ترامپ به ترامپیسم می‌بازد؟

محمدحسین لطف‌الهی در روزنامه اعتماد نوشت: دو بار استیضاح، شکست در انتخابات ریاست‌جمهوری و به چالش کشیدن سلامت انتخابات هیچ کدام برای کنار زدن دونالد ترامپ، رییس‌جمهور پیشین امریکا از رقابت‌های سیاسی کافی نبود. ترامپ همچنان در نظرسنجی‌ها کاندیدای پیشتاز حزب جمهوری‌خواه است و هرچند تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند در صورت رقابت مستقیم او با کاندیداهای حزب دموکرات در انتخابات 2024، دموکرات‌ها کماکان شانسی برای پیروزی خواهند داشت اما چهل‌وپنجمین رییس‌جمهور ایالات متحده در میان جمهوری‌خواهان چنان محبوب است که دست‌کم اکنون در مسیر تبدیل شدن به کاندیدای اصلی حزب در انتخابات 2024، هیچ رقیبی پیش روی خود نمی‌بیند. اما این روند در سه سال آینده چه تغییراتی را ممکن است تجربه کند؟

در نظرسنجی اخیر هاروارد- هریس پیرامون نظر جمهوری‌خواهان در خصوص کاندیداهای احتمالی این حزب برای انتخابات سال 2024، دونالد ترامپ در حالی با 57 درصد پیشتاز است که نزدیک‌ترین رقیب او یعنی مایک پنس، تنها 12 درصد آرای مشارکت‌کنندگان در این نظرسنجی را به خود اختصاص داده و پس از پنس هیچ کاندیدایی نتوانسته به محبوبیت دو رقمی دست پیدا کند. این نظرسنجی همچنین نشان می‌دهد اگر ترامپ همین امروز در رقابت با جو بایدن، رییس‌جمهور فعلی ایالات متحده قرار بگیرد با 46 درصد در برابر 40 درصد او را شکست خواهد داد. این برتری در رقابت احتمالی ترامپ و کامالا هریس، معاون اول رییس‌جمهور امریکا چشمگیرتر است و در صورت رقابت این دو، دونالد ترامپ با 49 درصد در برابر 39 درصد پیروز خواهد شد.

در میان دموکرات‌ها اما شرایط متفاوت و رقابت نزدیک‌تر است. جو بایدن رییس‌جمهور 78 ساله کنونی در صورتی که بخواهد در انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 شرکت کند 81 ساله خواهد بود و با توجه به نشانه‌هایی که از وضعیت جسمانی او دیده می‌شود، هنوز نمی‌توان با قاطعیت اعلام کرد او قادر به انجام چنین کاری است. بر اساس نظرسنجی هاروارد- هریس، 32 درصد دموکرات‌ها در حال حاضر خواهان کاندیداتوری دوباره او در انتخابات هستند، 14 درصد کامالا هریس را گزینه بهتری می‌دانند و 11 درصد نیز از هیلاری کلینتون و برنی سندرز به عنوان کاندیدای مطلوبشان در انتخابات آینده یاد کرده‌اند. اگر بایدن نتواند در انتخابات آینده شرکت کند، کامالا هریس با در اختیار داشتن آرای 23 درصد از دموکرات‌ها اصلی‌ترین گزینه خواهد بود و هیلاری کلینتون و برنی سندرز نیز هر کدام با 17 درصد در جایگاه بعدی قرار خواهند داشت. مارک پن، از مدیران برگزاری نظرسنجی هاروارد می‌گوید «الان برای پیش‌بینی رقابت‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 بسیار زود است و نظرسنجی‌های زودهنگام نشان داده‌اند که دقت زیادی در پیش‌بینی انتخابات ندارند.»

فاجعه‌ای آماری برای حزب دموکرات

دموکرات‌ها در طول یک سال در اختیار داشتن کاخ سفید، کارنامه‌ای را از خود به جای گذاشته‌اند که شاید اختلاف نظرهای زیادی درباره آن در میان کارشناسان و تحلیلگران وجود داشته باشد اما دست‌کم آن طور که آمارها نشان می‌دهد، اکثریت مردم امریکا از آن رضایت ندارند. این مساله به افت محسوس محبوبیت حزب دموکرات در ایالات متحده نسبت به سال‌های گذشته منجر شده و دموکرات‌ها نگرانند این افت محبوبیت زمینه‌ساز مجموعه‌ای از شکست‌های فاحش در انتخابات 2022 و 2024 باشد. روایت آماری موسسه نظرسنجی گالوپ از این مساله نشان می‌دهد نگرانی آنها ریشه در واقعیت دارد. این نظرسنجی می‌گوید در حال حاضر 47 درصد از شهروندان امریکایی به عنوان طرفدار حزب جمهوری‌خواه شناخته می‌شوند و 42 درصد نیز طرفدار حزب دموکرات به حساب می‌آیند. از زمان آغاز نظرسنجی «شناخت هویت حزبی در امریکا» از سوی گالوپ در 1991، به صورت میانگین دموکرات‌ها برتری 4 درصدی نسبت به رقیب خود داشتند و تنها پس از جنگ اول خلیج فارس بود که جمهوری‌خواهان توانستند وضعیت بهتری در نظرسنجی‌ها نسبت به دموکرات‌ها داشته باشند. پس از آن- حتی در میانه بحران‌هایی نظیر 11 سپتامبر یا تصویب طرح نامحبوب اوباماکر که پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات میان دوره‌ای کنگره انجامید- جمهوری‌خواهان همواره آماری برابر یا کمتر از رقیب را به ثبت رسانده بودند.

در فاصله سال‌های 2016 تا 2020، برتری دموکرات‌ها در برابر جمهوری‌خواهان عموما بین 5 الی 6 درصد در نوسان بود و در نوامبر 2020 زمانی که جو بایدن توانست دونالد ترامپ را شکست دهد این برتری به 9 درصد می‌رسید اما اکنون تبدیل شدن برتری 9 درصدی به عقب‌ماندگی 5 درصدی حکایت از یک فاجعه آماری بزرگ برای دموکرات‌ها دارد.

محبوبیت بایدن نیز موازی با محبوبیت حزب دموکرات افت قابل توجهی داشته است. بر اساس میانگین نظرسنجی‌های ملی FiveThirtyEight، بایدن با محبوبیت 55 درصدی (بیشتر از رونالد ریگان، جرج دبلیو بوش و بیل کلینتون) پا به کاخ سفید گذاشت و حالا در شرایطی محبوبیت 42 درصدی را تجربه می‌کند که پیش از او تنها دونالد ترامپ عملکردی بدتر در این زمینه را به ثبت رسانده است.

ترامپ و چالشی به نام ترامپیسم

هرچند برتری چشمگیر دونالد ترامپ، رییس‌جمهور پیشین امریکا در برابر سایر رقبای جمهوری‌خواه خود قابل انکار نیست اما اگر ترامپ بخواهد به جای همکاری با حزب، مسیر متفاوتی را در پیش بگیرد به احتمال بسیار در برابر حزب جمهوری‌خواه که رفتارش روز به روز ترامپیستی‌تر می‌شود، شکست خواهد خورد. در نظرسنجی ان‌بی‌سی‌نیوز که هفته دوم ژانویه برگزار شد، 56 درصد از طرفداران حزب جمهوری‌خواه می‌گویند در صورتی که در دوراهی انتخاب میان حزب یا ترامپ قرار بگیرند، از حزب جمهوری‌خواه حمایت خواهند کرد و تنها 36 درصد عنوان می‌کنند طرفداری از ترامپ به طرفداری از حزب جمهوری‌خواه ترجیح خواهند داد. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم طرفداران حزب جمهوری‌خواه تا پیش از آغاز به کار دولت بایدن، اغلب عنوان می‌کردند در دو راهی میان حزب و ترامپ، از ترامپ حمایت خواهند کرد.

این موضوع نشان می‌دهد در حالی که حزب جمهوری‌خواه به مرور زمان رفتاری محافظه‌کارانه‌تر را نسبت به گذشته خویش در پیش می‌گیرد و روز به روز ترامپیستی‌تر عمل می‌کند، قدرت آنها در برابر پدیده‌ای به نام ترامپ بیشتر می‌شود و این یعنی ترامپ علاوه بر رقابت با لیبرال‌ها و دموکرات‌ها حالا یک رقیب سرسخت و البته خودساخته دیگر را نیز پیش روی خود می‌بیند: «ترامپیسم». ظهور پدیده‌ای جدید در حزب (ران دی‌سانتیس، فرماندار فلوریدا) نیز که دقیقا از روش‌های ترامپ برای جلب‌توجه و کسب محبوبیت استفاده می‌کند، چالشی است که کارشناسان معتقدند می‌تواند تهدیدی برای آینده رییس‌جمهور پیشین امریکا باشد. واشنگتن‌پست می‌نویسد: «ران دی‌سانتیس در اظهارات خود مستقیما ترامپ را هدف می‌گیرد. او را به دلیل تعطیل کردن برخی کسب و کارها در دوران اوج شیوع کرونا سرزنش می‌کند و معتقد است محدودیت‌های کرونایی بی‌فایده و انتخاب آدم‌های ضعیف است.»

جدی‌ترین و نزدیک‌ترین تهدید برای دموکرات‌ها

هرچند ممکن است دموکرات‌ها به آینده دولت بایدن امیدوار باشند و تصور کنند در صورت عملکرد بهتر کاخ سفید در برخی زمینه‌ها امکان تغییر فضا برای انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 وجود دارد و اتخاذ راهبرد درست در کنار تلاش برای جلب آرای مستقل می‌تواند نتیجه رقابت را به نفع آنها تغییر دهد اما واقعیت این است که جدی‌ترین و نزدیک‌ترین تهدید علیه آنها انتخابات میاندوره‌ای کنگره در سال جاری است. دموکرات‌ها برای به ثمر رساندن طرح‌های دولت بایدن نیاز به تقویت اکثریت خود در مجلس نمایندگان و مجلس سنا دارند و ناکامی آنها در این زمینه می‌تواند تأثیر بسیار زیادی روی نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 داشته باشد. بر اساس آمارها، تاکنون ترامپ نیز در زمینه حمایت از کاندیداهای مطبوع خود (در انتخابات‌های کنگره و فرمانداری‌ها) عملکرد خوبی داشته و در صورتی که او بتواند این عملکرد خوب را در انتخابات سال جاری تکرار کند، دموکرات‌ها نه تنها قادر به تقویت اکثریت خود نخواهند بود که حتی کاملا محتمل است اکثریت را به حزب رقیب واگذار کنند و دو سال آینده را به تنش با کنگره برای تصویب ساده‌ترین طرح‌ها بگذرانند.