در گفتوگو با «اعتمادآنلاین»:
محبعلی: توافق، تنها مسیر لبنان است؛ جنگ دوباره به نفع هیچکس نیست/ خلعسلاح حزبالله شرط اسرائیل است، اما تحقق آن ناممکن
یک کارشناس مسائل خاورمیانه در تشریح آخرین شرایط لبنان بعد از دیدار مقامات دولت و نمایندگان اسرائیل گفت: لبنان تنها از مسیر توافق داخلی میتواند ثبات داشته باشد و جنگ دوباره به نفع حزبالله یا جامعه شیعی لبنان نخواهد بود. از طرفی خلعسلاح حزبالله، خواست اسرائیل و آمریکا است، ولی از نظر عملی برای دولت لبنان غیرقابل تحقق است.
لیلا پایدار- قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه، در گفتوگو با خبرنگار اعتمادآنلاین درباره مذاکرات نمایندگان دولت لبنان و اسرائیل اظهار کرد که آنگونه که از سخنان طرفین برمیآید، محور مذاکرات بر مسائل مرزی و امنیتی از جمله کنترل مرزها متمرکز است. به گفته او، دولت لبنان معتقد است این گفتوگوها ارتباطی با مسائل اقتصادی یا عادیسازی روابط ندارد؛ اما اگر این روند به موفقیت برسد، احتمال دارد موضوعات دیگر نیز در دستور کار قرار گیرد.
وی افزود که با این حال، ظاهراً دو طرف بر یک مسئله اتفاقنظر دارند و آن موضوع خلعسلاح حزبالله است. دولت لبنان، تحت فشار آمریکا و برخی نهادهای بینالمللی، خواهان این اقدام است و اسرائیل نیز مصرّ است که پیش از هرگونه توافق یا آتشبس، این خلعسلاح صورت گیرد. اسرائیل حتی ضربالاجل پایان سال ۲۰۲۵ را تعیین کرده است؛ در حالیکه دولت لبنان برای جنوب، تا رود لیتانی، زمانبندی امسال را مطرح کرده است. محبعلی تأکید کرد که در برنامه خلع سلاح گروههای مسلح و شبهنظامی لبنان، بهویژه حزبالله، اختلافنظرهایی وجود دارد، اما فشار آمریکا سبب شده دولت لبنان گفتوگوهایی با اسرائیل آغاز کند. او همچنین خواستههای «زیادهخواهانه» اسرائیل – از جمله کنترل مستقیم امنیتی بر آسمان لبنان و حتی امکان مداخله در داخل خاک لبنان – را با اصول حاکمیت ملی در تناقض دانست.
در ادامه، وی درباره این پرسش که دولت لبنان با توجه به ناممکن بودن خلعسلاح حزبالله چه مواضعی میتواند اتخاذ کند، اظهار کرد: در نهایت، باید توافقی صورت گیرد. اگر موضوع بهسمت اعمال زور برود، بیتردید به درگیری داخلی منجر خواهد شد و در چنین حالتی اسرائیل، و احتمالاً آمریکا به کمک اسرائیل، مداخله نظامی خواهند کرد. او تأکید کرد که از نظر منطقی، کشور نمیتواند بدون توافق پیش برود و اصول اداره یک کشور و قواعد بینالمللی ایجاب میکند که تنها یک دولت و یک ارتش در آن وجود داشته باشد و سلاح نیز اصولاً باید در اختیار ارتش باشد؛ مگر آنکه دولت رسماً به گروهی اجازه حمل سلاح بدهد و آن هم تنها تحت نظارت دولت.
محبعلی هشدار داد که در غیر این صورت، منازعهای داخلی شکل میگیرد که میتواند به جنگ داخلی تبدیل شود؛ جنگی که نه به نفع حزبالله است و نه جامعه شیعیان لبنان. او افزود: اگر چنین جنگی رخ دهد، طرف حزبالله فقط دولت نخواهد بود؛ اسرائیل نیز درگیر خواهد شد و در نتیجه، شرایط کاملاً تغییر خواهد کرد.
او در ادامه با یادآوری ساختار چندقومی، چندمذهبی و چندطایفهای لبنان توضیح داد که اداره لبنان تنها بر پایه توافق ممکن است، زیرا هیچیک از طوایف اکثریت مطلق ندارند. وی با اشاره به ترکیب جمعیتی لبنان – شامل حدود یکسوم مسیحیان، بیش از ۴۰ درصد شیعیان، حدود ۲۰ درصد اهل سنت و حدود ۸ درصد دروزیها – گفت که اداره دولت در لبنان توافقی است و همین امر سبب میشود هم دولت، هم گروههای سیاسی و هم حزبالله نهایتاً بهسمت توافق سوق داده شوند.
محبعلی تصریح کرد که امکان تجزیه لبنان نیز در عمل وجود ندارد، زیرا جوامع مذهبی درهمتنیدهاند و مرزبندی جغرافیایی روشن نیست. از همین رو، توافق، به نفع دولت لبنان و همچنین به نفع حزبالله خواهد بود؛ خواه این توافق به معنای قرار گرفتن سلاح تحت نظارت دولت باشد، خواه تبدیل حزبالله به یک حزب سیاسی قدرتمند که بتواند در ساختار سیاسی لبنان نقشآفرینی کند. البته او یادآوری کرد که براساس توافقات ملی، شیعیان تنها میتوانند رئیس مجلس داشته باشند و نخستوزیر طبق سنت سیاسی لبنان از اهل سنت انتخاب میشود. وی هشدار داد که اگر این توافقات شکسته شود، «میثاق ملی» فرو میپاشد و آنگاه مداخلات خارجی شدت خواهد گرفت.
وی درباره احتمال بازگشت حزبالله و اسرائیل به جنگ در صورت عدم حصول توافق گفت: این موضوع بسیار دشوار است. نتیجه یکسال جنگ گذشته روشن شده و حداکثر توان حزبالله آشکار شده است. در آن شرایط، غزه درگیر جنگ بود، یمنیها وارد شدند و حزبالله نیز از جبهه شمالی اقداماتی را انجام داد. اکنون میزان اثرگذاری عملیات حزبالله علیه اسرائیل مشخص است.
او افزود: در شرایط فعلی شاید اسرائیل تمایل به جنگ داشته باشد، اما بعید میدانم حزبالله علاقمند به ورود دوباره به درگیری باشد؛ مگر آنکه اسرائیل با عملیات زمینی، عملاً جنگ را بر حزبالله تحمیل کند.» او احتمال آغاز جنگ از سوی حزبالله را «بسیار ضعیف» دانست و گفت با توجه به هوشمندی رهبران این گروه، چنین اقدامی میتواند خطر نابودی کامل را برای حزبالله در پی داشته باشد.
محبعلی درباره ترور نفر دوم حزبالله و عدم پاسخ مستقیم این گروه نیز توضیح داد: پاسخهای امنیتی موضوعی جداگانه است؛ اما جنگ موضوع دیگری است.
اقداماتی نظیر حملات محدود امنیتی ممکن است رخ دهد، اما شروع درگیری هوایی، شلیک موشکهای سنگین و ورود به جنگ مستقیم با ارتش اسرائیل پیامدهای سنگینی خواهد داشت. نتیجه چنین جنگی روشن است و اسرائیل از این فرصت برای نابودسازی لبنان و مناطق شیعهنشین استفاده خواهد کرد، همانگونه که در غزه عمل کرد.
او در ادامه گفت: در حد واکنشهای کنترلشده، موضوع متفاوت است؛ اما ورود به جنگ گسترده نه به نفع حزبالله است و نه به نفع جامعه شیعی لبنان.» محبعلی تأکید کرد که شرایط منطقه تغییر کرده است و افزود: وقتی حماس میپذیرد با اسرائیل صلح کند، دولت را تحویل دهد و حتی احتمال تحویل سلاحهای سنگینش مطرح میشود و این کار تحت نظارت بینالمللی انجام گیرد، طبیعتاً شرایط منطقه متفاوت خواهد شد. سوریه نیز با این شرایط هماهنگ شده و بنابراین دیگر زمان گذشته نیست که گروهی بخواهد وارد یک جنگ تمامعیار با اسرائیل شود؛ دستکم تا زمانی که فضای بینالمللی به این شکل است.
دیدگاه تان را بنویسید