رئیسی در نیمه اول سال جاری به آفریقا سفر می‌کند

ولی‌الله محمدی نصرآبادی، مدیرکل آفریقای وزارت خارجه با بیان اینکه سید ابراهیم رئیسی، رییس‌جمهور در نیمه اول سال جاری به چند کشور آفریقایی سفر می‌کند، اظهار کرد: با توجه به برنامه‌ریزی‌ها و اقداماتی که صورت گرفته پیش بینی می‌کنیم که میزان تجارت ایران با کشورهای قاره آفریقا در سال جاری به بیش از دو میلیارد دلار افزایش یابد.

به گزارش ایرنا، بخش هایی از گفت و گوی محمدی را در ادامه می خوانید:

• در سال گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران دو بار به آفریقا سفر کرد و در همین چارچوب مهدی صفری، معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز دو بار به قاره آفریقا سفر کرد، همچنین سال گذشته شاهد سفر علی باقری، معاون سیاسی وزیر خارجه و آقای خطیب‌زاده در مقام سخنگوی وزارت خارجه به آفریقا بودیم و درواقع باید گفت که در سال گذشته میزان تبادل هیات بین ایران و کشورهای آفریقایی نسبت به چند سال اخیر افزایش قابل توجهی پیدا کرد.
• در سال ۱۴۰۲ نیز وزیر امور خارجه و برخی دیگر از وزیران برای شرکت در کمیسیون‌های مشترک با کشورهای آفریقایی و همچنین روابط دو جانبه به آفریقا سفر خواهند کرد،  طبق برنامه ریزی‌های انجام شده آقای رییس جمهور نیز در نیمه اول سال جاری به چند کشور آفریقایی سفر خواهد کرد.
• همچنین از روسای جمهور چند کشور آفریقایی دعوت شده که به تهران سفر کنند و برخی از  مقامات عالی رتبه تعدادی  از کشورهای این قاره برای سفر به تهران اظهار علاقه کره‌اند و ما در حال برنامه‌ریزی و نهایی کردن زمان این سفرها هستیم.
• پیش بینی می‌کنیم که امسال شاهد تحرک قابل توجهی در روابط با آفریقا باشیم وزیر امور خارجه نیز با توجه به سمتی که پیش از این در وزارت خارجه داشته‌اند، شناخت خوبی از آفریقا دارد و بر موضوع گسترش تعامل با کشورهای آفریقایی با توجه به ظرفیت‌های آنها تاکید دارد.
• برای اولین بار، اکسپو ایران که در اردیبهشت ماه برگزار می‌شود، مورد توجه جدی کشورهای آفریقایی قرار گرفته است و تا کنون چندین وزیر، معاون وزیر ، استاندار، روسای اتاق بازرگانی و دیگر مقامات اقتصادی و صنعتی  از کشورهای آفریقایی برای بازدید از اکسپو و سفر به تهران اعلام آمادگی کردند،ما پیش‌بینی می‌کنیم که با توجه به تعاملات و برنامه ریزی‌های انجام شده روابط تجاری ایران با کشورهای آفریقایی در سال جاری به بیش از دو میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
• یکی از موانع اصلی ما در جریان کار با آفریقا عدم شناخت ظرفیت‌ها و توانمندی های این قاره  است. متاسفانه تجار ایرانی، شناخت خوبی از آفریقا ندارند و آفریقایی‌ها نیز ایران را خوب نمی‌شناسند.
• چنانکه تعداد زیادی از مقامات و تجار آفریقایی از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های ایران آگاه نیستند و وقتی به ایران سفر می‌کنند در جریان دیدار با مقامات کشورمان به این موضوع اذعان می‌کنند که آنچه که در ایران مشاهده کردند با آنچه که پیش از این تصور داشتند بسیار متفاوت است.
• برنامه ریزی ما این بود که کمیسیون مشترک ایران و آفریقای جنوبی با حضور  آقای امیرعبداللهیان در این کشور آفریقایی برگزار شود ولی به خاطر برنامه‌هایی که برای وزیر خارجه پیش آمد انجام این سفر محقق نشد و سفر به عقب افتاد و احتمالا در چند ماه آینده این سفر انجام می‌شود و کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور تشکیل خواهد شد.
• به خاطر شیوع گسترده کرونا، روابط ایران با کشورهای آفریقایی کاهش قابل توجهی پیدا کرد و رفت و آمدها بسیار کم شد، در دو سال گذشته اولین کاری که کردیم این بود که با شیوه‌های مختلف بتوانیم روابط با آفریقا را از حالت سکون و فریزی که ایجاد شده بود، خارج کنیم و در همین چارچوب رفت و آمد هیات‌ها بین ایران و کشورهایی  آفریقا انجام شد و این رفت و آمدها باعث افزایش شناخت‌ها از ظرفیت‌های یکدیگر و ایجاد علاقه‌مندی برای گسترش روابط شد.
• در سال ۱۴۰۰ شاهد سفر چندین وزیر از آفریقا به ایران بودیم، البته با توجه به برنامه ریزی‌ها و اهدافی که داشتیم فقط سفر وزرا مد نظر ما نبود و ما تلاش کردیم که هیات‌هایی از بخش خصوصی کشورهای آفریقایی نیز به ایران بیایند و از توانمندی‌های ایران بازدید کنند. در همین چارچوب علاوه بر سفر وزرا و هیات‌های تجاری خصوصی شاهد سفر تعدادی از شهردارها، استاندارها و کمیته‌های دوستی پارلمانی از کشورهایی آفریقایی به ایران نیز بودیم.
• در سال ۱۴۰۱ این رفت و آمدها و تبادل هیات‌ها شتاب بیشتری پیدا کرد، در همین چارچوب برای اولین بار بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هیات عالی رتبه سیاسی اقتصادی و گردشگری از کشور موریس برای مذاکرات و توسعه روابط دو جانیه به ایران آمد. 
• البته قرار بود ریاست این هیات بر عهده وزیر خارجه این کشور باشد ولی این مقام موریسی پیش از سفر به ایران کرونا گرفت و در همین راستا ریاست این هیات بر عهده وزیر تجارت این کشور قرار گرفت.
• اعضای این هیات حدود ۷۰ نفر بودند و قائم مقام وزیر خارجه موریس نیز  این هیات را همراهی می‌کرد، این هیات از بخش‌های مختلف تجاری ایران بازدید کرد و در جریان فعالیت  بخش‌های خصوصی و دولتی ایران در این حوزه قرار گرفت و همین شناخت، باعث انجام سفرهای بعدی شده است.
• در سال گذشته ما در وزارت امور خارجه زمان برگزاری کمیسیون مشترک ایران با کشورهای آفریقایی را تنظیم کرده بودیم، متاسفانه علی رغم برنامه ریزی صورت گرفته چند کمیسیون برگزار نشد و این بخاطر مشغله‌هایی بود که برای طرف ایرانی و یا طرف آفریقایی علیرغم برنامه ریزی قبلی ایجاد شده بود.
• مثلا بخاطر اتفاقاتی که در غرب آفریقا رخ داد مقامات ساحل عاج درگیر جنگ "بورکینافاسو "شدند و زمان برگزاری کمیسیون مشترک بین ایران و ساحل عاج عقب افتاد. در یکی دو مورد نیز وزرای مربوطه در ایران نتوانستند به کشورهای مقصد جهت شرکت در کمیسیون مشترک سفر کنند.
• در سال ۱۴۰۱ کمیسیون مشترک ایران با نیجریه در تهران برگزار شد، ریاست این کمیسیون با وزیر تعاون بود و در جریان برگزاری آن چندین سند همکاری بین ایران و نیجریه ایجاد شد.
• حجم روابط تجاری ایران با نیجریه در دو سال گذشته از رقم ۱۸ میلیون به رقمی بالاتر از ۱۳۰ میلیون دلار  در ۱۰ ماهه سال ۱۴۰۱رسیده است، همچنین در سال گذشته کمیسیون مشترک ایران با کشور غنا نیز در تهران به ریاست وزارت جهاد کشاورزی برگزار شد.
• در جریان سفر وزیر امور خارجه ایران به کشور مالی نیز برای اولین بار کمیسیون مشترک دو کشور برگزار شد و قرار است از این به بعد مسئولیت کمیسیون مشترک ایران و مالی بر اساس تصویب هیات دولت به وزارت تعاون واگذار شود.
• دستیار وزیر امور خارجه با بیان اینکه پیش‌بینی می‌کنیم در سال جاری نشست کمیسیون مشترک ایران با کشورهای کنیا، تانزانیا، آفریقای جنوبی، ساحل عاج ، سنگال ، بروندی  و... برگزار شود و در این چارچوب در حال نهایی کردن زمان برگزاری آن هستیم، ادامه داد: در سال گذشته چندین جلسه کمیته سیاسی با کشورهای آفریقایی نیز داشتیم. کمیته سیاسی میان ایران و آفریقای جنوبی در سطح معاونین وزیران امور خارجه دو کشور برگزار شد و با کشورهایی همچون کامرون، ساحل عاج و مالی این کمیته در سطح مدیران کل آفریقا برگزار شد.
•  همانطور که اشاره کردید در نگاه مردم ایران، «آفریقا»، یک قاره ضعیف است و متاسفانه رسانه‌های غربی تلاش کرده‌اند که ذهنیت‌های نادرستی در بین مردم ایران نسبت به آفریقا و همچنین در بین مردم آفریقا نسبت به ایران ایجاد کنند. آنها در آفریقا، ایران هراسی می‌کنند و در همین چارچوب می‌بینیم وقتی یک آفریقایی وارد ایران می‌شود تعجب می‌کند  که ایران دارای چنین ویژگی‌ها و امکاناتی است و به این میزان پیشرفت و توسعه پیدا کرده است.
• در حالیکه رسانه‌های غربی تلاش کرده‌اند در ذهن آنها، ایرانی بر خلاف واقعیت شکل دهند. در ذهن مردم ما نیز آفریقا قاره‌ای است که در آن بیماری، فقر و گرسنگی وجود دارد و تصویر دیگری از آفریقا ندارند. آفریقا نیز مانند قاره‌های دیگر دارای سختی‌ها و مشکلاتی است ولی آنگونه که در ذهن مردم ما نقش بسته است، قطعا نیست. آفریقا ظرفیت‌های زیادی دارد. خیلی از تجار بخش خصوصی ما که در این سال‌ها وارد آفریقا شده‌اند در هنگام ورود از میزان ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود در آفریقا تعجب کرده‌اند و آنچه که دیده‌اند با آنچه که در ذهن‌شان بوده بسیار متفاوت بوده است.
• خوشبختانه نسبت به ۱۰ سال گذشته در این زمینه پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم.
• صرفا فقط بحث حضور شرکت‌های بزرگ در آفریقا نیست. ما بحث‌مان حضور شرکت‌های ایرانی و خصوصی در آفریقاست. یک زمانی هیچ شرکت ایرانی در آفریقا فعال نبود ولی اکنون شرکت‌هایی هستند که در بخش خدمات فنی مهندسی، معادن، کشاورزی و تجارت در حال فعالیت در آفریقا هستند و این حضور همانطور که اشاره کردم نسبت به سال‌های قبل رشد قابل توجهی داشته ولی نسبت به ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی که در آفریقا وجود دارد این حضور همچنان کم است و ما در این زمینه هنوز خیلی عقب هستیم.
• یکی از اقداماتی که برای تشویق بخش خصوصی برای حضور در آفریقا و آشنایی آن با ظرفیت‌های آفریقا انجام دادیم برگزاری وبینارهای مشترک بین اتاق‌های بازرگانی ایران با کشورهای آفریقایی است.
• مثلا برگزاری وبینار مشترک بین اتاق بازرگانی کرمان با نیجریه یا اتاق بازرگانی شیراز ،  اصفهان، اراک ... با ساحل عاج، غنا و ... در این وبینارها تجار ایرانی با ظرفیت‌های آفریقا آشنا می‌شوند و سفرای ایران در آن کشورها نیز به تجارمان اعلام می‌کنند که آنها چه حمایت‌هایی را از تجار برای حضور در آفریقا انجام می‌دهند و چه توانمندی‌هایی در کشورهای مقیم  آنها وجود دارد تا به این نحو اشتیاق برای کار با آفریقا زیادتر شود.
•  یکی از این اقدامات برگزاری وبینار مشترک بین وزارتخانه‌ها و سفرای ایران در آفریقا است. در همین راستا وبینار مشترک بین وزیر بهداشت و معاونین وی با سفرای ایران در آفریقا برگزار شد. همچنین چنین جلسه‌ای با وزارت تعاون نیز تشکیل شد و در این چارچوب تلاش کردیم که بخش دولتی را با آفریقا بیشتر آشنا کنیم و وزارتخانه‌های ما متوجه شوند که چه ظرفیت‌های کاری در آفریقا وجود دارد و سفارتخانه‌های ما چه اقداماتی می‌توانند برای گسترش تعامل با آفریقا انجام دهند.
• نشست همکاری های اقتصادی و تجاری  ایران با کشورهای غرب آفریقا که در اواخر اسفند ماه برگزار شد نشستی بود که از سوی وزارت امور خارجه و وزارت صمت برنامه ریزی شده بود و ان‌شاءالله در ادامه چنین وبینارهای مشترکی را با کشورهای شرق و همچنین جنوب آفریقا نیز برگزار خواهیم کرد.
• از ۱۵ کشور غرب آفریقا، نمایندگان ۱۱ کشور شرکت کردند که حدود هشت کشور در سطح وزیر مشارکت داشتند.
• یکی از ایده‌هایی که در این کنفرانس مطرح شد، تشکیل بانک مشترک بین ایران و آفریقا بود. ما در حال دنبال کردن این ایده هستیم. این ایده از سوی وزارت خارجه و وزارت صمت و دیگر دستگاه‌های مالی کشور پیگیری می‌شود.
• پیشنهاد مطرح شده، پیشنهاد خوبی است و ما باید بر روی آن کار کنیم تا بتوانیم زمینه‌های اجرایی کردن آن را فراهم کنیم. باید از تمام ظرفیت‌ها که در این مسیر می‌تواند موثر باشد، استفاده کنیم. در جریان سفرها و تبادل هیات‌ها بین ایران و کشورهای آفریقایی باید در مورد این ایده بحث شود و امیدواریم بتوانیم در این مسیر گام برداریم.
• افزایش رایزنان بازرگانی ایران در آفریقا
• وی در پاسخ به این سوال که آیا ایران در کشورهای آفریقایی دارای رایزن بازرگانی  است یا نه؟ گفت: قبلا در سه کشور آفریقای جنوبی، نیجریه و کنیا رایزن بازرگانی داشتیم ولی چند سالی بود که این سمت‌ها خالی شده بود ولی اکنون مجددا برای این سه کشور رایزن بازرگانی مشخص شده و آنها مشغول فعالیت هستند و در همین راستا تلاش داریم که در دو کشور سنگال و غنا نیز رایزنی بازرگانی داشته باشیم.
• با همکاری بخش خصوصی در کشورهای ساحل عاج، کامرون، کنیا، تانزانیا، غنا و اوگاندا این مراکز تجاری را ایجاد کردیم و در آینده نزدیک سنگال و نیجریه نیز به این کشورها افزوده خواهند شد. در جریان تاسیس این مراکز تجاری، بخش خصوصی با نظارت بخش دولتی فعالیت می‌کند.
• ما با هیچ کدام از کشورهای آفریقایی برای پاسپورت‌های عادی لغو روادید نداریم. البته کشور موریس به صورت یکطرفه به نوعی لغو روادید را پذیرفته و در فرودگاه برای شهروندان ایرانی ویزا صادر می‌کند و آنها به مدت دو هفته می‌توانند با استفاده از این ویزای فرودگاهی در موریس باشند.
• کشورهای دیگر آفریقایی نیز برای ارائه روادید به شهروندان ایرانی چندان سخت گیری نمی‌کنند. البته با دو الی سه کشور نیز رایزنی‌ها و گفت‌وگوهایی انجام دادیم تا بتوانیم  بین طرفین لغو روادید انجام دهیم و این موضوع را در کمیسیون‌های مشترک پیگیری می‌کنیم.
• توافقی که بین ایران و عربستان صورت گرفت حتما بر گسترش روابط ما با کشورهای آفریقایی تاثیرگذار خواهد بود؛ نه فقط کشورهایی که بخاطر عربستان اقدام به قطع روابط با ما کردند حتی کشورهایی که اکنون با آنها ارتباط داریم.
• این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه ما در آفریقا با کشورهایی چون کومور، سومالی، سودان، مراکش، گامبیا و جیبوتی روابط نداریم ، ادامه داد: توافق صورت گرفته بین تهران و ریاض باعث می‌شود که تحرک جدیدی  در روابط ما با کشورهای آفریقایی ایجاد شود و کشورهایی که با ما قطع رابطه کرده‌اند آرام آرام تحرکاتی برای از سرگیری روابط  از خود نشان دهند.
• خوشبختانه در حال حاضر  دیگر زندانی در دست دزدان دریایی سومالی نداریم. آخرین گروهی از ایرانیان که در دست آنها بودند سال گذشته آزاد شدند و در حال حاضر بر اساس اطلاعاتی که ما در اختیار داریم هیچ ایرانی در دست این گروه‌ها نیست.
• ما زندانی چندانی در آفریقا نداریم، فقط بحث صیادان را داریم که بعضا خواسته یا ناخواسته وارد آب‌های دریایی برخی کشورهای آفریقایی شده‌اند و در آنجا بازداشت شده‌اند. بنابراین ما زندانی چندانی در آفریقا نداریم بلکه افرادی هستند که بخاطر ورود غیر قانونی بازداشت شده‌اند.
• چندی پیش تعدادی از صیادان ایرانی از سوی تانزانیا به اتهام حمل مواد مخدر زندانی و محاکمه شدند که این افراد ۳۹ نفر بودند. ۲۶ نفر آنها با پیگیری سفارت ایران در تانزانیا  در دو مرحله آزاد شدند و ۱۳ نفر آنها همچنان در زندان هستند.
• آمار دقیقی در این زمینه نداریم ولی تعداد ایرانیان در آفریقا خیلی زیاد نیستند. به  جز در کشور آفریقای جنوبی که بیش از ۳۰۰۰ نفر ایرانی در آن ساکن هستند در دیگر کشورهای آفریقایی ایرانی چندانی نداریم. در برخی از کشورهای آفریقایی ۲۰۰ الی ۳۰۰ ایرانی ساکن هستند و در برخی از کشورها نیز این رقم به زیر ۱۰۰ نفر می‌رسد.
• ولی همین تعداد نیز نسبت به ۱۰ سال گذشته بسیار زیاد شده است. تعداد زیادی از ایرانی‌هایی که در آفریقا هستند، تجار بخش خصوصی هستند که در آنجا کار اقتصادی و بازرگانی می‌کنند و همزمان در این کشورها نیز زندگی می‌کنند. همانطور که اشاره کردم تعداد محدود است ولی نسبت به سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده است.
• رقابت در آفریقا در حوزه تجارت بسیار زیاد است. از قدیم اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها در آفریقا به فعالیت تجاری و اقتصادی مشغول بودند. چینی‌ها نیز حضور گسترده در آفریقا دارند و در سال‌های اخیر نیز شاهد افزایش فعالیت‌ کشورهایی چون ترکیه، قطر، امارات و  عربستان در آفریقا هستیم.