تاجیک: بازگشت به قطعنامه‌های شورای امنیت پروژه ایران‌هراسی آمریکا و اسرائیل را تقویت می‌کند، ارتباط مستمر با اعضای غیردائم شورای امنیت در کنار کار با روسیه و چین می‌تواند شرایط را به نفع ایران تغییر دهد

لیلا پایدار - نصرت‌الله تاجیک، دیپلمات بازنشسته و کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با خبرنگار اعتماد آنلاین، در آستانه فعال‌سازی مکانیزم ماشه و در شرایطی که گمانه‌زنی‌هایی پیرامون احتمال تعلیق غنی‌سازی مطرح است، به تحلیل وضعیت کنونی و راهکارهای ایران برای مدیریت این چالش و جلوگیری از تشدید تنش‌ها پرداخت و گفت: یقیناً، اجرای مکانیزم ماشه تبعات سنگینی برای کشور خواهد داشت. شاید بسیاری از تحلیلگران بیشتر به تبعات اقتصادی و تحریم‌ها و مسائلی نظیر این‌ها توجه کنند که تا حدی هم درست است؛ زیرا بازگشت به قطعنامه‌های شورای امنیت و احتمال برگشت ایران به بند ۷ منشور ملل متحد، مشکلی بزرگ و جدی برای کشور خواهد بود. اما این تنها یکی از ابعاد مشکل است. نکته مهم‌تر این است که در صورت بازگشت این قطعنامه‌ها، ایران بار دیگر به عنوان یک تهدید برای امنیت جهانی معرفی خواهد شد. به‌ویژه با تلاش‌های مداوم آمریکا و اسرائیل، در صورت بازگشت این قطعنامه‌ها، آنها قادر خواهند بود پروژه ایران‌هراسی و انزوای ایران را با قدرت بیشتری دنبال کنند. این مسئله به هیچ‌وجه قابل انکار نیست و هر کسی که با روندهای بین‌المللی و مسائل جهانی آشنا باشد، این موضوع را تایید می‌کند.

وی ادامه داد: اما ایران بر این باور است که به دلایل مختلف از جمله عدم پایبندی اروپا به تعهدات برجامی خود، به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام، نتواسته است از مزایای اقتصادی توافق هسته‌ای بهره‌برداری کند. ایران تصور می‌کند که تنها خروج آمریکا از برجام عامل اصلی این وضعیت نبوده، بلکه اروپا نیز با بی‌عملی و در سایه سیاست‌های آمریکا، نتواسته است تعهدات خود را در چارچوب برجام به درستی اجرا کند. این مسئله به‌عنوان یکی از سه دلیل عمده ایران برای مشارکت کننده (Participant) اروپا در این فرآیند مورد اشاره قرار گرفته است.

سفیر پیشین ایران افزود: ایران همچنین معتقد است که برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه، تنها کشورهایی که عضو برجام هستند و در اجرای آن مشارکت داشته‌اند، حق دخالت دارند. از این رو، ایران به شدت بر این باور است که سه کشور اروپایی یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان، به دلایل مختلف از جمله عدم محکومیت اقدامات آمریکا و اسرائیل در حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران که قانونی و زیر نظر آژانس هستند و همراهی با سیاست‌های آمریکا در زمینه غنی‌سازی صفر درصد، دیگر نمی‌توانند به‌عنوان مشارکت‌کنندگان در برجام تلقی شوند. ایران همچنین تصریح می‌کند که وقتی یکی از مفاد اصلی برجام نقض می‌شود، دیگر آن کشور یا کشورها نمی‌توانند به‌عنوان عضو یا مشارکت‌کننده در نظر گرفته شوند. به‌ویژه قطعنامه ۲۲۳۱ که از آن به‌عنوان پشتیبان قانونی برجام یاد می‌شود، به‌وضوح می‌گوید که مکانیزم ماشه باید توسط کشورهای عضو برجام فعال شود.

تاجیک در ادامه اظهار داشت: در این راستا، ایران به‌طور فعال در حال انجام مذاکرات حقوقی و دیپلماتیک با کشورهای دخیل در این فرآیند، به‌ویژه در شورای امنیت است. همانطور که پیش‌تر مشاهده کردیم، کشورهای اروپایی شامل انگلیس، فرانسه و آلمان نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت ارسال کرده‌اند و از طرف دیگر، ایران با کشورهای روسیه و چین نیز در تماس و لابی است و این دو کشور هم طی نامه هائی به شورای امنیت با فعال شدن مکانیسم ماشه مخالفت کرده اند. هدف ایران از این فعالیتها این است که بتواند روند فعال‌سازی مکانیزم ماشه را به چالش بکشد و از فشارهای بین‌المللی جلوگیری کند.

وی گفت: در این راستا، ایران باید اقدامات دیپلماتیک و حقوقی بیشتری انجام دهد و رسانه‌ها نیز باید در این زمینه فعال شوند تا از وزارت امور خارجه و سایر نهادهای مسئول بخواهند که این روند را با جدیت پیگیری کنند. آیا وزارت خارجه به اندازه کافی منابع و اعتبارات لازم برای اقدامات حقوقی تخصیص داده است؟ آیا به اندازه کافی از وکلای بین‌المللی متخصص در زمینه حقوق قراردادها و مسائل جهانی بهره گرفته شده است؟ این سوالات باید از سوی رسانه‌ها مطرح و پیگیری شود تا مردم از روند اقدامات آگاه شوند.

تاجیک در ادامه افزود: این اقدامات باید به‌صورت هماهنگ و با دقت بالا انجام شوند و وزارت امور خارجه باید از ظرفیتهای حقوقی درون اتحادیه و داخل انگلیس نیز استفاده کند. این کشورها خیلی دستشان برای اقدامات غیر قانونی باز نیست و رسانه ها و وکلای داخلی میتوانند اگر برایشان محرز شود شود که آنها نمیتوانند مکانیسم ماشه را فعال کنند ، دولت را به دادگاه بکشانند! ایران باید از وکلای اتحادیه و انگلیس در این زمینه نظریه حقوقی بگیرد. یعنی کلیه استدلالات و مدارک خود که اروپا را مشارکت کننده در برجام نمیداند به آنها ارائه و نظریه حقوقی بگیرد. این یک مبنای چالش برای دولتهای اروپائی میشود. این باید به یک موضوع اصلی برای وزارت امور خارجه تبدیل شود.

وی در پایان تاکید کرد: برای پیگیری این مسئله، ایران باید با اعضای غیر دائم شورای امنیت نیز ارتباط مستمر و مؤثر داشته باشد. لابی‌گری در کشورهایشان و نیز در نیویورک با نمایندگان این کشورها ضروری است.

روسیه در اکتبر ریاست شورای امنیت را برعهده دارد و قبل از آن پاکستان است و این کشورها و دیگر کشورهای غیر دائم شورای امنیت نیز می‌توانند در این فرآیند کمک کنند. به‌نظر من، ایران ظرفیت‌های مناسبی در این زمینه دارد و باید با یک تیم دیپلماتیک قوی، فعال و با تجربه در نیویورک به این مسأله پرداخته و شرایط را به نفع خود تغییر دهد.