تکرار تعهد واشنگتن به تل‌آویو

اعتمادآنلاین| در حالی که رایزنی‌های غیرمستقیم برای احیای توافق هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده امریکا در حالت تعلیق به سر می‌برد، واشنگتن تلاش می‌کند رابطه دوجانبه سنتی با تل‌آویو در سایه جابه‌جایی سیاسی در این کشور و اخراج سیاسی بنیامین نتانیاهو از قدرت را سر و سامان داده و همزمان با چراغ سبز نشان دادن به ادامه روند عادی‌سازی رابطه میان کشورهای عربی و اسراییل، به تقویت محور ضدایرانی کمک کند.

به گزارش روزنامه اعتماد، 48 ساعت پس از دیدار وزرای خارجه ایالات متحده و رژیم اسراییل، جو بایدن در کاخ سفید میزبان «روون ریولین»، رییس این رژیم بود. سخنان ضدایرانی جو بایدن در این دیدار با انعکاس بسیار روبه‌رو شد. جو بایدن که در چند روز اخیر به دلیل فراموش کردن کلمات در چند سخنرانی مورد انتقاد قرار گرفته در دیدار با رییس رژیم اسراییل کاغذ سفید رنگی در دست داشت و بخش اعظمی از سخنانش درباره ایران را روخوانی کرد. در حالی که هیات مذاکره‌کننده امریکا در پرونده احیای برجام به ریاست رابرت مالی اخیرا برای بازگشت به وین و ادامه مذاکرات تا اجرای کامل برجام اعلام آمادگی کرده است، بایدن در این دیدار ادعا کرد که ایران هرگز در دوران مسوولیت من به سلاح هسته‌ای دست پیدا نخواهد کرد. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از کارشناسان خلع سلاح، اجرای برجام را بهترین راه برای حصول اطمینان از غیبت ابعاد نظامی در برنامه هسته‌ای ایران می‌دانند و دونالد ترامپ را مسبب وضعیت به وجود آمده پیرامون این توافق معرفی می‌کنند.

جو بایدن در حالی در حضور رییس رژیم اسراییل این ادعا را مطرح کرد که دونالد ترامپ، سلف او نیز در مدت زمان 4 سال اقامت در کاخ سفید صدها بار برای توجیه سیاست‌های ضدایرانی دولتش به شمول خروج از برجام و تحمیل سیاست فشار حداکثری بر تهران از مقابله با ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای ایران سخن گفته بود. ادعایی که ادله‌ای در هیچ‌کدام از گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون برنامه هسته‌ای ایران ندارد . تهران تا اسفندماه 1399 در قالب تعهدات برجامی، در بحث نظارت‌های آژانس بر تاسیسات و فعالیت‌های هسته‌ای خود، پروتکل الحاقی را داوطلبانه اجرا می‌کرد و در چهارماه گذشته نیز که اجرای این پروتکل را متوقف کرده همکاری‌های پادمانی با آژانس به عنوان یک نهاد فنی هسته‌ای را قطع نکرده است. پیش از دیدار بایدن و همتای اسراییلی، وزیر خارجه این رژیم در دیدار با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا ادعا کرده بود که تل‌آویو در مسیر احیای برجام معذوریت‌ها و ملاحظه‌هایی دارد. اعضای دولت بایدن در شش ماه گذشته از آغاز به کار اختلاف با تل‌آویو درباره نحوه برخورد با برنامه هسته‌ای ایران و احیای برجام را رد نکرده و تاکید داشتند که هرچند ملاحظه‌های امنیتی تل‌آویو را در نظر دارند اما فعلا احیای برجام را بهترین راه می‌دانند.

پس از روی کار آمدن دولت بایدن در امریکا، تل‌آویو و واشنگتن کارگروهی به ریاست مقام‌های شورای امنیت داخلی دو طرف برای هماهنگی سیاست‌ها در قبال ایران تشکیل داده و جلساتی را در چارچوب آن برگزار کرده‌اند. این جلسات به ریاست مشاوران امنیت داخلی دو طرف یعنی «جیک سالیوان» از طرف امریکا و «مئیر بن‌شابات» از طرف رژیم اسراییل برگزار شده و دو طرف گفته‌اند به توافقاتی دست پیدا کرده‌اند.

بایدن در بخش‌های دیگری از سخنانش درباره حمله بامداد دوشنبه به مواضع گروه‌های مقاومت در مرز عراق و سوریه نیز ادعاهایی را مطرح کرده و گفت: «من دستور حملات هوایی (اخیر) برای هدف قرار دادن پایگاه‌های مورد استفاده شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران که مسوول حملات اخیر به پرسنل امریکایی در عراق بودند را صادر کردم.»

اشاره بایدن به حمله ارتش امریکا به پایگاه‌های نیروهای حشد الشعبی در شهرستان «القائم» واقع در غرب استان «الانبار» عراق است. به گزارش فارس، حشد الشعبی عراق بامداد دوشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد هواپیماهای امریکایی سه نقطه از نقاط استقرار نیروهای حشد الشعبی (تیپ‌های 14 و 46)، واقع در 13 کیلومتری داخل مرزهای عراق در شهرستان القائم واقع در غرب استان الانبار را هدف قرار دادند. به گزارش منابع عراقی این حمله چهار شهید به دنبال داشت و با محکومیت طرف‌های مختلف عراقی از جمله مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر این کشور روبه‌رو شد.

پس از دیدار «جو بایدن» و «روون ریولین»، کاخ سفید با صدور بیانیه‌‌ای بر حمایت قاطعانه واشنگتن از تل‌آویو تاکید کرد. براساس ترجمه خبرگزاری فارس از این بیانیه در بخش‌هایی از آن آمده است: «رییس‌جمهور بایدن، حمایت بی‌دریغ خود از امنیت اسراییل و تعهدش به تعمیق همکاری بین دو کشور در تمامی زمینه‌ها اعلام کرد. رهبران در خصوص چالش‌های بسیار زیادی که منطقه با آن روبه‌رو است از جمله تهدیدی که ایران به همراه دارد، بحث کردند. رییس‌جمهور (بایدن) تاکید کرد که در دولت وی، ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست پیدا نخواهد کرد و به رییس‌جمهور ریولین اطمینان داد که ایالات متحده برای مقابله با فعالیت‌ شرورانه ایران در منطقه، مصمم است. رهبران همچنین درباره فرصت‌های پیشبرد صلح و ثبات در خاورمیانه (غرب آسیا) و فراتر از آن رایزنی کردند و رییس‌جمهور (بایدن) حمایت مقتدرانه خود از عادی‌سازی روابط بین اسراییل و کشورهای دیگر در جهان عرب و اسلام ابراز داشت. رهبران همچنین درباره تحولات اخیر در غزه و کرانه باختری بحث و گفت‌وگو کردند و رییس‌جمهور بر اهمیت گام برداشتن اسراییل برای تضمین آرامش، ثبات و حمایت از فرصت‌های اقتصادی بیشتر برای مردم فلسطین تاکید کرد».

بر اساس این گزارش، بایدن در دیدار با ریولین بر لزوم پیشبرد راه‌حل دو دولتی برای حل مساله میان فلسطینیان و صهیونیست‌ها تاکید کرده و گفت: رییس‌جمهور بایدن بر دیدگاه خود مبنی بر آن تاکید کرد که راه‌حل دو دولتی با مذاکره، همچنان بهترین راه برای رسیدن به صلح پایدار است. رهبران همچنین در خصوص اهمیت افزایش تلاش‌ها برای تقویت صدای میانه‌روها و تقویت انگیزه همزیستی و در عین حال تضعیف افراط‌گرایانی که حامی نفرت و خشونت هستند، بحث و گفت‌وگو کردند. رییس‌جمهور امریکا به گرمی از نفتالی بنت نخست‌وزیر اسراییل دعوت کرد که به زودی با وی در کاخ سفید دیدار کند و مجددا تاکید کرد که دولت وی به دنبال همکاری نزدیک با دولت جدید اسراییل در زمینه موضوعات بسیار مهم در دستورکار دوجانبه است. به گزارش ان‌بی‌سی، ریولین81 ساله که به زودی پس از هفت سال با ریاست دولت در تل‌آویو خداحافظی خواهد کرد و «اسحاق هرتزوگ» جایگزین وی می‌شود، در دیدار با بایدن، اسراییل و امریکا را بهترین دوستان یکدیگر خواند اما با اشاره به وجود برخی اختلاف‌ها گفت که بهتر است دو طرف در تماس‌های مداوم با هم، درباره مسائل مورد اختلاف گفت‌وگو کنند.

این رسانه امریکایی در ادامه با اشاره به وجود اختلاف میان تل‌آویو و واشنگتن درباره پرونده برجام می‌نویسد: البته ایران تنها مورد اختلاف نیست و ماه گذشته حملات اسراییل به نوار غزه منجر به کشته شدن بیش از 250 فلسطینی شد که بسیاری از آنها زن و کودک بودند. در جریان این درگیری‌ها 12 اسراییلی نیز کشته شدند. این حملات با اعتراض برخی اعضای دموکرات کنگره ایالات متحده روبه‌رو شد و این در حالی است که امریکا سالانه قریب به 4 میلیارد دلار کمک نظامی به اسراییل می‌کند.

اخبار پشت پرده از یک دیدار در کاخ سفید

روزنامه عبری‌زبان «یدیعوت آحارونوت» پس از دیدار ریولین و بایدن از جزییات این دیدار خبر داده و نوشت: «رووین ریولین» در این دیدار به میزبان امریکایی گفته که راهکار دو دولتی واقع‌بینانه نیست و در شرایط کنونی این راهکار دیگر از بین رفته است. او همچنین به رییس‌جمهور امریکا گفته که راهکار دو دولتی دیگر وجود ندارد و ذیل شرایط موجود، غیر واقعی است و اینکه هیچ دولت دیگری ‌جز رژیم جعلی اسراییل در منطقه بحر تا نهر امکان تشکیل ‌شدن ندارد.

ریولین از بایدن خواسته که برای بهبود مفاد و بندهای توافق هسته‌ای ایران تلاش کند، به نحوی که منافع اسراییل را تامین کند و محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران را افزایش دهد.

به گفته منابع این روزنامه، بایدن نیز از ریولین خواسته که او و دیگر مقام‌های صهیونیست از پاسخ دادن به سوالاتی که می‌تواند عواقب سیاسی داشته باشد و به‌ نوعی موضع‌گیری رسمی تعبیر شوند، مخصوصا درباره موضوعاتی مانند جولان اشغالی سوریه و شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری، اجتناب کنند. منابع نزدیک به ریولین به این روزنامه گفتند که او از بایدن خواسته تا دولت امریکا حمایت‌های نظامی گسترده‌ای به اسراییل ارایه کند و تسلیحات پیشرفته به همراه مهمات مورد نیاز را به آنها بدهد. ریولین همچنین از تند شدن مواضع برخی اعضای حزب دموکراتیک در کنگره علیه تل‌آویو ابراز نگرانی کرده و خواستار میانجیگری بایدن در این زمینه شد.

چرا حمله و مذاکره همزمان؟

دستور جو بایدن برای حمله به مواضع نیروهای مورد حمایت ایران در عراق و سوریه در میانه تلاش واشنگتن برای احیای برجام این سوال را به وجود آورده که آیا دو طرف به جای حرکت کردن در مسیر آشتی به سمت آتش پراکنی بیشتر حرکت نخواهند کرد؟

دیوید سنگر، خبرنگار نیویورک‌تایمز در تحلیلی در این باره می‌نویسد: تصمیم بایدن برای این حمله نشان‌دهنده رویکرد او برای رفتار متوازن با تهران است . رییس‌جمهور ایالات متحده با این حمله نشان داد که در دفاع از منافع امریکایی‌ها مصمم است اما همزمان مسیر ناهموار دیپلماتیک با تهران برای احیای برجام را حفظ می‌کند. مقام‌های دولت بایدن در اظهارنظرهای عمومی ادعا می‌کنند که مقابله با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران و مذاکرات هسته‌ای دو امر جداگانه هستند اما واقعیت این است که این دو موضوع کاملا در هم تنیده هستند.

نویسنده در ادامه این مطلب با طرح این ادعا که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است، می‌نویسد: هدف تهران این است خود را قدرتی غیرقابل نادیده گرفته شدن نشان بدهد. البته امروز تهران به انواع تسلیحات دیگری اعم از موشک‌های با برد بالا و پهپادها مجهز شده که توان نظامی این کشور را فراتر از توانمندی‌هایش در سال 2015 و هنگام تولد برجام برده است. یکی از اهداف جو بایدن از تعقیب مذاکرات هسته‌ای با ایران این است که در مرحله بعد بتواند از این توافق برای گفت‌وگو با ایران درباره سایر مسائل نظیر فعالیت‌های منطقه‌ای و توانمندی نظامی استفاده کند. با وجود این هنوز هم احتمال تشدید تنش میان تهران و واشنگتن وجود دارد. حتی اگر بایدن بتواند توافق هسته‌ای را به ایستگاه اجرا بازگرداند هنوز هم با چالش‌هایی با تهران در سایه دولت جدید این کشور به ریاست ابراهیم رییسی روبه‌رو خواهد بود.

نیویورک‌تایمز در ادامه می‌نویسد: حملات هوایی به نیروهای مورد حمایت ایران گویای چالش‌هایی است که بایدن در داخل امریکا برای اتخاذ یک سیاست واحد با آن روبه‌رو است. همزمان که در ایران دولتی روی کار می‌آید که رییس آن در لیست تحریمی ایالات متحده قرار دارد و اتهام‌هایی درباره نقش حقوق بشر هم متوجه او است، کار بایدن در داخل با توجه به رویکرد کنگره، نقش لابی اسراییل و همچنین لابی سعودی آسان نیست. در کنگره مخالفت‌هایی از سوی برخی دموکرات‌ها با صدور فرمان حمله نظامی از سوی رییس‌جمهور به چشم می‌خورد. به عنوان نمونه سناتور کریستوفر مورفی نسبت به شروع یک جنگ در سطح پایین با ایران در صورت تداوم حمله به نیروهای مورد حمایت ایران در منطقه هشدار داد. با این همه دولت جو بایدن در پاسخ به این ادعاها می‌گوید که حملات هدفمند به مواضع نیروهای مورد حمایت ایران و همچنین تلاش برای احیای توافق هسته‌ای هر دو ابتکارهایی برای پرهیز از تشدید تنش با تهران است. آنتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا در تور اروپایی همزمان با حمله امریکا به مواضعی در عراق و سوریه ادعا کرد که این حملات درست و حساب شده و مدیریت بحران است. از سوی دیگر باید این نکته را نیز مدنظر داشت که حملاتی از این دست در حقیقت پیام بایدن به جمهوری‌خواهان نیز است. جمهوری‌خواهانی که مخالف احیای برجام و بازگشت امریکا به این توافق هستند.

در میان تلاش‌ها برای احیای برجام در داخل تیم بایدن نیز این ندا بسیار به گوش می‌رسد که یکی از ایرادهای برجام این است که باید با توافقی بلندمدت‌تر و جامع‌تر که فعالیت‌های منطقه‌ای و موشکی ایران را دربرگیرد، جایگزین شود. البته اخیرا درخواست برای توسعه دامنه برجام موضوعات بیشتری را هم شامل شده و به عنوان نمونه برخی مخالفان توافق هسته‌ای می‌گویند که هرگونه تغییر در این توافق باید محدودسازی تسلیحاتی که ایران در شش سال گذشته به فناوری آن دست پیدا کرده را هم شامل شود.