آیا راه رسیدن به باغ سبز اقتصادی اردوغان به شوره‌زار منتهی خواهد شد؟

سید عماد حسینی- بدون هیچ مقدمه‌ای باید رجب طیب اردوغان این اسلام‌گرای دوآتشه را نماد واقعی و معاصر مقوله دائمی بودن منافع، چرچیل، قلمداد کرد.

به اعتقاد برخی کارشناسان عرب، با وجود اینکه ترکیه حتی چند درصدی از مشکلات اقتصادی کشورهای همسایه خود را هم متحمل نشده اما به چنان فلاکتی افتاده است که تمامی اصول خود را یکی پس از دیگری زیر پا می‌گذارد.

الطیب اردوغان، نامی که رئیس‌جمهور ترکیه به شدت دوست دارد با آن خطاب قرار بگیرد، طی چند ماه اخیر شمار قابل توجهی از اصول خود را که سال‌ها با آنها فخرفروشی می‌کرد زیر پا گذاشت، به این امید که از این طریق بتواند منافع اقتصادی را برای کشورش محقق سازد یا حداقل کشورش را از لبه پرتگاه ورشکستگی اقتصادی نجات دهد و پیش از آن خود و ائتلافش را از تنگنا خارج کند.

این رهبر اسلام‌گرا که روزگاری می‌گفت چارچوب فعالیت حزبش بر مبنای اصول اسلامی بنا شده، دوستی با اسرائیل- یعنی طرفی که خود آن را غاصب قبله اول مسلمانان جهان معرفی می‌کرد- را امری در راستای منافع منطقه توصیف کرد.

پس از آن به ریاض رفت و به تعبیری عکس‌‌هایی نه از روی قدرتمندی با ولیعهد سعودی گرفت.

او در تماسی با رئیس رژیم اسرائیل، تاسیس این رژیم (یعنی غصب سرزمین‌های اسلامی) را به او تبریک گفت و برای رئیس رژیم تل‌آویو در ادامه آرزوی موفقیت کرد.

اردوغان که با هدف کسب منافعی از صادرات گاز اسرائیل به اروپا دست به این تغییر ۱۸۰ درجه‌ای زد، با کرنش در مقابل شاهزاده جوان سعودی که تا چندی پیش او را ارباب اره و قاتل خاشقچی معرفی می‌کرد، سودای معاملات مختف از جمله فروش پهپادهای ترکیه و کسب چند دلار بیشتر از این طریق را در سر ‌پروراند.

او در همین راستا، برخلاف یکی دیگر از اصولش که در حمایت از آوارگان فراری سوریه اعلام می‌کرد، دستور بازگرداندن (بخوانید اخراج) یک میلیون آواره سوری از خاک ترکیه به طور داوطلبانه (!) را صادر کرد تا نشان دهد هیچ اصلی در جهان‌بینی سیاسی‌ او ثابت و همیشگی نیست.

اما این تنها اقدامی نبود که اردوغان بعد از بازگشت از ریاض انجام داد بلکه بر اساس گزارش رسانه‌های عربی، یکی از مهم‌‌ترین دستاوردهای سفر اردوغان به عربستان سعودی، کلید خوردن اخوان‌زدایی از ساختار ترکیه است.

به نوشته رسانه‌های عربی، نهادهای ذی‌ربط ترکیه مجوز شبکه تلویزیونی «بلقیس» را، که مدیریت آن بر عهده توکل کرمان فعال حقوق بشر یمنی و یکی از شبکه‌های مخالف سعودی است، تمدید نکردند.

همچنین  شبکه تلویزیونی «مکملین» که یکی از شبکه‌های متعلق به اخوان‌المسلمین بود و از خاک ترکیه به پخش برنامه می‌پرداخت نیز اعلام کرد پخش خود را متوقف می‌کند.

تصمیم ناگهانی و غافلگیرکننده این شبکه تلویزیونیِ متعلق به اخوان بعد از هشت سال فعالیت مستمر از داخل خاک ترکیه بسیاری از تحلیلگران را متعجب ساخت.

به گفته صاحب‌نظران، دولت اردوغان در سایه مشکلات اقتصادی به دنبال کاهش و به صفر رساندن مشکلات خود با طرف‌های متخاصم سابق است، گرچه مشخص نیست این رویکرد بتواند چنین هدفی را محقق سازد، این در حالی است که احتمال افزایش مشکلات منطقه‌ای آنکارا در سوی دیگر این معادله هم وجود دارد.

امروز سیاست‌گذار ارشد ترکیه همه چیز را از منظر تحقق منافع مالی و اقتصادی تحلیل می‌کند.

او به امید خلاصی از بحران اقتصادی در راه باغ سبز کسب منافع هنگفت مالی قدم گذاشته است، گرچه احتمال منتهی شدن آن به یک شوره‌زار هم بسیار زیاد است.