چگونه چین ایران را دور زد؟ / راه جدید ابریشم بدون ایران

اعتمادآنلاین| عاطفه مرادی، روزنامه‌نگار در یادداشتی نوشت:

مشغول یلدا بودیم که خبر بدی برای راه‌آهن و تجارت ایران شنیدیم: نخستین قطار باری ترکیه-چین بدون گذشتن از ایران به مقصد رسید. اصلا چرا این راه‌های ریلی مهم‌اند؟ چون #چین تلاش دارد #راه‌ابریشم قدیمی را احیا کند؛ یعنی از دریا و زمین، راه تجاری‌اش را به #اروپا ساده کند.

کشورهایی که میان چین و اروپا قرار دارند هریک زودتر جایگاه‌شان را در این خط تثبیت کنند، برنده‌اند و این خبر که از ایران نامی درش نبود، خطرناک است. حالا به مساله‌های بعدی برسیم؛

1. ارتباط ریلی ایران و چین فعلا از سه راه است؛ راهی‌‌که از قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان می‌گذرد؛ بخشی‌از راه قزاقستان به بندرعباس که از مرز سرخس وارد ایران می‌شود؛ سال 1390 راه افتاده و ظرفیت‌اش سالانه دو میلیون تن بار است.

راه مشابه دیگر بدون ازبکستان؛ بخشی‌از راه شرقی دریاچه مازندران است که از اینچه‌برون رد می‌شود؛ شاخه‌ای از کریدور ریلی شمال به جنوب ایران که از روسیه شروع می‌شود و به خلیج‌فارس می‌رسد.

این خط برای گذشتن از دریاچه مازندران، از قزاقستان و ترکمنستان رد می‌شود؛ آخر سال 1393 راه‌ افتاده و احتمالا تا سال1401 سالانه 15میلیون تن بار را جابه‌جا کند.

اردی‌بهشت سال 1395 هم مسیر ریلی جدیدی میان چین و ایران کشیده شد که شهر بیانور در شمال منطقه خودمختار مغولستانِ چین را به تهران وصل می‌کند.

پس راه‌آهن ایران از مسیرهای مختلف به چین وصل است.

2. چین برای فرستادن بار به اروپا جز ترکیه می‌تواند از راه قزاقستان، روسیه، بلاروس و لهستان هم بهره‌ ببرد که از مسیر ترکیه سه روز دیرتر به مقصد می‌رسد. حالا چه شده که نقش ترکیه، این‌قدر پررنگ شده؟ سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی.

ترکیه تا مطمئن شد چینی‌ها؛ با یا بدون استانبول بارشان را به اروپا می‌رسانند، کوشید حلقه‌ مهمی در این زنجیره ترانزیتی باشد. روی یک خط ریلی مهم سرمایه‌ برزگی گذاشت؛ خط قارص، گرجستان و آذربایجان.

ترکیه؛ همراه با تقویت روابط تجاری‌اش با گرجستان و آذربایجان، راه‌آهنی کشید که قارص- در شمال‌غربی ترکیه- را به گرجستان وصل می‌کند و جدای از این، زیرِ دریایِ مرمره تونلی ساخت که آسیا را به اروپا می‌‌رساند.

4.همین سرمایه‌گذاری‌ها سبب شد تا مسیری که ایران را دربرمی‌گرفت به‌دلیل فرسودگی زیرساخت «فعلا» در نظر نیاید.

زیرساخت مسیر ترکیه، ایران، پاکستان و قزاقستان چنان کهنه است که قطارهای چینی باید در آن با یک‌چهارم سرعت حرکت کنند و زمان جابه‌جایی طولانی می‌شود.

5. جدای از فرسودگی راه‌ها در ایران و پاکستان، مشکل دیگری هم هست؛ دریاچه وان.

برای بردن بار از مسیر ترکیه-ایران یا باید با کشتی بار را از دریاچه وان رد کرد یا این‌که دور دریاچه ریل بگذارند؛ و فعلا که ریلی گذاشته نشده پس هنوز باید با کشتی از دریاچه رد شد و چون تأسیسات این دریاچه به‌روز نیست، بارگیری قطارها خیلی طول می‌کشد.

6. راه جای‌گزین برای دور زدن دریاچه وان، وصل کردن ایران به راه‌آهن قارص و از قارص به ارزروم است. برای این مسیر، باید از خوی تا مرز بازرگان و در ترکیه از مرز ایران تا قارص ریل کشیده شود.

7. پس ایران یا باید زیرساخت‌‌‌اش را به‌روز کند و به پاکستانی‌ها، هم در به‌روزرسانی و هم در تأمین امنیت کمک کند یا سرمایه‌ بگذارد و خط تازه بکشد.

تا آن زمان احتمالا هم ترکیه و هم چین ترجیح می‌دهند برای دادوستد از راه روسیه-قزاقستان یا گرجستان-آذربایجان -قزاقستان استفاده کنند.

منبع: روزآروز