وعده‌های زیبا بدون تعهدات قطعی

اعتمادآنلاین| به‌رغم وعده‌هایی که در این نشست داده ‌شد، مسائل مشخصی همچون افزایش سهم کشورهای ثروتمند در سبد واکسن کوواکس سازمان بهداشت جهانی، حذف تعرفه‌ها برای بازرگانی واکسن کرونا، تجهیزات و مواد لازم برای تولید آن و همچنین ساز و کار به اشتراک‌گذاری فناوری تولید واکسن، به شکل صریح مصوب نشد و سران کشورهایی که مجموعا 60درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را دراختیار دارند، به وعده‌هایی برای تسریع به اشتراک‌گذاری واکسن و تشدید مبارزه با کرونا بسنده کردند.

به گزارش روزنامه اعتماد، نشست مجازی سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا و اقیانوس آرام، جمعه شب به میزبانی جسیندا آردرن، نخست‌وزیر نیوزیلند برگزار شد. در این نشست، رهبران ایالات متحده امریکا، جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه، به عنوان بزرگ‌ترین قدرت‌های اقتصادی و سیاسی عضو اعلام کردند که تلاش‌های خود را برای مبارزه جهانی با بیماری کرونا، تشدید خواهند کرد. شی جین‌پینگ رییس‌جمهور چین، ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه و جو بایدن رییس‌جمهور امریکا که کشورهای‌شان در حال حاضر بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و دارندگان فناوری واکسن‌های کووید 19 هستند در این نشست وعده دادند که ظرفیت به اشتراک‌گذاری و تولید این واکسن‌ها را به شکل چشمگیری افزایش خواهند داد.

نشست سران اپک، برخلاف تمام اختلاف‌نظرهای و ستیزه‌جویی‌های سال‌های اخیر میان قدرت‌های شرق و غرب، کمتر به اتهام‌زنی و مقصر جلوه دادن دیگران گذشت و رهبران ارشد 21 کشور عضو بیش از هر چیز بر دغدغه اصلی نشست یعنی مبارزه با کرونا و آثار جهانی آن تمرکز کردند. در بیانیه پایانی نشست مجازی سران اپک آمده است که کشورهای عضو این سازمان بزرگ اقتصادی بر به اشتراک‌گذاری فناوری‌های تولید واکسن براساس توافق‌های دوجانبه تعهد می‌کنند تا آمادگی کشورهای عضو برای همه‌گیری‌های غافلگیرکننده بعدی بیشتر شود. در این بیانیه آمده است: «جهانگیری این بیماری به شکل ادامه‌داری بر اقتصاد و مردم منطقه اثر می‌گذارد. تنها از راه تسریع دسترسی به واکسن‌های ایمن، موثر، باکیفیت و ارزان کووید19 است که می‌توان بر این مشکل فایق آمد.»

قرار بود که نشست سران APEC ماه نوامبر امسال برگزار شود، اما نیوزیلند به عنوان رییس دوره‌ای سازمان با توجه به شیوع گسترده نوع دلتای ویروس کرونا، از رهبران کشورهای عضو خواست تا پیش از برگزاری نشست رسمی در پاییز در یک نشست فوق‌العاده به صورت اختصاصی موضوع مبارزه با کرونا را مورد بررسی قرار دهند. این نخستین‌بار در تاریخ 32 ساله تشکیل این سازمان است که اجلاس سران به صورت فوق‌العاده و خارج از چارچوب اجلاس سالانه برگزار می‌شود.

جاسیندا آردرن، نخست‌وزیر نیوزیلند بعد از برگزاری این نشست مجازی گفت: «مباحث این نشست، توانست ما را از موضوع ملی‌گرایی در حوزه واکسن فراتر ببرد. حالا ما می‌توانیم برای کمک به همه حوزه‌های تلاش جهانی برای واکسیناسیون، نه فقط در بعد ملی، تمرکز کنیم و اجازه دهیم به صورت جهانی تولید واکسن، به اشتراک‌گذاری واکسن و استفاده از واکسن، عملی شود.» به گفته آردرن حاضران در این نشست قبول کردند که این واپسین جهانگیری یک بیماری نخواهد بود و ایجاد آمادگی برای امواج همه‌گیری بعدی برای جهان ضروری است. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه در این نشست تاکید کرد که اعتقاد دارد موانع جهانی برای تولید واکسن باید برداشته‌ شود. سوگا یوشیهیده، نخست‌وزیر ژاپن نیز که کشورش میزبان المپیک تابستانی است وعده داد ژاپن برای برگزاری ایمن و سالم المپیک تضمین می‌دهد.

همه این اظهارنظرهای امیدوارکننده در مورد واکسن در شرایطی بیان می‌شود که میان کشورهای عضو این سازمان، اختلاف‌نظرهای جدی وجود دارد. یکی از مهم‌ترین مشکلات جاری در میان اعضای سازمان، دعوای چین و قدرت‌های غربی در مورد مسائلی مانند وضعیت سیاسی هنگ‌کنگ، حاکمیت چین بر دریای جنوبی چین و همچنین مساله مناقشه‌برانگیز منشا اصلی شیوع ویروس کرونا است.

درست ساعتی پیش از آغاز نشست سران اپک، دولت ایالات متحده امریکا تحریم‌های جدیدی علیه 7 فرد چین وضع کرد که به گفته واشنگتن در سرکوب دموکراسی در هنگ‌کنگ نقش داشته‌اند. پکن و واشنگتن به جز یک جلسه میان مقام‌های بلندپایه دیپلماتیک و امنیت ملی در ایالت آلاسکای امریکا، مذاکرات چندانی با یکدیگر نداشته‌اند. به‌رغم همه این اختلاف‌نظرها حاضران در نشست تلاش کردند تا به موضوع اصلی گفت‌وگوها یعنی مبارزه با جهانگیری کرونا بپردازند و دعواهای دیگر را برای بیرون نشست رسمی بگذارند. براساس بیانیه کاخ سفید، جو بایدن در این نشست بر ضرورت بهبود سرمایه‌گذاری در امنیت بهداشتی در جهان و آمادگی برای همه‌گیری‌های بعدی تاکید کرده است. براساس این بیانیه او در سخنان خود بر همکاری چندجانبه و تعهد کشورش بر حفظ آزادی در اقیانوس هند و آرام، تاکید کرده است.

بایدن در سخنان خود با تاکید بر اهمیت این منطقه برای امریکا گفته است که دولت امریکا متعهد است برای چندین نسل آینده به صورت پیوسته در منطقه حضور داشته‌ باشد.سازمان اپک یکی از متنوع‌ترین سازمان‌های چندجانبه بین‌المللی است که از یک طرف سه قدرت اصلی اقتصادی جهان در آن عضو هستند و از سوی دیگر کشورهای فقیری مانند پاپوآ گینه‌نو نیز از اعضای آن محسوب می‌شوند. براساس آمار موجود وضعیت شیوع، واکسیناسیون و کنترل بیماری کرونا در هر یک از کشورهای عضو به شکل چشمگیری متفاوت است و برخی کشورها مانند اندونزی و استرالیا، به تازگی با موج تازه‌ای از همه‌گیری کرونا در کشورهای‌شان دست و پنجه نرم می‌کنند.

اپک در سال‌های اخیر دچار مشکلات داخلی عدیده‌ای شده است. سال 2018 در اجلاس سران به میزبانی پاپوآ گینه‌نو، به دلیل اختلاف‌ها میان چین و رییس‌جمهور وقت امریکا، دونالد ترامپ، نشست سران نتوانست برای یک بیانیه پایانی به نتیجه برسد. سال 2019 اجلاس اپک در شیلی به دلیل اعتراضات گسترده مردمی به دولت این کشور لغو شد و سال 2020، دولت‌ها عضو بدون توجه به میزبانی و ریاست دوره‌ای مالزی تصمیم گرفتند یک نشست مجازی برگزار کنند.

یک ماه پیش از نشست سران، وزرای بازرگانی کشورهای عضو در نشستی برای همکاری در مورد به اشتراک‌گذاری و تجارت واکسن شرکت کردند. هر چند توافق‌هایی میان کشورهای عضو حاصل شد، اما خواسته اصلی نیوزیلند به عنوان رییس اجلاس برای حذف تعرفه‌های گمرکی برای واکسن کرونا و مواد، تجهیزات و فناوری‌های لازم برای تولید آن، مورد اجماع قرار نگرفت.براساس آمار بیش از 50 میلیون مورد ابتلا به بیماری کرونا در 21 کشور عضو اپک با بیش از یک میلیون جان باخته گزارش شده است. به صورت متوسط مجموع تولید ناخالص داخلی این کشورها در طول سال 2020 با 1.9 درصد کاهش مواجه شده است.