است که با شروط اروپایی‌ها موافق نیست. باید منتظر ماند و دید که آیا تغییری در موضع تهران رخ خواهد داد یا خیر. ولی همان‌گونه که گفته شد، در وضعیت امروز، باید احتمال بازگشت مکانیسم ماشه را امری قریب‌الوقوع و قطعی دانست.

در پاسخ به پرسشی درباره احتمال حمله اسرائیل به ایران و این‌که آیا این فضاسازی‌ها جنگ روانی است یا خطر واقعی، قهرمان‌پور چنین توضیح داد:

طبیعتاً بخشی از این زمزمه‌ها، ریشه در عملیات روانی و فضاسازی رسانه‌ای دارند؛ رسانه‌های اسرائیلی و آمریکایی ممکن است با هدف اعمال فشار، چنین فضاهایی را ترویج کنند. با این حال، نمی‌توان انکار کرد که این فضاسازی‌ها بی‌ریشه نیز نیستند. پیش از حمله ۲۳ خرداد نیز برخی رسانه‌ها از آمادگی اسرائیل برای حمله سخن گفته بودند.

‌این کارشناس مسائل اروپا در پایان گفت: با این همه، تعیین زمان دقیق حمله احتمالی، امری است دشوار، چرا که اسرائیل همواره تلاش می‌کند از عنصر غافلگیری بهره گیرد. از همین رو، تشخیص این‌که کدام‌یک از گزارش‌ها و اخبار جنبه‌ی واقعی دارند و کدام‌یک در چارچوب جنگ روانی قابل تفسیرند، کار ساده‌ای نیست و نیازمند راستی‌آزمایی دقیق و اظهار نظر نهادهای تخصصی ذی‌ربط است.