مرتضی مکی تحلیلگر مسائل بین‌الملل:
«تفاهم» نانوشته ایران و آمریکا نتیجه به حاشیه راندن رابرت مالی است/ برکناری رابرت مالی یعنی افزایش فشار طرف آمریکایی برای امتیازگیری
رابرت مالی شاید جدی‌ترین مقام آمریکایی بود که به دنبال احیای برجام بود
تفاهم نانوشته نتیجه به حاشیه راندن آقای رابرت مالی است که الان بیش از دو ماه است در هیچ‌یک از نشست‌هایی که درباره مذاکرات برنامه هسته‌ای ایران برگزار می‌شود، حضور ندارد. در حال حاضر دلایل عدم‌حضور او رسانه‌ای شده و اثر به حاشیه راندن او از دو ماه پیش شروع شده و تفاهم نانوشته نتیجه به حاشیه راندن رابرت مالی است.
مرتضی مکی تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال در ادامه تحولات روابط ایران و آمریکا، در روزهای گذشته خبرهایی مبنی بر مرخصی اجباری رابرت مالی نماینده اتاق ایران در دولت آمریکا منتشر شد. علت این اقدام هم سوءاستفاده احتمالی او از اطلاعات طبقه‌بندی شده اعلام شده است تحلیل شما درباره کنار گذاشته شدن راب مالی چیست، گفت: شبکه خبری سی‌ان‌ان گزارشی مبنی‌بر اینکه آقای رابرت مالی به دلیل تخلفات دسترسی به مسائل امنیتی به تعلیق درآمده، منتشر کرده که باعث به وجود آمدن گمانه‌زنی‌ها و صحبت‌هایی در این خصوص شده است.
به گزارش ایلنا، بخش هایی از گفت و گوی مکی را در ادامه می خوانید:
- به نظر می‌رسد این موضوع بیشتر حاشیه‌ای است. اصل مطلب این است که آقای رابرت مالی از موضوع مذاکرات احیای برجام به حاشیه رفته و در نشستی که بین رئیس‌جمهوری آمریکا و سناتورهای این کشور و نشست‌های دیگر که درخصوص پرونده ایران در سطح عالی کنگره برگزار شد، آقای مالی غایب بود.
- اینکه گفته می‌شود رابرت مالی به مرخصی اجباری رفته، نشانه این است که موضوع احیای برجام در دولت بایدن به حاشیه رفته و این اصل مسأله است که باید مورد توجه قرار گیرد.
- رابرت مالی شاید جدی‌ترین مقام آمریکایی بود که به دنبال احیای برجام بود و زمانی که او به عنوان مذاکره‌کننده ارشد دولت بایدن در مذاکرات احیای برجام انتخاب شد، همه گمانه‌زنی‌ها بر این بود که مذاکرات آمریکا برای احیای برجام است که یکی از معماران برجام را همچنان بار دیگر به صحنه اصلی مذاکرات ایران و آمریکا آورده‌اند.
- اما اکنون، بعد از ۹ ماه تعلیق در مذاکرات و فرصت‌هایی که از دست رفت و شرط و شروطی که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها پس از وقایع پاییز گذشته درخصوص ایران روی میز مذاکرات گذاشتند، نشان داد که دیدگاه رابرت مالی دیگر نمی‌تواند تأمین‌کننده سیاست‌ها و منافع آمریکا درخصوص احیای برجام باشد.
- البته این موضوع به این معنی نیست که برجام کاملا مرده است، چون نه ایران و نه غرب به دنبال این نیستند که بخواهند تنش در روابط خود با آمریکا و ایران را بالا ببرند، بلکه به دنبال مدیریت تنش در روابط‌شان با ایران درخصوص احیای برجام و برنامه‌های هسته‌ای ایران هستند.
- لازمه حفظ و مدیریت تنش در روابط با ایران، قطعا حفظ برجام به کما رفته است و با توجه به رایزنی‌هایی که ایران با کشورهای عربی که میانجی ایران و آمریکا هستند دارد و مذاکرات پنهانی غیرمستقیم که میان ایران و آمریکا وجود دارد، به نظر می‌رسد ایران و آمریکا براساس ضرورت‌ها و الزاماتی که در آن قرار گرفتند شاید در شرایط فعلی به یک تفاهم نانوشته رسیده باشند و بخشی از این تفاهم نانوشته به اجرا درآمده است.
- موضوع آزادی چند زندانی به ازای آزادی بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران در عراق و کره‌‌جنوبی، گمانه‌زنی‌ها درباره اینکه آمریکایی‌ها تحریم جدیدی علیه ایران اعمال نکنند، ایران در مقابل امتیازات آمریکا برنامه غنی‌سازی اورانیوم خودش را بالاتر نبرد یا از این سطح پایین‌تر بیاورد، اینکه ایران بتواند در شرایط بهتری نفت خود را بفروشد و پول‌های نفت خود را بگیرد از جمله موارد تفاهم نانوشته است.
- به نظر می‌رسد تا حدودی پازل مذاکرات احیای برجام درحال چیده شدن است و از آن فضای ابهام و عدم‌شفافیتی که وجود داشت، خارج می‌شود و نشان می‌دهد چه چشم‌اندازی در مورد مذاکرات ایران و آمریکا در مورد برنامه هسته‌ای ایران پیش‌روی ما است.
- موضوع مهم این است که کناره‌گیری یا به حاشیه راندن رابرت مالی، به حاشیه راندن یک جریان در کاخ سفید است که از احیای برجام حمایت می‌کرد. این موضوع خیلی مهم‌تر از این است که آقای رابرت مالی چرا از اسناد محرمانه استفاده کرده یا چرا در این موقعیت کار به تحقیقات و بررسی تخلفات رابرت مالی کشیده شده است.
- به نظر یک موضوع حاشیه‌ای است که اگر الان بخواهیم در مورد دلایل و چرایی‌اش صحبت کنیم من فکر نمی‌کنم حداقل در مورد ایران آنچنان تأثیرگذاری در روند این چهره‌ای که در مورد احیای برجام داشت، داشته باشد.
- برت مک‌گِرْک معاون مشاور امنیت ملی آمریکا بود و اختلافاتی بین آقای جیک سالیوان و آنتونی بلینکن در مورد مذاکرات احیای برجام وجود داشت. به نظر می‌رسد تا حدودی پرونده ایران به سمت میز کار جک سالیوان و مشاور امنیت ملی آمریکا کشیده شود. هرچند در آنجا سیاست‌گذاری‌ها و روند تصویرسازی‌ها در یک سطح کلان صورت می‌گیرد و تلاش می‌شود تا اجماعی صورت بگیرد و آن اجماع و خروجی مهم است.
- اما وقتی موضوع به حاشیه رفتن رابرت مالی و جدی‌تر شدن نقش مشاور امنیت ملی آمریکا مطرح می‌شود، نشان‌دهنده این است که مذاکرات احیای برجام در شکل و ابعاد جدیدی پیگیری می‌شود و به نظر نمی‌رسد اصل توافقنامه برجام و تمامی مواد آن احیا شود.
- تأثیر برکناری رابرت مالی این است که وقتی یک جریان و دستگاهی که به دنبال احیای برجام است کنار می‌رود، کنش‌هایی که در هیأت مذاکره‌کننده احیای برجام و آمریکا صورت می‌گیرد، در شکل و شمایل جدیدی انجام می‌شود و قطعا دلیلی برای فشارهای بیشتر بر ایران و تلاش برای امتیازگیری است.
- در عین‌حال باید این نکته را در نظر داشته باشید که آمریکایی‌ها، اروپایی‌ها و جمهوری اسلامی ایران به خوبی بر این موضوع واقف هستند که موقعیت و شرایط برای افزایش تنش فراهم نیست و به همین دلیل همزمان به دنبال این هستند که بگویند توافقنامه برجام به صورت کامل قابل اجرا نیست و در عین‌حال برای اینکه این موضع‌گیری روند منفی در مذاکرات با ایران نداشته باشد، پیشنهادها و گمانه‌زنی‌های جدید را مطرح کردند.
- در عین‌حال ایران هم پس از ازدست دادن فرصت احیای برجام راهی جز ادامه مذاکره حتی برای یک توافق اجمالی و موقت ندارد، چرا که اگر بخواهد بر مواضع گذشته خود پافشاری کند، قطعا به نتیجه نخواهد رسید، طی ۹ ماه گذشته به خوبی آشکار شد که موضوع مطرح کردن زمستان سخت انرژی و یا موضوعات دیگری که باعث به تعلیق درآوردن مذاکرات برجام شد، دیگر تحقق‌پذیر نیست و ایران دیگر در شرایطی نیست که بخواهد همان شرط‌های گذشته خود در مذاکرات را با طرف‌های غربی مطرح کند. برای ایران باز بودن در دیپلماسی همچنان مهم‌ترین گزینه است که بتواند از افزایش تأثیرگذاری تنش در روابط با غرب در مسائل مختلف به خصوص مسائل اقتصادی بکاهد.
- رابرت مالی از مذاکرات احیای برجام حمایت می‌کرد. وقتی او به حاشیه رانده می‌شود یعنی جریانی که در پی احیای برجام در آمریکا است، به حاشیه رانده شده و کسانی که به دنبال امتیازگیری بیشتر، محدود و ضعیف کردن ایران هستند، گرداننده اصلی بوده و مذاکرات با ایران را پیش می‌برند و این دیدگاه بیشتر مورد توجه قرار دارد.
- اطلاعات مستند و دقیقی درباره جانشین آقای رابرت مالی منتشر نشده است؛ گفته می‌شود او معاون رابرت مالی در مذاکرات احیای برجام بوده و او پیش از این مشاور یکی از کارشناسان ارشد مشاور معاون رئیس‌جمهوری آمریکا بوده است که بعد از تحولاتی که باعث به حاشیه راندن رابرت مالی شد، دوباره به صورت موقت به عنوان مذاکره‌کننده ارشد آمریکا انتخاب شده است.
- اما بخشی از گمانه‌زنی‌ها بر این باور است که در سطح رسانه‌ها چیز زیادی از او دیده نمی‌شود چون یک چهره امنیتی را انتخاب کردند تا در مذاکرات امتیازات بیشتری بگیرند. جانشین آقای رابرت مالی دیدگاه متفاوتی از روند مذاکرات برجام خواهد داشت. دیدگاهی که معتقد به فشار بر ایران و دادن حداقل امتیاز به ایران خواهد بود.
- این دیپلماسی رسانه‌ای کاخ سفید است که همواره تلاش می‌کند درهای دیپلماسی را باز نگه دارد و از تمام فرصت‌ها برای پیشبرد اهداف خود از پشت میز مذاکرات بهره ببرد. قطعا به حاشیه راندن رابرت مالی صورت مسأله ساده‌ای که دستگاه رسانه‌ای کاخ سفید و وزیر خارجه آمریکا نقل قول می‌کنند و گفته می‌شود که تأثیری بر روند مذاکرات ندارد این‌گونه نیست.
- به هرحال روند مذاکرات، ایران در مدت ۹ ماه گذشته و به خصوص ۲ سال گذشته که احیا و سپس ۹ ماه تعلیق شد، نشان می‌دهد که شرایط مذاکرات ایران با آمریکا و غرب شرایط متفاوتی از شهریور سال گذشته است و ما باید بیشتر از این، شرایط جدید را بررسی و رصد کنیم که آمریکایی‌ها به دنبال چه فضا و موقعیتی هستند.
- در عین‌حال این‌گونه نباشد که ایران نیز در قبال این تغییر و تحولات دست‌بسته باشد، نباید فراموش کنیم که ایران فرصت‌های بسیاری را از دست داده است. مذاکرات و توافقاتی که ایران با کشورهای عربی و به خصوص عربستان انجام داد می‌تواند فضای انزواگونه ایران را به حالت تعلیق درآورد، اما قطعا تا زمانی که مذاکرات ایران و غرب به خصوص در مورد هسته‌ای به نتیجه نرسد، عادی‌سازی روابط ایران و کشورهای عربی و به ویژه عربستان با آن دستاوردهایی که ما انتظار داریم به کلی تحقق نخواهد یافت.
- تفاهم نانوشته نتیجه به حاشیه راندن آقای رابرت مالی است که الان بیش از دو ماه است در هیچ‌یک از نشست‌هایی که درباره مذاکرات برنامه هسته‌ای ایران برگزار می‌شود، حضور ندارد. در حال حاضر دلایل عدم‌حضور او رسانه‌ای شده و اثر به حاشیه راندن او از دو ماه پیش شروع شده و تفاهم نانوشته نتیجه به حاشیه راندن رابرت مالی است.
دیدگاه تان را بنویسید