مار در آستین رئیس جمهور روسیه

میخائیل زیگار، روزنامه نگار روس که کتابی با عنوان "تمام مردان کرملین" نوشته در تازه ترین گزارش برای نیویورک تایمز به بررسی رابطه ولادیمیر پوتین و یوگنی پریگوژین پرداخته است. رابطه ای نزدیک که اندک اندک شک رئیس جمهور روسیه را نسبت به محبوبیت آشپزسابقش برانگیخته است.

به گزارش اعتماد آنلاین ، به نظر می رسد، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، سرانجام متوجه شده که جنگ در اوکراین منجر به قدرت گرفتن رقیب خطرناکی برای او شده است : "یوگنی پریگوژین، بنیانگذار شرکت نظامی خصوصی گروه واگنر که نیروهایش در کنار ارتش روسیه در جنگ اوکراین می جنگند."

شما می‌توانید پریگوژین را شخص سال یا چهره شرور سال بدانید. به گفته بسیاری از منابع در مسکو، ولادیمیر پوتین مطمئن است که می تواند  پریگوژین را که با ستاد کل ارتش  روسیه درگیر شده، تضعیف کند. با این حال، نتیجه می‌تواند برعکس هم  باشد زیرا تعداد افرادی که پریگوژین را محتمل‌ترین گزینه برای جانشینی پوتین می‌دانند، کم نیست.  از همان ابتدای جنگ علیه اوکراین، پوتین همه تلاش خود را به کار گرفت تا مطمئن شود که در سایه این نبرد ، رقبایی برای قدرت او ظاهر نخواهند شد و از دل این  درگیری یک رهبر نظامی محبوب بیرون نخواهد آمد.  

 

ولادیمیر پوتین تا حدودی در این مسیر موفق هم بود. برای مثال، در تابستان 2022، ژنرال جاه طلب الکساندر لاپین ستاره یک کمپین کوچک آنلاین بود که او را تحسین می‌کرد. این مساله  بلافاصله به برای  ژنرال لاپین به قیمت از دست دادن کارش  تمام شد  و مسئولیت این کار هم با پریگوژین بود که به کمک برخی ترول‌های آنلاین یک  جنگ رسانه ای مختصر اما مفید علیه لاپین به راه انداخت.  

به گفته منابع آگاه من که به دولت روسیه نزدیک هستند، پوتین در آن زمان نقشی که به پریگوژین داده بود به نوعی تبدیل کردن او به وزنه متعادل کننده ژنرال‌هایش بود. از نظر رئیس جمهور روسیه، پریگوژین آدم کرملین بود و ابزاری مطیع و آسان .

با این حال، در سال های اخیر، پریگوژین مراتب ترقی را بسیار حرفه ای طی کرد. در ابتدا، او به عنوان سرآشپز پوتین شناخته می شد که توانست به پیمانکار دولتی ناهار مدرسه برای کودکان روسی در سراسر کشور تبدیل شود. او پس از تجربه به راه اندازی چند کار آنلاین و راه یافتن به پرونده اتهام دخالت روسیه در انتخابات 2016 ایالات متحده سرانجام به عنوان بنیانگذار گروه واگنر که پیمانکاران آن در آفریقا، سوریه و اکنون در اوکراین جنگیدند به شهرت خوبی دست پیدا کرد.  این دستاوردها به تنهایی موقعیت پریگوژین را نزد  پوتین تضمین می کرد اما امسال  پریگوژین یک پله دیگر بالا رفت و از سایر دوستان پوتین در قدرت یهنی چهره هایی چون وزیر دفاع ،  دبیر شورای امنیت روسیه و یا یوری کوالچوک، نزدیکترین دوست پوتین هم پیشی گرفت.  پریگوژین همه آنها را پشت سر گذاشته و به نظر می‌رسد که امروز او مهمترین بازیکن روسیه در زمین سیاسی است. او هم محبوب ترین چهره سیاسی و هم کسی است که مقامات عالی رتبه و بازرگانان بانفوذ روسیه از او می ترسند.

 رشد سیاسی پریگوژین در تابستان 2022 زمانی آغاز شد که او به گشت و گذار در زندان‌های روسیه و استخدام زندانیان برای ارتش خصوصی واگنر پرداخت و برای کسانی که در خط مقدم در اوکراین می‌جنگند حکم عفو گرفت: شش ماه خدمت در جنگ و سپس آزادی. پریگوژین برای انجام ماموریت استخدام زندانیان برای خدمت در جنگ ، مجبور شد مدیریت مساله در چندین سازمان امنیتی کلیدی روسیه را همزمان به عهده بگیرد و این در حالی بود که همه این نهادها مانند وزارت کشور یا دفتر دادستانی کل ، موقعیت های بسیار حساس در ساختار سیاسی روسیه دارند و جدا از اینکه فقط به رئیس‌جمهور پوتین گزارش می‌دهند  هیچ‌کس جرات بحث با آنها را ندارد. اما پریگوژین این معادله را به هم زد و در نقش یک جوکر ظاهر شد که می تواند همه آس ها را همزمان شکست دهد. تصور عمومی این بود که  اگر پریگوژین بتواند هر زندانی با هر نوع محکومیتی را آزاد کند پس اختیارات او نامحدود است. نشانه بعدی وضعیت جدید پریگوژین ، رویارویی آشکار او با وزارت دفاع و ستاد کل ارتش بود. این درگیری برای نظام سیاسی روسیه پدیده جدیدی بود. در گذشته زیردستان پوتین معمولاً به خود اجازه حمله علنی به دیگر اعضای کابینه را نمی‌دادند  اما در سال 2022، این تغییر کرد. وقتی حمله روسیه به اوکراین  شروع شد، پوتین درگیر جنگ بود و این مساله همه فکر و ذکر او شده بود.

فقط آن دسته از افرادی که در به اصطلاح خط مقدم بودند به پوتین دسترسی مستقیم داشتند و اعضای حلقه داخلی سابق اهمیت پیشین خود را از دست دادند. در چنین فضایی پریگوژین موفق شد تصویر مؤثرترین جنگجو را از خود به نمایش بگذارد.  او زیرمجموعه وزارت دفاع نیست، در سیستم بوروکراسی نظامی گنجانده نشده و وظایف، اهداف و چارچوب زمانی را خودش برای خودش تعیین می‌کند. منابع آگاه به من می گویند که پوتین با این چارچوب کاری آزاد برای پریگوژین مشکلی نداشت. او به پریگوژین اجازه داد تا با گستاخی و علنا ​​از ژنرال های دیگر روس انتقاد کند. پوتین هم نظرات ویژه ای درباره این ژنرال ها ندارد لذا بنیانگذار واگنر را بابت این انتقادها سرزنش نکرد.

پاییز گذشته، یوگنی نوژین، زندانی سابق روسی که پس از استخدام توسط گروه واگنر به اوکراین پناهنده شد و پس از تبادل زندانیان به روسیه بازگشت، با پتک کشته شد. ویدئویی از این قتل در ماه نوامبر منتشر شد که به احتمال زیاد هدف آن هشدار به تمام کسانی بود که ممکن است در آینده فکر فرار به سرشان بزند. در کمال تعجب این اقدام وحشیانه طرفداران زیادی پیدا کرد. فروشگاه‌های روسیه شروع به فروش «پتک‌های واگنر» و همچنین سوغاتی‌ها و برچسب‌های خودرو با نمادهای واگنر کردند. پریگوژین که بیانیه ای در حمایت از قتل نوژین منتشر کرد، تا حدودی تبدیل به یک قهرمان مردمی شد. در نتیجه رادیکال ترین سیاستمداران و بازرگانان به سمت  پریگوژین کشیده شده اند.

به گفته برخی منابع،  رمضان قدیروف، رهبر چچن که قبلاً خط مستقیمی با پوتین داشت، اکنون به پریگوژین گزارش می دهد. پریگوژین همچنین به قهرمان خبرنگاران حوزه  نظامی تبدیل شده است. خبرنگارانی که در خدمت پروپاگاندا کرملین هستند و از بیان آشکار دیدگاه های فاشیستی ابایی ندارند. پریگوژین یک بازیگر سیاسی کاملا مستقل به نظر می رسد. او اخیرا درگیری لفظی با فرماندار سن پترزبورگ، الکساندر بگلوف که یکی از همکاران قدیمی  پوتین است، داشت و در این باره نوشته بود: "افرادی مانند  بگلوف، دیر یا زود مانند حشرات توسط جامعه ما له خواهند شد."

در پایان سال 2022، بسیاری از تجار و مقامات سیاسی مسکو به شدت معتقد بودند که  پریگوژین یک تهدید واقعی است. یک نظامی روس به من گفت: «پتک پیامی برای همه ماست. سال گذشته برای چند ماه این پرسش مطرح شد که چرا  پوتین ، پریگوژین را مانند بسیاری دیگر سرجایش نمی نشاند.»

 در 10 ژانویه، پریگوژین در کانال تلگرام گروه واگنر گزارش داد که شبه نظامیان این گروه شهر سولدار اوکراین را تصرف کرده اند. این قدرتمندترین پیروزی تبلیغاتی او و حجتی بر این ادعا بود که واگنر یکی از آماده ترین واحدهای  نظامی روسیه است. برخی منابع سیاسی در مسکو به من می گویند که در آن مقطع، برخی از مقامات بلندپایه - ظاهراً نیمه شوخی –  و در محافل خصوصی این سوال را مطرح می کردند که آیا نباید قبل از اینکه خیلی دیر شود  با  پریگوژین بیعت کنند؟

مساله تصرف سولدار به سوژه دعوای واگنر و وزارت دفاع تبدیل شد. وزارت دفاع مدعی شد که تصرف سولدار دستاورد آنها بوده که بلافاصله توسط  پریگوژین و بسیاری از خبرنگاران حوزه نظامی تکذیب شد. برخی منابع می گویند واگنر به شهر سولدار روسیه یورش برد و همه ساکنان این شهر را کشت. بنابراین، یوگنی پریگوژین یک سیاستمدار واقعی روس است. او چیزی را می گوید که مردم روسیه می خواهند بشنوند و آنچه را که از ارتش خود انتظار دارند هم در میدان انجام می دهد.

احتمالاً در همین مقطع زمانی بود که پوتین  احساس خطر کرد و متوجه شد که شاید پریگوژین کمی بیش از حد محبوب شده است.  بنابراین او جایگاه دشمنان اصلی  پریگوژین، ژنرال ها  لاپین و والری گراسیموف را ارتقا داد و ژنرال گراسیموف را به عنوان فرمانده عملیات در اوکراین منصوب کرد. این نحو انتصاب و تغییر مهره ، بازی بوروکراتیک سنتی  پوتین است که همواره موثر بوده اما ممکن است این بار کارساز نباشد. بسیاری از روس ها که توسط تبلیغات به زامبی‌هایی تبدیل شده اند، از اینکه ارتش پیروز نمی شود، ناامید هستند. شهر کی‌یف در چند روز- آنطور که وعده داده شده بود- به تصرف روس ها در نیامد. با انتصاب ژنرال گراسیموف به فرماندهی عالی،  پوتین مسئولیت تمام شکست های بعدی را بر عهده می گیرد اما این مساله تاثیری در تضعیف موقعیت پریگوژین که اتفاقا آشکارا از انتصاب های جدید انتقاد نکرده ندارد.  این بدان معناست که در آینده نزدیک، شاید پریگوژین موقعیت رئیس جمهور پوتین را به چالش بکشد و این‌بار  پوتین دیگر نتواند با آشپز سابق خود مخالفت کند.