ریشه شوکه شدن مردم از قیمت بلیتهای جام جهانی
درآمد بلیت در فوتبال اروپا معمولا کمتر از ۲۰ درصد کل درآمد است، در حالی که در امریکا این رقم اغلب بالای ۳۰ درصد است.
در سال ۲۰۱۶، وقتی لیورپول قیمتهای جدید بلیت را اعلام کرد - از معادل ۱۳ دلار تا ۱۱۰ دلار برای یک صندلی در آنفیلد - هواداران متحد شدند و خشم خود را علنا نشان دادند.
به گزارش روزنامه اعتماد و به نقل از رسانه های انگلیسی زبان، کمیته هواداران افزایش قیمت را «به شدت ناامیدکننده» و «از نظر اخلاقی غیرقابل توجیه» خواند. آن آخر هفته، حدود ۱۰ هزار هوادار در دقیقه ۷۷ بازی ورزشگاه را ترک کردند و پیش از آن، خطاب به مالکان امریکایی باشگاه خواندند: «دیگه بسه، حریصهای لعنتی!» چند روز بعد، مالکان بابت «رنج و ناراحتی ایجاد شده» عذرخواهی کردند و قیمت بالاترین بلیت را به ۵۹ پوند کاهش دادند. 9 سال بعد، گرانترین بلیت این باشگاه - برای دیدن یکی از محبوبترین تیمهای ورزشی جهان - ۶۱ پوند (یا ۸۲ دلار) است.
ایان آیر، مدیرعامل وقت لیورپول درباره مالکان سابقش میگوید: «فکر میکنم آن جنجال ۲۰۱۶ واقعا رویشان اثر گذاشت.» یک دهه بعد، آیر در باشگاه تازهتاسیس MLS یعنی نشویل اسسی، بلیتهای یک بازی فصل عادی مقابل اینترمیامی را به قیمت چند صد دلار فروخت. آیا اعتراضی در کار بود؟ «نه»! دارندگان بلیت فصلی صندلیهایشان را با قیمت خیلی پایینتر داشتند و درباره بقیه هم گفت: «فکر میکنم مردم این کشور و در ورزش امریکا پذیرفتهاند که اگر بخواهی داغترین بلیت شهر را داشته باشی، باید هزینهاش را هم بدهی.» این تضاد - بین بلیت «غیراخلاقی» ۷۷ پوندی لیورپول و بلیت بیحاشیه ۱۷۰ دلاری در طبقه بالای ورزشگاه نشویل - شکاف عمیقی را نشان میدهد که در قلب اختلافات داغ درباره قیمت بلیتهای جام جهانی ۲۰۲۶ قرار دارد. هواداران این قیمتها را «نفرتانگیز» و «زورگیرانه» توصیف کردهاند. بعضی امریکاییها هم آنها را «سرسامآور» دانستهاند، اما خیلیها به سادگی پذیرفتهاند که به قول لندون داناوان، ستاره سابق فوتبال امریکا: «رویدادهای ورزشی گرونن، رفیق.»
در واقع، ورزش در امریکا بیش از هر زمان دیگری گران شده است. طبق شاخص هزینه هوادار (Fan Cost Index)، هزینه حضور در بازیهای NFL یا MLB بهطور متوسط بین سالهای ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۳ حدود ۳۰۰ درصد افزایش یافته است. میانگین قیمت بلیت NFL حالا بیش از ۳۰۰ دلار است. ارزانترین بلیت برای یک بازی متوسط NFL حدود ۱۶۹ دلار است، رقمی که از تمام بلیتهای استاندارد لیگ برتر انگلیس، جز گرانترین سطح برای جذابترین بازیهای آرسنال، بالاتر است. این هزینههای بیسابقه، در اصل توجیه فیفا برای قیمتهای جام جهانی خودش هستند.
سخنگوی فیفا گفته است: «مدل قیمتگذاری بازتابی از رویه رایج بازار برای رویدادهای بزرگ سرگرمی و ورزشی در کشورهای میزبان ماست.» اما سوال اینجاست: چرا؟ چرا قیمت بلیتها در امریکا سر به فلک کشیده، در حالی که در بسیاری نقاط دیگر نسبتا پایین مانده است؟ کارشناسان میگویند پاسخ این سوال از جمعیتشناسی تا اقتصاد، از سرمایهداری تا سوسیالیسم، از قوانین تا ریشههای تاریخی تیمهایی که امروز این قیمتهای متفاوت را مطالبه میکنند، گسترده است. پل بیرن، مدیر اجرایی فروش بلیت که هم در ورزشهای امریکای شمالی و هم در برایتون انگلیس کار کرده، میگوید: «هر تحلیل جدیای باید قبل از صحبت درباره خرید بلیت، فرهنگ کسبوکار و فرهنگ خیابانی را بررسی کند.»
در امریکا، داستان افزایش قیمت بلیت، یک داستان اقتصادی است. هزینه همه چیز از دهه ۱۹۹۰ دوبرابر شده و رشد درآمد، بهطور متوسط، از تورم جلو زده است. امریکاییها در عمل طی چند دهه گذشته حدود ۲۰ درصد ثروتمندتر شدهاند و ثروتمندترین امریکاییها (۱۰ درصد بالای جامعه) فاصله خود را با طبقه متوسط بیشتر کردهاند. اقتصاددانان معتقدند این موضوع تمایل آنها به پرداخت پول برای بلیت را افزایش میدهد. لیندزی اونز، مدیر اندیشکده Groundwork Collaborative، میگوید: «کاملا روشن است که امریکاییهای ثروتمندتر بیشتر به تماشای حضوری رویدادها میروند.» جمعیت امریکا هم از حدود ۲۹۰ میلیون نفر در ۲۰۰۴ به نزدیک ۳۵۰ میلیون نفر رسیده است. در این مدت، نه NFL، نه NBA و نه MLB تیم جدیدی اضافه نکردهاند. برخی تیمها حتی ورزشگاههای کوچکتر (با صندلیهای VIP بیشتر) ساختهاند. پس تقاضا افزایش یافته، اما عرضه - بهخصوص صندلیهای ارزان - کاهش پیدا کرده است.
ویکتور متیسن، اقتصاددان ورزشی میگوید: «با کنار هم گذاشتن این عوامل، انتظار افزایش شدید قیمتها منطقی است.» با این حال، قیمت بلیتها بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ بیش از دوبرابر سرعت افزایش قیمت کالاهای عمومی رشد کردهاند. بخش مهمی از این افزایش به عوامل کلان اقتصادی برمیگردد، اما همه آن نه. بخش دیگر ماجرا از حدود سال ۲۰۰۹ شروع شد؛ زمانی که باشگاه سنفرانسیسکو جاینتز مفهوم «قیمتگذاری پویا» را وارد ورزش کرد. در این سیستم، قیمتها بر اساس تقاضای واقعی یا پیشبینی شده تغییر میکنند.
در گذشته، قیمت ثابت بود؛ حتی کسانی که حاضر بودند بیشتر بپردازند، همان قیمت ثابت را میدادند. حالا الگوریتمها و مدلها اجازه میدهند قیمت بالا برود، اگر سیستم تشخیص بدهد هواداران حاضر به پرداخت هستند.
به گفته متیسن: «باشگاهها در حال بیرون کشیدن حداکثر پول ممکن از حداکثر تعداد افراد هستند.» اونز اضافه میکند: «و در نتیجه، بسیاری از رویدادهای ورزشی دیگر از دسترس بخش بزرگی از امریکاییها خارج شدهاند.» در مقابل در بریتانیا و اروپا، فوتبال اغلب به چشم «دارایی اجتماعی» دیده میشود.
باشگاهها بیش از صد سال پیش به عنوان نهادهای مردمی تاسیس شدند، نه فرنچایزهای متعلق به میلیاردرها. هواداران خود را خونِ جاری باشگاه میدانند. وفاداری از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود و اگر مدیران بخواهند از این وفاداری سوءاستفاده کنند، مقاومت شکل میگیرد: اعتراض، بیانیههای تند، فشار عمومی. به همین دلیل، باشگاهها معمولا بین درآمدزایی و خشم هواداران تعادل برقرار میکنند.
درآمد بلیت در فوتبال اروپا معمولا کمتر از ۲۰ درصد کل درآمد است، در حالی که در امریکا این رقم اغلب بالای ۳۰ درصد است. «یکی دیگر از عوامل مهم، قوانین فروش مجدد بلیت است. در بسیاری کشورها، دلالی بلیت محدود یا ممنوع است. در امریکا، تقریبا هیچ محدودیتی وجود ندارد. این موضوع باعث شده بلیت به کالایی سرمایهای تبدیل شود، نه تجربهای آیینی یا مقدس و هر تیمی که بخواهد قیمت را پایین نگه دارد، با دلالهایی روبهرو میشود که بلیت را میخرند و گرانتر میفروشند.
در نهایت به گفته اونز: «فیفا حساب کرده که امریکاییها به این وضعیت عادت کردهاند و با سهمیهبندی بر اساس توان مالی کنار آمدهاند .» تا این لحظه، این محاسبه درست از آب درآمده است. بیش از دو میلیون بلیت در مدت کوتاهی فروخته و ۲۰ میلیون درخواست در چند روز ثبت شده حتی با قیمتهایی که بسیاری آنها را «زورگیرانه» میدانند.
دیدگاه تان را بنویسید