آموزش مدیریت استرس مدرسه در کودکان؛ مختص والدین (+10 راه کاهش استرس مدرسه)

استرس عبارت است از احساس قرار گرفتن بیش از حد تحت فشار روحی و روانی. هر عاملی مانند تغییر عادت و روال جدید، امتحان، تکالیف سنگین، فشارهای اجتماعی، برنامه سنگین، بحث‌های خانوادگی یا حتی خستگی زیاد می‌تواند باعث ایجاد استرس مدرسه در دانش آموزان شود.

برخی دانش آموزان حتی به دلیل اتفاق‌های مثبت مانند دریافت جایزه یا رفتن به تعطیلات نیز دچار استرس می‌شوند. برخی از دانش آموزان استرس را به عنوان یک عامل انگیزشی تجربه می‌کنند، در حالی که برای برخی دیگر می‌تواند به شدت روز مدرسه را مختل کند. استرس طولانی مدت بر سلامت و عملکرد تحصیلی تاثیر منفی می‌گذارد. اگر دائم دچار استرس مدرسه می‌شوید و تحت فشارهای تحصیلی هستید، باید علت آن را پیدا کنید تا بتوانید از استرس دوری کنید.

در ادامه عوامل ایجاد استرس را بیان می‌کنیم و همچنین راه حل‌هایی جهت کاهش استرس مدرسه شرح می‌دهیم. با ما همراه باشید.

علائم استرس مدرسه در دانش آموزان

اولین چیزی که باید در مورد نحوه مدیریت استرس در مدرسه بدانید این است که چگونه علائم و نشانه‌های استرس را شناسایی کنید. اضطراب مدرسه رفتن در کودکان با یکدیگر متفاوت است. در ادامه برخی از علائم استرس را بیان می‌کنیم.

• سر درد
• دل درد
• عدم تمرکز
• گوشه گیری
• نوسانات خلقی
• مشکل در خواب یا دیدن کابوس
• تغییر ناگهانی در عملکرد تحصیلی

یادگیری نحوه مدیریت استرس مدرسه، به دانش آموزان کمک می‌کند تا در آینده بزرگسالانی موفق و انعطاف پذیر شوند. در ادامه به روش‌هایی برای جلوگیری از استرس مدرسه در دانش آموزان، می‌پردازیم.

علت استرس مدرسه در کودکان چیست؟

استرس در دانش آموزان ابتدایی، شایع است و برخی دانش آموزان هر کدام به دلایل مختلفی برای مدرسه رفتن، دچار استرس می‌شوند که این مسئله ممکن است موجب بروز برخی درگیری‌های ذهنی شود که ممکن است باعث آسیب در کودکان شود. شاید از خود بپرسید علت استرس دانش آموزان چیست؟ چگونه استرس مدرسه را از بین ببریم؟ کودکانی که به تازگی می‌خواهند وارد مدرسه شوند، استرس رفتن به مدرسه را خواهند داشت. ما در ادامه دلایل استرس مدرسه در کودکان و همچنین سوالاتی که ممکن است در ذهن آن‌ها به وجود بیاید را شرح می‌دهیم.

• ممکن است کسی از من خوشش نیاید؟

شاید کودک شما نگران این مسئله شود که ممکن است نتوانم دوستی پیدا کنم؟ آیا می‌توانم با بچه‌ها ارتباط خوبی برقرار کنم؟ ممکن است کسی از من خوشش نیاید؟ به فرزند خود کمک کنید و بگویید که همه دانش آموزان هم مانند تو هستند و درگیر این مسئله نباشد. به آن‌ها بگویید با تعارف کردن تغذیه و خوراکی خود به بچه‌ها، می‌تواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند.

• اگر معلم خوبی نداشته باشیم، چه کنم؟

سعی کنید فرزند خود را قبل از مدرسه رفتن، به مهد کودک ببرید تا با محیط و معلم، آشنایی داشته باشد و در مدرسه دچار ترس و اضطراب شدید نشود. قبل از مدرسه، فرزندتان را به معلم معرفی کنید و به فرزند خود بگویید که اگر به صحبت‌های معلم خود به خوبی گوش دهد، موفق شده و معلم از اون راضی می‌ماند.

• اگر دلم برای خانواده تنگ شد، چه کنم؟

اگر فرزند شما نگران دوری از شما است، خود را کاملا خونسرد نشان دهید زیرا اضطراب شما به کودک استرس بیشتری می‌دهد. راه حل دیگر این است که به او بگویید یکی از وسایل‌های شخصی خود مانند عروسکی کوچک را با خود به مدرسه ببرد و به او بگویید زمانی که دلتنگ شدی، عروسک را به آغوش بگیر.

• اگر کسی من را اذیت کرد، چه کنم؟

اگر فرزند شما نگران اذیت شدن توسط دیگران است، به او اعتماد به نفس بدهید. بگویید قوی باشد، خود را ضعیف نشان ندهد، به چشمان دیگران نگاه کند و صاف بایستد. به او بگویید اگر اتفاقی افتاد و کسی او را تهدید کرد، پشت او هستید. در ابتدا ایجاد نکردن هیچ‌گونه مزاحمتی را به فرزند خود یادآوری کنید.

• زنگ تفریح با چه کسی همراه شوم؟

به او اطمینان دهید که با برقرار کردن ارتباطی خوب، می‌تواند دوستان خوبی پیدا کند و زنگ تفریح تنها نباشد. به او بگویید شاید از دوستان قبلی‌ات در مدرسه جدید باشد و تنها نباشی.

چگونه استرس مدرسه در کودکان را از بین ببریم؟

• سازماندهی کردن خانه

با سازماندهی کردن خانه، می‌توانید نگرانی و استرس مدرسه را از فرزند خود دور کنید. به عنوان مثال تغذیه او را از شب قبل آماده کنید و مکانی مناسب برای استراحت کردن او آماده کنید تا استرس را از خود دور کند.

• رفتن کودک به مهد کودک

قبل از مدرسه رفتن، کودک خود را به مهد کودک ببرید. در این صورت، کودک با محیط آشنا می‌شود، به خوبی می‌تواند دوست پیدا کند، با آن‌ها ارتباط برقرار کند و ترسی از معلم نخواهد داشت. اگر کودک قبل از مدرسه با مهد کودک آشنا باشد، هنگام مدرسه رفتن، دچار ترس و اضطراب شدید نمی‌شود.

• احساس راحتی با محیط مدرسه

فرزند خود را با محیط مدرسه آشنا کنید تا زودتر سازگار شود. یک روز قبل از مدرسه، مسیر برگشت مدرسه به خانه را همراه او باشید تا با مسیر راحت‌تر ارتباط برقرار کند. سعی کنید عوامل جذاب مدرسه را برای او برجسته کنید. به عنوان مثال ذوق و شوق خرید لوازم‌التحریر، دیدن دوستان قدیمی یا پیدا کردن دوستان جدید را برای او به خوبی جلوه دهید.

علت استرس مدرسه در نوجوانان چیست؟

• استرس امتحان

بسیاری از دانش آموزان نگران کسب نمره خوب یا صرف وقت برای مطالعه هستند. استرس امتحان فقط بر دانش آموزان ضعیف تأثیر نمی‌گذارد، بلکه افرادی که پیشرفت‌های زیادی دارند نیز معمولاً استرس زیادی را برای انجام خوب امتحانات تجربه می‌کنند.

• تکالیف زیاد

وقتی فرزند شما تکالیف زیادی داشته باشد، ممکن است ناامید شود در این صورت انجام تکالیف برای او سخت‌تر می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث ایجاد یک چرخه استرس‌زا شود که در آن تکالیف انباشته می‌شوند و کودک شما زمان یا انرژی لازم را برای انجام همه آن‌ها ندارد و منجر به استرس بیشتر می‌شود.

• عدم سازماندهی

دانش آموزانی که مهارت‌های سازماندهی ضعیفی دارند، استرس بیشتری را در مدرسه تجربه می‌کنند. این مسئله معمولاً به این دلیل است که آن‌ها درک لازم برای یادگیری ندارند. اگر این مهارت‌های سازمانی بهبود نیابند، ممکن است همچنان عقب بمانند و منجر به استرس و ناامیدی بیشتری در مدرسه شوند.

• خواب ناکافی

نداشتن خواب کافی، تمرکز و یادگیری موثر را در دانش آموزان از بین می‌برد. خواب ناکافی می‌تواند منجر به احساس استرس در دانش آموز شود و ممکن است عملکرد خوب در کلاس را کاهش دهد. مطالعات نشان داده است دانش آموزانی که هر شب 8 تا 10 ساعت نمی‌خوابند، نسبت به دانش آموزانی که خواب کافی دارند، بیشتر دچار استرس مدرسه می‌شوند.

• عدم پشتیبانی

عدم حمایت والدین یا معلمان، می‌تواند باعث ایجاد استرس زیادی در دانش آموزان شود. دانش آموزان ممکن است احساس کنند که از آن‌ها انتظارات زیادی می‌رود اما نمی‌توانند انتظارات آن‌ها را به جا بیاورند. این مورد یکی دیگر از دلایل استرس مدرسه است که می‌تواند دانش آموزان قوی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. پس می‌توان گفت نقش معلم در کاهش استرس دانش آموزان، بسیار موثر است.

• تغییر عادت

انجام یک حرکت متفاوت می‌تواند برای بسیاری از دانش آموزان استرس‌زا باشد. این حرکت متفاوت می‌تواند شروع آن در مدرسه جدید بوده یا انتقال از دبستان به راهنمایی باشد. کلاس‌های جدید، معلمان جدید و روال‌های جدید همگی می‌توانند برای دانش آموزان استرس‌زا باشند و سازگاری با آن‌ها، زمان‌بر است. وقتی تغییراتی در روال معمول شروع می‌شود، ممکن است فرزند شما مدیریت زمانش را تغییر دهد که منجر به استرس بیشتر می‌شود.

• فشارهای اجتماعی

موقعیت‌های اجتماعی نیز می‌تواند منبع استرس برای نوجوانان باشد. آن‌ها ممکن است برای جا افتادن، محبوب شدن و داشتن دوستان زیادی، احساس فشار کنند. نوجوانان مستقل‌تر می‌شوند و ممکن است خود را در موقعیت‌های جدید و حتی خطرناکی قرار دهند که در آن شرایط نیاز به انتخاب‌های سختی دارند که باعث ایجاد استرس در آن‌ها می‌شود.

• نگرانی در مورد دانشگاه

فکر کردن به دانشگاه می‌تواند برای دانش آموزان استرس‌زا باشد. ممکن است دانش آموزان دائم به این فکر کنند که کدام دانشگاه قبول می‌شوم؟ چه رشته‌ای قبول می‌شوم؟ آیا می‌توانم در دانشگاهی خوب، به رشته مورد علاقه‌ام قبول شوم؟ فکر کردن به این مسائل، ممکن است به برخی دانش آموزان انگیزه و امید دهد اما در مقابل، باعث افزایش استرس نیز می‌شود. طبیعی است نوجوانانی که به صورت جدی به آینده فکر می‌کنند، دچار استرس شوند. اما استرس مداوم می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات سلامت روان شود.

چگونه استرس مدرسه در نوجوانان را از بین ببریم؟

آموزش نحوه مدیریت استرس در مدرسه به دانش آموزان کمک می‌کند تا استرس را از خود دور کنند. در ادامه روش‌هایی جهت جلوگیری از استرس نوجوانان را بیان می‌کنیم.

• موسیقی آرام گوش دهید

موسیقی می‌تواند به مطالعه دانش آموزان کمک کند. سعی کنید با موسیقی شاد برای رفتن به مدرسه آماده شوید و هنگام کار روی تکالیف که نیاز به تمرکز دارند، به موسیقی ملایم گوش دهید. البته برخی افراد عادت دارند هنگام انجام تکالیف، به موسیقی گوش دهند و برخی عادت دارند همه جا سکوت بوده تا بتوانند به خوبی تمرکز کنند.

• انجام فعالیت در دیگر زمینه‌ها

انجام فعالیت‌ها جهت کاهش استرس بسیار مفید می‌باشند زیرا حواس شما را از استرس‌های مدرسه دور می‌کند و مغز شما را آرام نگه می‌دارد. مطالعات نشان می‌دهد تمرینات دم و بازدم یا فعالیت‌هایی مانند رنگ آمیزی برای دوری از استرس مدرسه بسیار موثر هستند. نباید انتظار داشت که یک دانش آموز، تمام زمان خود را به درس خواندن اختصاص دهد.

بهتر است برای استراحت و انجام دیگر فعالیت‌ها یا سایر فعالیت‌هایی که تمرکز بر یادگیری ندارند، در طول روز برنامه ریزی کنید. محدودیت‌های زمانی برای استراحت تعیین کنید تا دانش آموزان بدانند چه زمانی باید به کار بعدی بروند.

• سازماندهی و اولویت‌بندی

تا به حال این سوال برایتان پیش آمده که چگونه می‌توانیم سازماندهی و اولویت‌بندی مناسبی ایجاد کنیم تا حجم کاری خود را به طور موثرتری مدیریت کرده و کارهایمان تعادل پیدا کند؟ استرس زیاد، به خود فرد بستگی دارد. برخی افراد فعالیت‌های زیادی انجام می‌دهند و هنگامی که زمان کافی برای انجام همه کارها نداشته باشند، خود را سرزنش می‌کنند. این مسئله باعث می‌شود که اعتماد به نفس فرد متزلزل شود زیرا وقتی استرس داریم تمرکز کردن، سخت است.

شما باید در مورد آنچه می‌توانید در یک روز انجام دهید واقع بین باشید، تکالیف و فعالیت‌های خود را اولویت‌بندی کنید و هر بار یک فعالیت را با برنامه ریزی انجام دهید. حتما در برنامه مطالعه و کار خود، زمانی را برای استراحت، بیرون رفتن، قدم زدن، رفتن به باشگاه، گپ زدن با دوستان و... اختصاص دهید.

یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که یک دانش آموز دبیرستانی می‌تواند یاد بگیرد و به کاهش استرس او نیز کمک می‌کند، مدیریت زمان است. دانش آموزان باید برنامه‌ای ایجاد کنند که تکالیف، کلاس‌ها، کلاس‌های فوق برنامه و سایر فعالیت‌ها را اولویت‌بندی کنند تا مطمئن شوند که می‌توانند همه چیز را به موقع انجام دهند. داشتن یک برنامه مناسب می‌تواند دانش آموزان را از استرس دور کرده و باعث شود که بتوانند به تمام کارهای خود رسیدگی کنند.

• انجام فعالیت‌های ذهنی

یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش استرس دانش آموزان، انجام فعالیت‌های ذهنی است که حواس را فعال می‌کند و تمرکز را از هر چیزی که در حال حاضر باعث استرس می‌شود، دور می‌کند. فعالیت‌های حسی برای کودکان شامل طبیعت گردی، نقاشی، آشپزی، مرتب کردن وسایل یا حتی نواختن یک آلت موسیقی است.

• درخواست کمک از معلمان و سایر بزرگسالان را تمرین کنید

دانش آموزان گاهی اوقات به سختی در کلاس صحبت می‌کنند، به خصوص در سنین ابتدایی و راهنمایی. دانش آموزان می‌توانند با یادگیری کمک خواستن، بر چالش‌های صحبت کردن غلبه کنند و استرس را از خود دور کنند.

• به اندازه کافی بخوابید

فرزند شما باید به اندازه کافی بخوابد زیرا خواب کافی به کاهش استرس مدرسه کمک زیادی می‌کند. کودکان 6 تا 13 ساله باید هر شب 9 تا 11 ساعت بخوابند و نوجوانان به 8 تا 10 ساعت خواب، نیاز دارند. خواب کافی داشته باشید تا مغز شما آماده دریافت اطلاعات جدید باشد.

راه‌های دیگری برای کاهش استرس مدرسه در نوجوانان:

• انجام یوگا برای آرامش
• تماشای تلویزیون
• معاشرت با خانواده/دوستان
• مثبت فکر کردن
• تعیین اهداف
• ورزش کردن
• ژورنال نویسی (به ما کمک می‌کند تا عوامل استرس‌زا و روندهای مبارزات عاطفی خود را شناسایی کنیم تا بتوانیم مسیر را اصلاح کنیم)
• کمک به دیگران
• گذراندن زمان در طبیعت مانند پیاده‌روی، سوارکاری، شنا و...
• بازی به روش‌هایی که بدن شما را درگیر می‌کند یا باعث خنده شما می‌شود.

استرس خوب در مقابل استرس بد

استرس به اشکال مختلفی ظاهر می‌شود. استرس می‌تواند تاثیر مثبتی روی شما داشته باشد. استرس خوب زمانی است که به استرس به گونه‌ای متفاوت نگاه می‌کنید. شما همچنان استرس دارید اما به شما انگیزه می‌دهد که بیشتر تلاش کنید، این می‌تواند تأثیر خوبی بر دانش آموز داشته باشد زیرا آن‌ها می‌توانند در تحصیلات خود پیشرفت کنند. با این حال استرس بد، استرس بیش از حد در مورد چیزی و عدم حل کردن آن است.

کلام آخر

هنگام بازگشایی مدارس، استرس مدرسه رفتن در کودکان ممکن است امری طبیعی باشد. این استرس در برخی کودکان شدید است و در برخی کودکان ضعیف. ما در این مقاله، به سوال چگونه استرس مدرسه را کنترل کنیم، به صورت کاملی پاسخ دادیم و منابع استرس مدرسه هم در کودکان ابتدایی و هم در نوجوانان را شرح دادیم و راه حل‌هایی جهت دوری از استرس را بیان کردیم.

ناگفته نماند نقش معلم در کاهش استرس دانش آموزان، بسیار تاثیرگذار است و آن‌ها می‌توانند با ایجاد محیط صمیمی، به کاهش اضطراب دانش آموزان کمک کنند. بلوغ فکری و ذهنی در نوجوانان نیز در استرس مدرسه بی‌تاثیر نیست. ورزش، خواب کافی و برنامه ریزی در کاهش استرس آن‌ها کمک می‌کند.