چرا اردوغان به ریاض رفت؟/ یک مقام سعودی: بیش از آنکه ما به رئیس‌جمهور ترکیه نیاز داشته باشیم، او به ما نیاز دارد

رجب طیب اردوغان و محمد بن سلمان با در آغوش کشیدن‌های عجیب و پوزخند‌های مصنوعی ژست آشتی گرفتند. طی سه سال گذشته، حضور رهبر ترکیه و ولیعهد سعودی در یک اتاق غیرقابل تصور بود، اما این دو در اتاق نشیمن کاخی در جده در روز جمعه، تلاش کردند نوید شروعی جدید بدهند.

به گزارش انتخاب و به نقل از گاردین، در ادامه‌ی این مطلب آمده است: هیچ نشانه‌ای از رنجش‌هایی که این دو رقیب منطقه‌ای را از هم دور کرده بود، وجود نداشت و قطعاً هیچ اشاره‌ای به دلیل شکاف بین دو کشور نشد: قتل جمال خاشقجی از سوی عربستان.

درعوض، اردوغان که آماده بود روابط دوجانبه میان دو کشور مهم منطقه را از سقوط نجات دهد، به نظر می‌رسید که از ایستادن در کاخ رقیب خود راضی باشد. ولیعهد سعودی در این میان قیافه مردی داشت که برنده جایزه شده بود.

مسیر رسیدن به این نقطه پر از سنگلاخ بود. روابط بین عربستان سعودی و ترکیه از اکتبر ۲۰۱۸ قطع شده بود، زمانی که تیمی از قاتلان که بیشتر آن‌ها دستیاران امنیتی شاهزاده محمد بودند، به استانبول رفتند تا یک منتقد سعودی را در داخل کنسولگری عربستان مثله کنند.

اما این قتل توسط جاسوسان ترکیه ضبط شد و تحقیقات متعاقب آن به قلب دربار شاهزاده محمد منتهی شد. در نتیجه اردوغان رهبر واقعی سعودی را تحریم کرد و میلیارد‌ها دلار پیشنهاد نمایندگان سعودی را رد کرد.

همچنین در آن زمان شکاف بین ائتلاف عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر از یک سو و بلوک مخالف آن یعنی قطر، ترکیه و بقایای اخوان المسلمین مصر از سوی دیگر تشدید شد.

در سه سال گذشته، دو طرف درگیر شدند و اردوغان لحظه‌ای را برای شرمنده کردن بن سلمان و معرفی آنکارا به عنوان وزنه تعادل منطقه‌ای در مقابل ریاض از دست نداد. اما، یک اقتصاد آشفته، انتخابات آتی و خستگی از انزوا باعث شد که موضع تند و تیز اردوغان تدریجا جای خود را به عملگرایی بدهد.

در این راستا، او با امارات متحده عربی و اسرائیل ارتباط برقرار کرده و حتی به مصر سیگنال‌هایی ارسال کرده است، جایی که روابط از زمان ساقط کردن محمد مرسی و ظهور خکومت سیسی تیره و تار بوده است.

با این حال، عربستان سعودی دشوارترین پل برای عبور بود. برای اینکه اردوغان بتواند روابط را عادی سازی کند، باید زیر بار شرمندگی و تحقیر شدنش هم می‌رفت.

سال گذشته این دیدگاه در ترکیه مطرح شد که انکارا از بن بست در روابط با ریاض سود چندانی نبرده است. اگر دونالد ترامپ هنوز در کاخ سفید حضور داشت، ممکن بود شرایط طور دیگری رقم بود. اما انتخابات ۲۰۲۰ ایالات متحده همه چیز را تغییر داد. جو بایدن از بن سلمان و اردوغان فاصله گرفته است و در مقابل، هیچکدام هم به او علاقه خاصی ندارند.

برای تنش زدایی، یک مشکل باید برطرف می‌شد: محاکمه غیابی متهمان قاتلان خاشقجی در استانبول. اوایل این ماه، زمانی که دادستان ترکیه تصمیم به توقف محاکمه گرفت، شاهزاده محمد به آرزویش رسید. در واقع، صحنه آماده شده بود.

بنابراین، اردوغان در پوشش زیارت مکه و با نگاه بر روابط تجاری، روز جمعه در مقابل شاهزاده محمد ایستاد. جاه طلبی‌های او برای ایجاد پایگاه نفوذ و قدرت در ریاض متاثر از تحولات سیاست داخلی و نیاز شدید او به رشد اقتصادی است. در همین راستا، روابط با عربستان سعودی به او کمک خواهد کرد.

در ترکیه، سفر او با غم و اندوه دنبال شد و هر گونه اشاره به خاشقجی به حداقل ممکن رسید.

اردوغان پیش از ترک استانبول گفت: سفر من تجلی اراده مشترک ما برای آغاز دوره جدیدی از همکاری به عنوان دو کشور برادر است.

با او در جده طوری رفتار کردند که گویی هیچ چیز هرگز دو کشور را از هم جدا نکرده است. با این حال، در فضای غیر علنی، مقامات سعودی خوشحال بودند.

یکی از مقامات سعودی به گاردین گفت که سفر اردوغان به جاه طلبی‌های ترکیه برای ایفای نقش بیشتر در منطقه را محدود کرده است.

وی افزود: بیش از آنکه ما به اردوغان نیاز داشته باشیم، او به ما نیاز دارد. در همین راستا، او کسی است که به سمت عربستان سفر کرده است. این موضع او میلیارد‌ها دلار ضرر برای او به بار آورده است. هر معامله‌ای طبق شرایط ما خواهد بود.»