برای سالروز تولد «مهر»ی‌های سینمای ایران

اعتمادآنلاین| در مهرماه هنرمندانی از شاخه‌های مختلف و تخصص‌های گوناگون متولد شده‌اند که به همین بهانه مروری کوتاه داریم به کارنامه کاری آنان.

هنرمندانی چون سیف‌الله داد (فیلمساز)، ابراهیم حاتمی‌کیا (فیلمساز)، هما روستا (بازیگر)، ژیلا مهرجویی (طراح صحنه و لباس)، مرتضی شایسته (تهیه‌کننده)، ابراهیم گلستان (نویسنده، فیلمساز و تهیه‌کننده)، عبدالله اسکندری (چهره پرداز)، ساموئل خاچیکیان (فیلمساز) متولد اولین ماه از فصل پاییز هستند.

سیف‌الله داد / فیلمساز

سیف‌الله داد، فیلمنامه نویس و کارگردان سینمایی ایران دوم مهرماه سال 34 در خرمشهر به دنیا آمد و 6 مرداد ماه سال 88 در سن 54 سالگی بر اثر حمله قبلی از دنیا رفت.

او فارغ‌التحصیل رشته جامعه‌شناسی از دانشگاه شیراز (1358)، عضو شورای بررسی فیلم‌نامه و گروه فیلم شبکه یک سیما (1362) و بخش فرهنگی بنیاد سینمای فارابی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از موسسان سازمان سینمایی سینافیلم، رییس هیئت‌مدیره خانه سینما در سال‌های 1374 تا 1376 بخشی از سابقه‌ی کاری او بود.

سیف‌الله داد به عنوان معاون امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال‌های 1376 تا 1379 فعال بود که از آن به عنوان یکی از طلایی‌ترین دوران‌ها برای مدیریت سینمای ایران نام می‌برند؛ او فیلم ماندگار «بازمانده» را در کارنامه‌ی هنری‌اش دارد.

این هنرمند فعالیت در سینما را با کارگردانی فیلم «زیر باران» 1364 آغاز کرد. تعدادی از فیلم‌ها، نمایش‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی که او آنها را کارگردانی کرده و یا در آنها همکاری داشته به این شرح است: «زیرباران» کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس، «گره» فیلم‌نامه‌نویس، «بازمانده» کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و تدوینگر و «فرزندم بزرگ شده» فیلم‌بردار، «گره» یوسف سیدمهدوی فیلم‌نامه‌نویس، «کانی‌ مانگا» 1365، و تدوین‌گر فیلم‌های «بچه‌های طلاق» تهمینه میلانی، «ابلیس» احمدرضا درویش، «در مسلخ عشق» کمال تبریزی، «عملیات کرکوک» جمال شورجه، «هور در آتش» عزیزالله حمیدنژاد بوده است و به عنوان مجری طرح با «از کرخه تا راین» ابراهیم حاتمی‌کیا نیز همکاری داشته است.

سیف‌الله داد تدوین فیلم «فرزند صبح» بهروز افخمی را هم انجام داد و قصد داشت اپیزودی درباره‌ی شهر تهران مقابل دوربین ببرد که مرگ او این فرصت را به او نداد.

ابراهیم حاتمی کیا/ نویسنده و فیلمساز

از دیگر متولدین ماه مهر که او هم در دومین روز از این ماه متولد شده، ابراهیم حاتمی‌کیا فیلمنامه نویس و کارگردان ایرانی است. او در سال 1340 در تهران به دنیا آمد و فعالیت خود در سینما را با کارگردانی فیلم «هویت» در سال 65 آغاز کرد.

حاتمی‌کیا در رشته‌ی فیلم‌نامه نویسی در دانشگاه هنر تحصیل کرده است و به عنوان فیلم‌بردار گروه روایت فتح و ساخت فیلمهای کوتاه و مستند شروع به فعالیت در سینما کرد و به این ترتیب او تاکنون چندین فیلم کوتاه را با عنوان کارگردان ، نویسنده و فیلمبردار ساخته است.

همچنین «سفر به چزابه» و «خاک سرخ» را نیز به صورت مجموعه تلویزیونی تولید کرد. او در سالهای فعالیت خود جوایز مختلفی برای ساخت آثارش گرفته است و یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌سازان دفاع مقدس بوده است.

دیده‌بان، مهاجر، وصل نیکان، از کرخه تا راین، خاکستر سبز، بوی پیراهن یوسف، برج مینو، آژانس شیشه‌ای، روبان قرمز، ارتفاع پست، به رنگ ارغوان، به نام پدر، دعوت، گزارش یک جشن، چ، بادیگارد، به وقت شام از جمله آثار اوست که توانسته‌اند جوایزی را از جشنواره‌های داخلی برای عوامل این آثار و خودش به عنوان نویسنده و کارگردان به ارمغان بیاورند.

هما روستا/ بازیگر سینما، تلویزیون، تئاتر

هما روستا، 4 مهرماه 1323 متولد شد و در همین ماه در سال 94 درگذشت. او که بازیگری و کارگردانی تئاترهای مختلفی را در کارنامه‌اش داشت، همسر مرحوم حمید سمندریان، کارگردان نامدار تئاتر ایران بود.(سمندریان نیز سال 1391 از دنیا رفت.)

روستا در کارنامه هنری خود ایفای نقش در نمایش‌هایی همچون «باغ آلبالو»و «ازدواج آقای می‌سی‌سی‌پی» و همچنین بازی در فیلم‌هایی نظیر «پرنده کوچک خوشبختی» و «از کرخه تا راین» را ثبت کرده بود.

در دانشنامه سینمای ایران درباره این هنرمند آمده است که او فعالیت در سینما را با بازی در فیلم «دیوار شیشه‌ای» (ساموئل خاچیکیان، 1350) آغاز کرده است.

عمده نمایش‌های او به این ترتیب است: باغ وحش شیشه‌ای (کارگردان)، گنجینه طلا، بازرس، سرباز لاف زن، بازی استربندبرگ، مرغ دریایی، مرده‌های بی‌کفن و دفن، ازدواج آقای می سی سی پی، دایی وانیا، ببرگراز دندان و شعبده‌باز.

همچنین از بین فیلم‌ها، نمایش‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی که او در آنها نقش آفرینی کرده است، می‌توان از دیوار شیشه‌ای (ساموئل خاچیکیان 1350). گزارش یک قتل (محمدعلی نجفی 1365)، پرنده کوچک خوشبختی (پوران درخشنده 1366)، تمام وسوسه‌های زمین (حمید سمندریان 1368)، تیغ آفتاب (مجید جوانمرد 1369)، ملک خاتون (حسن محمدزاده 1369)، مسافران (بهرام بیضایی 1370)، دو همسفر (اصغر هاشمی 1370)، از کرخه تا راین(ابراهیم حاتمی‌کیا 1371)، کودکانی از آب و گل (عطالله حیاتی 1372)، لژیون (ضیاالدین دری1373) و زن امروز (مجید قاری‌زاده 1375) نام برد.

از آخرین فعالیت‌های هما روستا می‌توان از بازی در تئاتر «باغ آلبالو» حسن معجونی نام برد و همچنین کارگردانی نمایشنامه‌خوانی «آنا کارنینا» برای حمایت از هنرمندان بیمار و کمک به مردم زلزله‌زده آذربایجان از جمله فعالیت‌هایش بود.

ژیلا مهرجویی/ طراح صحنه و لباس

او متولد 11 مهرماه سال 1324 بود و در سن 68 سالگی در سال 92 از دنیا رفت و پیکرش 9 آذر ماه در طالقان به خاک سپرده شد.

ژیلا مهرجویی (خواهر داریوش مهرجویی) فارغ التحصیل رشته کارگردانی در مدرسه عالی تلویزیون و سینما در سال 1351 بود. فوق لیسانس رشته جامعه شناسی سینما را از دانشگاه اوت اتور پاریس گرفته بود و فعالیتش را در سینما به عنوان منشی صحنه با فیلم «چشمه» آربی آوانسیان آغاز کرد.

ژیلا مهرجویی بعدها به عنوان طراح صحنه و لباس و در برخی موارد منشی‌صحنه در فیلم‌هایی چون «دایره مینا» ‌،«اجاره‌نشین‌ها» ،‌ «فیل در تاریکی‌»، «هامون‌»، «بانو»، «سارا»، «لیلا»، «باد ما را خواهد برد»، «بوی کافور عطر یاس‌»، «مارال‌»، «چتری برای دو نفر»، «خانه‌ای روی آب‌»، «این زن حرف نمی‌زند»،‌ «تارا و تب توت‌فرنگی‌»، «روایت سوم ننه گیلانه» ، «صبحانه برای دو نفر» با کارگردان‌های مطرحی چون داریوش مهرجویی، بهمن فرمان‌آرا، عباس کیارستمی، رخشان بنی‌اعتماد و... همکاری کرد.

این هنرمند برای «بوی کافور عطر یاس» از هجدهمین جشنواره‌ی فیلم فجر و «خانه روی آب» از بیستمین دوری جشنواره، سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس را گرفته بود.

مرتضی شایسته/ تهیه کننده

مرتضی شایسته متولد 21 مهرماه سال 1338 در تهران از تهیه‌کنندگان با سابقه سینمای ایران است. او تاکنون تهیه‌کنندگی بیش از 30 فیلم را برعهده داشته و از موسسه شرکت پخش هدایت فیلم است.

شایسته در این سالها با کارگردانان مطرحی کار کرده است؛ از جمله آثاری که او تهیه آنها را انجام داده است می توان از بی وزنی (1397) ، من دیوانه نیستم (1395) ، آتیش بازی (1392) ، روایت ناپدید شدن مریم (1392) ، من همسرش هستم (1390) ، شش و بش (1389) ، قصه پریا (1389) ، امشب شب مهتابه (1387) ،حرکت اول (1387)، صد سال به این سالها (1386) ، سرگیجه (1385)، محاکمه (1385) ، مکس (1383) ، بوتیک (1382) ، سربازهای جمعه (1382) ، هم نفس (1382)، چشمان سیاه (1381) ، ساقی (1380) ، آبی (1379) ، آقای رئیس جمهور (1379) ، پارتی (1379)، سام و نرگس (1379) ، بوی کافور، عطر یاس (1378) ، سهراب (1378)، سیاوش (1377) ، طوطیا (1377) ، جهان پهلوان تختی (1376) ، نابخشوده (1375) ، تجارت (1373) ، روز واقعه (1373) ، می خواهم زنده بمانم (1373) ، افعی (1371) ، طعمه (1371) ، مریم و می تیل (1371) ، ردپای گرگ (1370) نام برد.

او برای تهیه فیلم «بوتیک»، «هم نفس»، «بوی کافور، عطر یاس» جوایز متعددی را از جشنواره های داخلی و خارجی به دست آورده است.

ابراهیم گلستان / نویسنده فیلمساز و تهیه‌کننده

ابراهیم گلستان (تقوی شیرازی)، داستان‌نویس، سینماگر، مترجم، روزنامه‌نگار و عکاس ایرانی است که به گفته خودش در شناسنامه‌اش نه ماه و نه سال دقیق تولدش مشخص نیست، اما در بیش‌تر منابع 22 و 26 مهر 1301 به عنوان تاریخ تولد او ثبت شده و دخترش لیلی گلستان می‌گوید: تا جایی که می‌دانم، روز تولد پدرم 21 مهرماه بوده است.

ابراهیم گلستان در آغاز جوانی برای تحصیل از زادگاهش شیراز، به تهران آمد و با دخترعمویش فخری گلستان ازدواج کرد و لیلی گلستان یکی از مترجمان بنام و مدیر گالری گلستان و کاوه گلستان (عکاس ایرانی که هنگام انجام کارش در عراق بر اثر انفجار مین کشته شد) دو فرزند آنها هستند.

او پس از مدتی کارمند شرکت نفت شد و به همراه خانواده‌اش به آبادان رفت. گلستان پس از چند سال به تهران بازگشت و به گفته دخترش، خانه‌اش در تهران به مرکز فرهنگی هنری تهران و پاتوق نویسنده‌ها، شاعران و هنرمندان مشهور آن زمان ازجمله جلال آل احمد، مهدی اخوان ثالث، صادق چوبک و... تبدیل شد. این هنرمند که پایه‌گذار استودیو سینمایی گلستان بود، ساخت فیلم‌هایی همچون «موج و مرجان و خارا»، «از قطره تا دریا»، «یک آتش»، «خواستگاری»، «تپه‌های مارلیک»، «خشت و آینه» و «اسرار گنج دره‌ی جنی» را در کارنامه دارد و یکی از پایه‌گذاران جریان موج نو در سینمای ایران محسوب می‌شود. همچنین تهیه‌کننده فیلم «خانه سیاه‌ است» است که فروغ فرخزاد آن را کارگردانی کرده است.

گلستان که فعالیت‌های ادبی نیز درکارنامه‌اش دیده می‌شود حضور در این شاخه هنری را با ترجمه داستان‌هایی از ارنست همینگوی و ویلیام فاکنر آغاز کرد. «آذر، ماه آخر پاییز»، «شکار سایه»، «جوی و دیوار و تشنه»، «اسرار گنج دره‌ی جنی»، «مد و مه» و «خروس» از آثار داستانی این نویسنده‌ هستند. او از نخستین نویسندگان معاصر ایران است که به زبان داستان توجه خاصی نشان داد و نثری آهنگین را در قالب‌های داستانی مدرن به‌کار گرفت.

عبدالله اسکندری / چهره پرداز

عبدالله اسکندری از چهره پردازان با سابقه سینمای ایران که در 26مهرماه سال 1324 در تهران به دنیا آمد. او برادر مجید و محبوبه اسکندری است که آن دو نیز از چهره‌پردازان سینما هستند.

این هنرمند که در کارنامه کاری او تهیه‌کنندگی 2 فیلم، طراحی چهره نزدیک به 150 اثر و چهره‌پردازی بیش از 50 فیلم دیده می‌شود، فعالیت هنری خود را زیر نظر بیژن محتشم در تلویزیون آغاز کردند و همچنین فعالیت در سینما را با چهره‌پردازی فیلم «اسرار گنج دره جنی» به کارگردانی ابراهیم گلستان در سال 53 آغاز کرد.

از جمله فیلم‌ها و مجموعه تلویزیونی که او چهره پردازی آنها را بر عهده داشته می‌توان از دلیران تنگستان، وقتی دژخیم می‌گردی، دایی جان ناپلئون، هزار دستان، افسانه سلطان و شبان، امیر کبیر، هفت شهر عشق، آپارتمان، آوای فاخته، پهلوانان نمی‌میرند، امام علی (ع) ، کیف انگلیسی، خاک خوب و صلاح‌الدین ایوبی که در خارج از کشور ساخته شد نام برد.

او در حوزه سینما جوایز متعددی را از جشنواره‌ها به دست آورده است. اسکندری جایزه بهترین چهره‌پردازی برای فیلم‌های لانتوری، یه حبه قند، مسافر ری، بانو، ساحره، روز واقعه، ناصرالدین شاه آکتور سینما را در طول این سالها کسب کرده است.

او تاکنون با هنرمندانی چون داریوش مهرجویی، داوود میرباقری، رخشان بنی اعتماد، احمدرضا درویش، رسول ملاقلی پور، ، مسعود کیمیایی، آرش معیریان، رضا میرکریمی، سعید سهیلی، داریوش فرهنگ، مسعود رسام، بیژن بیرنگ، فریدون جیرانی، بهروز افخمی، سیف‌الله داد، همایون اسعدی و .... همکاری داشته است.

استاد دلهره و وحشت سینمای ایران

ساموئول خاچیکیان کارگردان، فیلم‌نامه نویس، تدوینگر و سازنده آنونس، 29 مهرماه سال 1303 در تبریز متولد شد.

این هنرمند فعالیت در تئاتر را با نمایش سویل در تماشاخانه خورشید تبریز و فعالیت در سینما را نوشتن فیلم‌نامه و کارگردانی فیلم «بازگشت» در سال 1332 آغاز کرد، از او به عنوان یکی از بنیان‌گذاران تئاتر ارامنه در تهران یاد می‌شود.

او که پدر ادوین خاچیکیان _دستیار و تدوین‌گر_ سینما و برادر سوریک خاچیکیان _صداگذار_ است، در سال 1380 در تهران در گذشت.

این هنرمند ارمنی در کارنامه کاری خود کارگردانی بیش از 30 اثر، نویسندگی 17 فیلم، تهیه کنندگی 9 اثر، تدوین 24 فیلم، طراح صحنه و لباس، جلوه‌های ویژه و ساخت آنونس هم دیده می‌شود.

مشخصات فیلم‌هایی که ساموئل خاچیکیان در طول 40 سال فعالیت آنها را کارگردانی کرده به این شرح است: بازگشت (1332/سیاه و سفید)، دختری از شیراز (1333/سیاه و سفید)، چهارراه حوادث (1333/سیاه و سفید)، خون و شرف (1334/سیاه و سفید)، قاصد بهشت (1337/سیاه و سفید)، توفان در شهر ما (1337/سیاه و سفید)، تپه‌ی عشق (1338/سیاه و سفید)، فریاد نیمه‌شب (1340/سیاه و سفید)، یک قدم تا مرگ (1340/سیاه و سفید)، دلهره (1341/سیاه و سفید)، ضربت (1343/سیاه و سفید)، سرسام (1344/سیاه و سفید)، عصیان (1345/سیاه و سفید)، بی‌عشق هرگز (1345/سیاه و سفید)، خداحافظ تهران (1345/سیاه و سفید)، من هم گریه کردم (1347/سیاه و سفید)، ببر مازندران (1347/سیاه و سفید)، هنگامه (1347/سیاه و سفید)، جهنم سفید (1347)/سیاه و سفید)، نعره‌ی توفان (1348/سیاه و سفید)، قصه‌ی شب یلدا (1349/سیاه و سفید نیمه‌رنگی)، دیوار شیشه‌یی (1350/سیاه و سفید)، بوسه بر لب‌های خونین (1352/سیاه و سفید)، مرگ در باران (1353/سیاه و سفید)، اضطراب (1355/سیاه و سفید)، کوسه‌ی جنوب (1357/رنگی ایستمن کالر)، عقاب‌ها (1358/رنگی)، یوزپلنگ (1365/رنگی)، چاووش (1369/رنگی)، مردی در آینه (1371/رنگی)، بلوف (1375/رنگی).

منبع: ایسنا