بمب‌های مخوفی که بلای جان پدافند اوکراین شدند؛ آیا ایران هم از این بمب‌ها دارد؟

طبق گزارش سخنگوی نیروی هوایی اکراین ،روسیه روزانه ۲۰ سورتی پرواز با بمب های دورایستا با برد ۷۰ کیلومتری انجام میدهد. اگر تولید این بمب ها سرعت بگیرد و روسیه پرواز ها را افزایش دهد کار برای اوکراین سخت خواهد شد.

 

بمب دورایستا چیست؟

توان پرتاب بمب دورایستا از فاصله دور به این معنا است که هواپیمای حامل آن می‌تواند به دور از تیررس تقریباً تمامی سیستم‌های پدافند هوایی کوتاه برد و بخشی از سیستم‌های پدافندی میان برد، به راحتی عمل کرده و به هدف خود حمله کند.

توانمندی بزن و دررو (یا شلیک کن و فراموش کن) در سلاح‌های دورایستا که معنی هدایت خودکار بمب یا موشک پس از شلیک می‌باشد، این امکان را به هواپیمای کابر این نوع تسلیحات می‌دهد که به محض رها کردن سلاح، گردش کرده و به سوی مواضع خودی بازگردد و در نتیجه خطر فعالیت پدافند دشمن بر ضد خود را به طور کامل از بین برده و یا از خطر رهگیری و تعقیب شدن بوسیله جنگنده‌های نیروی مدافع، به میزان زیادی بکاهد.

از دیگر مزایای موشک‌های دورایستای هوشمند و دقیق، امکان تحقق ایده یک موشک برای یک هدف است. همانطور که پیشتر اشاره شد، در نبردهای هوایی گذشته برای انهدام اهداف، به تعداد زیادی بمب نیاز بود و این تعداد در اوائل دهه ۱۹۹۰ به یک تا دو بمب کاهش یافت.

بدین ترتیب هواپیمایی که مثلاً ۶ بمب حمل می‌کند توان حمله به ۶ هدف را یافت که به معنی انهدام اهداف بیشتر در یک سورتی پرواز توسط یک جنگنده است که به کاهش بار کاری نیروی هوایی، امکان افزایش گستره نبرد، صرفه جویی در مصرف مهمات و دوام بیشتر نیروی عمل کننده در یک نبرد فرسایشی است.

حال با ترکیب این دقت بالا با هوشمند شدن و قابلیت بزن و در رو، یک جنگنده بمب افکن، امکان حمله به چندین هدف متمایز در یک بازه زمانی چند ثانیه‌ای را می‌یابد که جهش چشمگیری در تأثیر گذاری نیروی هوایی محسوب می‌شود. خصوصاً سرعت عمل نیروی هوایی به عنوان یک نیروی نظامی واکنش سریع با بکارگیری چنین سلاحی بالاتر می‌رود.

 

بمب دورایستای یاسین؛ ساخت ایران

 

بمب بالدار دور ایستای یاسین که اولین تصاویر از آن بدون ذکر نام و مشخصات در ویدئو کلیپ دستاوردهای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در 31 مرداد 1394 زیر بدنه پهپاد کرار مشاهده شد، نمونه ایی از رویکرد افزودن کیت های دقت افزایی و افزایش برد به بمب های موجود است.

بمب های 500 پوندی یا 225 کیلوگرمی «ام کا82» MK-82 که توسط جنگنده های اف4 و اف5 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نهاجا) به طور گسترده ای در جنگ تحمیلی استفاده شد به عنوان بخش سرجنگی در بمب بالدار یاسین مورد استفاده قرار گرفته است.

پس از آن، در رزمایش فدائیان حریم ولایت7 که در آبان 1396 در اصفهان برگزار شد، نام بمب بالدار یاسین برای اولین بار مطرح شد. هرچند تصویری از آن منتشر نشد، اما اعلام شد که این بمب با برد 60 کیلومتر با موفقیت توسط جنگنده اف7 آزمایش شده است.

بمب بالدار یاسین؛ بمبی هدایت‌شونده و با بُرد بلند است که می تواند از فاصله 60  کیلومتری رها شده و به‌ سمت هدف هدایت و آن را مورد اصابت قرار دهد، علاوه بر آن امکان استفاده در تمام شرایط آب و هوایی در روز و شب، قابلیت نصب روی هواپیما‌های سرنشین‌دار و بدون سرنشین، افزایش امنیت و ایمنی سامانه و قابلیت انجام عملیات در بُرد کوتاه و بلند از دیگر ویژگی‌های این بمب هوشمند است.

توان پرتاب بمب یاسین از فاصله دور به این معنا است که هواپیمای حامل آن می‌تواند به دور از تیررس تقریباً تمامی سیستم‌های پدافند هوایی کوتاه برد و بخشی از سیستم‌های پدافندی میان برد، به راحتی عمل کرده و به هدف خود حمله کند. این توانایی خصوصاً در حمله به اهداف گروهک‌های تروریستی مجهز به سیستم‌های دفاع هوایی کوتاه برد دوش پرتاب بسیار مؤثر بوده و امنیت پرنده‌های خودی را تضمین می‌کند.

البته با اضافه کردن سیستم‌های جستجوگر لیزری، اپتیکی یا اضافه کردن سیستم‌های پیشران به بمب‌ بالدار یاسین، می‌توان برد و دقت آن‌ را نیز افزایش داد و حتی از این بمب برای درگیر شدن با اهدافی متحرک در فاصله بالای 100 کیلومتر نیز استفاده کرد.

اساسا نحوه عملکرد بمب‌های دورایستا و هدایت شونده مبتنی بر کامپیوتر پروازی است که بر روی آنها قرار دارد و مختصات نقطه هدف توسط اپراتور به آنها وارد می‌شود. کامپیوتر پروازی بمب با انجام خودکار محاسبات، سرعت و ارتفاع لازم برای رها کردن (Release) بمب از جنگنده را در اختیار خلبان می گذارد.

نحوه عملکرد بمب هوشمند هدایت‌شونده «یاسین» به همین شکل است. ابتدا مختصات نقطه هدف بر روی کامپیوتر بمب توسط اوپراتور بارگذاری می‌شود و سپس با توجه به بُرد مورد نظر و با توجه به جدول تیر بمب، نقطه، سرعت و ارتفاع رهایش در اختیار خلبان قرار می‌گیرد و پس از رها سازی بمب یاسین از هواپیمای حامل، بال‌های تاشو باز شده و بمب به سمت نقطه هدف پرواز می‌کند و در طول مسیر با استفاده از سطوح کنترلی تعبیه‌شده روی بال‌ها و بالک‌های افقی، مسیر خود را اصلاح کرده تا به صورت دقیق به هدف اصابت کند.

مزیت استفاده از بمب یاسین که در زمره تسلیحات هواپایه دورایستا محسوب می‌شود، قابلیت اجرای عملیات خارج از حلقه های پدافندی دشمن است. به این معنا که جنگنده خودی بدون آنکه در معرض خطر اصابت توسط سامانه های پدافندی برد متوسط دشمن قرار بگیرد، قادر خواهد بود تا هدفش را منهدم کند.

سطوح کنترل پروازی تاشو (بال و بالک) که بر روی قسمت فوقانی بمب بالدار یاسین نصب شده است، آن را قادر می سازد تا به سمت هدف، پروازی دقیق داشته و مسیر خود را اصلاح کند.

دیگر ویژگی بارز بمب‌های هدایت شونده از جمله بمب یاسین قابلیت عملیاتی آنها در شرایط آب و هوایی مختلف و تمام طول شبانه روز است، چراکه استفاده از بمب های عادی، نیازمند وجود دید برای خلبان است تا بتواند اهداف خود را به دقت بمباران کند، اما بمب‌های مجهز به سیستم هدایت شونده، از آنجایی که اطلاعات هدف از قبل بر روی آنها بارگذاری شده، نیازی به شرایط مطلوب آب و هوایی و دید(Visibility) نخواهند داشت.