چه کسی رئیس جمهوری چاد را کشت؟

اعتمادآنلاین| رئیس جمهوری فرانسه در حالی روز جمعه برای ادای احترام و حضور در مراسم تدفین رئیس جمهوری مقتول جمهوری چاد به این کشور سفر کرد که هنوز مشخص نیست وی چطور کشته شده و اسرار مربوط به قتل وی هنوز در پس پرده است.

به گزارش ایسنا، روزنامه دیلی تلگراف در گزارشی می‌نویسد: «امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه برای ادای احترام به یکی از مردان قدرتمند آفریقا و متحد پاریس وارد چاد شد؛ ادریس دبی، رئیس جمهوری چاد روز دوشنبه در جریان بازدید از سربازان این کشور در صحنه نبرد با شورشیان کشته شد و این قتل مرموز برای رهبران غربی مشکل آفرین شده است.

"ادریس دبی ایتنو" خیلی اتفاقی و در جریان این بازدید از سربازانش که با نیروهای شورشی آموزش دیده از سوی روسیه در نبرد بودند، کشته شد؛ این نیروها در سراسر منطقه صحرا برای تصرف انجامنا، پایتخت چاد دست به نبرد با نیروهای این کشور زده‌اند.

حقایق مربوط به مرگ این دیکتاتور شفاف نیست و تئوری‌های توطئه حول آن وجود دارد. رسانه‌های چاد می‌گویند که دبی یک شهید است، یک سپهبد است که پس از فریاد زدن بر سر مردانش برای آنکه او را به خط مقدم ببرند تا با ستونی از تروریست‌ها روبرو شود، از ناحیه قفسه سینه هدف گلوله قرار گرفت.

البته تحلیلگران می‌گویند که هنوز مشخص نیست این دیکتاتور 68 ساله که برای 30 سال بر چاد حکمرانی می‌کرد، کشته شده است.

اما با توجه به اینکه ماکرون در میدان ملی انجامنا حضور داشت و به شلیک 21 گلوله توپ گوش می‌داد، یک مساله مشخص و واضح است؛ یک خطای سیاست خارجی فرانسوی.

شورشیان چادی - جبهه تغییر و توافق در چاد (FACT) - که حدود دو هفته پیش با حدود 400 تا 450 وسیله نقلیه از لیبی خارج شدند سال‌ها به عنوان مزدور در جنگ داخلی لیبی تحت فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر جنگیده بودند.

در سال‌های گذشته، روسیه، امارات و فرانسه از حفتر حمایت کرده‌اند چون این کشورها برای تاثیرگذاری در این کشور بی قانون و نفت خیز با یکدیگر رقابت دارند.

فرانسه در 2016 نیروهای ویژه‌ای در بنغازی، لیبی فرستاد تا از حفتر حمایت کند و پشتیبانی هوایی برای این نیروها در نظر گرفت و از حفتر حمایت دیپلماتیک داشت. اما این بازی قدرت ممکن است عکس العمل تماشایی داشته باشد.

ناتانیل پاول، نویسنده کتاب "جنگ‌های فرانسه در چاد: مداخله نظامی و استعمار زدایی در آفریقا" می‌گوید: این یک سردرگمی بزرگ برای فرانسه است. پاریس همه چیزش را روی دبی گذاشت. آنها برنامه‌ای نداشتند. سپس آنها از جناحی در جنگ داخلی لیبی حمایت کردند اما این حمله به آنها بازگشت و متحد اصلی آنها را از آفریقا خارج کرد.

فرانسه هرگز از چاد و پس از آنکه این کشور در 1960 استقلال یافت از این کشور خارج نشد. بجایش، نیروهای فرانسوی همیشه تلاش کرده‌اند تا حضور خود را در این منطقه که شش برابر انگلیس است، حفظ کنند و از آن به عنوان پایگاهی برای عملیات خود در سراسر منطقه فرانکوفن (فرانسوی زبان) استفاده می‌کنند.

پاریس همواره از مستبدان چادی یکی پس از دیگری حمایت کرده و چشمش را به روی پارتی بازی قبیله‌ای، فساد و نقض‌های گسترده حقوق بشری در این کشور که باعث شده تا 15 میلیون سکنه چاد فقیرترین مردم روی این کره خاکی باشند، بسته است.

از 1990، دبی بهترین دیکتاتور فرانسه در آفریقا، یک مستبد با یک ارتش کاملا مجهز و حرفه‌ای برای ایجاد تعادل در استراتژی امنیت منطقه‌ای پاریس بوده است.

"عملیات برخان" فرانسه با 5000 سرباز که به مبارزه با اسلام گرایان افراطی در سراسر منطقه ساحل پرداخته، درست از پایگاهی خارج از پایتخت چاد انجام شد.

نیروهای ادریس دبی نقش بسیار مهمی در مبارزه با گروه‌های شبه نظامی متحد با داعش و القاعده در سراسر منطقه ساحل و Lake Chad Basin ایفا کردند.

فرانسه چندین بار در گذشته برای حفاظت از دبی در مقابل تلاش‌های کودتا از سوی شورشی‌ها وارد عمل شد و مداخله کرد. در 2019، حملات هوایی فرانسه باعث شد تا ستونی از شورشی‌ها در مسیر خود برای سرنگونی دیکتاتور کشته شده چاد متوقف شوند.

اما حالا، فرانسه برای نجات دبی وارد عمل نشد. انتخابات قریب الوقوع ریاست جمهوری فرانسه شاید نقش مهمی در این مساله ایفا کرده باشد.

جبهه تغییر و توافق در چاد در سال 2016 توسط افسران چادی مخالف سیستم فرمایشی دموکراتیک دبی و استفاده او از پول نفت در لیبی ایجاد شد.

در فوریه سال جاری میلادی، سازمان ملل در گزارشی اعلام کرد، نیروهای این گروه در یک پایگاه هوایی نظامی بزرگ در الجفرا واقع در مرکز لیبی مستقل هستند.

این فرودگاه نظامی همچنین پایگاهی برای مزدوران روسی از گروه "واگنر" مرتبط با کرملین و یک پایگاه کلیدی برای پیاده کردن تسلیحات اماراتی با هدف تامین نیروهای حفتر است.

در حالیکه جبهه تغییر و توافق در چاد برای حفتر کار می‌کند، از سوی نیروهای روسی آموزش می‌بیند و از تسلیحات اماراتی نیز بهره مند می‌شود. البته هنوز هیچ شواهدی دال بر اینکه کدامیک از قدرت‌های اماراتی یا روسی در پیشروی جبهه تغییر و توافق در چاد به سمت جنوب نقش ایفا می‌کند، وجود ندارد.

"جلال هرشویی"، یکی از محققان ارشد در ابتکار عمل جهانی علیه جرایم سازمان یافته فراملی می‌گوید: مسئولیت اعظم مرگ دبی بر گردن ژنرال‌هایش است. چندین روز تمامی جهان می‌دانست که جبهه تغییر و توافق در چاد دارد به سمت پایتخت چاد پیشروی می‌کند. اما ژنرال‌های دبی اصلا به فکر بسیج نیروهای زمینی نبودند. در مورد رئیس جمهور دوگانگی و عدم انسجام وجود داشت. بدون توجه به اینکه چه کسی او را کشته، ژنرال‌هایش در مرگ او سهیم هستند.

پس از مرگ دبی، پسر 37 ساله‌اش "محمد ادریس دبی ایتنو" که یک ژنرال چهار ستاره است، کنترل اوضاع را پیش از برگزاری شورای نظامی به دست گرفته است.

شورای نظامی مدعی است که انتخابات پس از 18 ماه باید برگزار شود و بعضی‌ها تردید دارند که چه کسی پیروز می‌شود.

اگرچه این قدرت گیری کاملا در تضاد با قانون اساسی چاد است که می‌گوید رئیس مجلس شورای ملی باید کشور را در صورت مرگ رئیس جمهور اداره کند، اما مساله‌ای تعجب آور نیست.

با وجود مخالفت‌های زیاد از سوی گروه‌های جامعه مدنی چاد، کاخ الیزه از پسر دبی حمایت کرده است.

ماکرون روز جمعه و در مراسم تدفین دبی گفت: ما اجازه نمی‌دهیم چه امروز و چه در آینده کسی ثبات و یکپارچگی قلمروی چاد را زیر سوال ببرد یا تهدید کند.

منتقدان می‌گویند، این اقدام از سوی دولت فرانسه نشان دهنده معیارهای دوگانه این کشور در قبال دموکراسی در مواجهه با مستعمرات سابقش در آفریقاست. وقتی که یک خونتای نظامی رئیس جمهوری مالی را در 2020 سرنگون کرد، فرانسه خواستار بازگشت به نظم قانون اساسی در این کشور شده بود.

"وولفرام لاچر"، محقق لیبیایی در موسسه آلمانی امور امنیتی و بین الملل می‌گوید: کل استدلالی که فرانسوی‌ها در طول چند سال گذشته همیشه در مورد اینکه چرا آنها از حفتر حمایت کرده‌اند، این است که او می‌تواند منطقه را به ثبات برساند. اما حالا متحد اصلی آنها در منطقه ساحل مرده است.»