مقصد جدید نقدینگی

اعتمادآنلاین| «اصلاح قیمتی» یا «ریزش شاخص» بورس؛ هر اسمی که داشته باشد، بازار سرمایه بر مدار کاهشی قرار دارد که از هفته پیش آغاز شده است. هر چند روز گذشته کمی رشد در شاخص‌ها مشاهده شد اما بورس نتوانسته صعودهای غیرمنتظره و «سبز» شدن‌های پی‌درپی‌‌اش تا هفته گذشته را جبران کند. افزایش فاصله با قله روانی دو میلیون واحدی که روز 12 مرداد به ثبت رسید در هفته‌های اخیر بیشتر شده و همین امر زمینه‌ساز خروج نقدینگی از بازار سرمایه شده است. بر‌اساس گفته‌های رییس سازمان بورس حدود

100 هزار میلیارد تومان نقدینگی از ابتدای سال جاری وارد بازار سرمایه شده که اگر روند فعلی ادامه یابد یا شاخص نتواند به قله روانی 2 میلیون واحدی بازگردد یا دولت حمایت‌های خود از بورس را محدود کند، روند خروج نقدینگی از بازار سرمایه شدت بیشتری می‌گیرد. هر چند هنوز آمارهای دقیقی از میزان خروج نقدینگی توسط سازمان‌های ذی‌ربط منتشر نشده اما گفته می‌شود در روزهای اخیر بین 3 تا 6 هزار میلیارد تومان خروج پول توسط سهامداران حقیقی و خرد صورت گرفته؛ یعنی بین 3 تا 6 درصد کل نقدینگی وارد شده به بورس در 5 ماه در یک هفته از آن خارج شد. همین اعداد برای نگران شدن در‌خصوص آینده سایر بازارها کافی است. با یک حساب سرانگشتی و با پیش‌بینی اینکه رشد نقدینگی همچنان 30 ‌‌درصد بماند در پایان سال جاری نقدینگی به 3400 هزار میلیارد تومان می‌رسد و تورم نیز بین 30 تا 35درصد در نوسان خواهد بود. اگر این پیش‌بینی درست باشد، نرخ تورم هدف‌گذاری شده بانک مرکزی محقق نخواهد شد. با وجود اینکه بسیاری بر این باورند که بازار دارایی‌هایی مانند خودرو و مسکن تاب افزایش بیشتر قیمت را به دلیل تضعیف قدرت خرید خانوارها ندارد اما آسیب افزایش نقدینگی بالاخره به بازارهای موازی نیز سرایت خواهد کرد.

ریزش‌های پیش‌ بینی‌پذیر

پیش‌بینی کسری بودجه 100 تا 150 هزار میلیارد تومانی در سال جاری آن هم در بحبوحه شیوع کرونا، تیم اقتصادی دولت را به فکر استفاده از ابزارهای دیگر تامین کسری بودجه به جای روش‌های مرسوم انداخت؛ عمق‌بخشی به بازار سرمایه و افزایش گرایش به حضور مردم در آن با هدف زمینه‌سازی برای افزایش رغبت به بازار بورس ابتدا با خبر آزادسازی سهام عدالت و امکان معامله آن توسط سهامداران شکل گرفت. براساس آمار سازمان بورس از ابتدای سال جاری تا پیش از نیمه مرداد «3 میلیون و 580 هزار کد جدید سهامداری در بازار سرمایه صادر شده که این رقم با احتساب کدهای قبلی سهامداری به 15 میلیون و 250 هزار کد رسیده است.» این در حالی است که از سال 91 تا پایان 98 به‌ طور میانگین سالانه بین 10 تا 15 درصد به کدهای صادره بورسی برای فعالان بورس اضافه می‌شد. بر‌اساس گفته‌های رییس سازمان بورس هر تازه‌وارد به بورس حدود 10 تا 15 میلیون تومان وارد بازار سرمایه می‌کند. قالیباف‌اصل می‌گوید:«وضعیت بازار سرمایه از ابتدای سال حاکی از آن است که حدود 100 تا 110 هزار میلیارد تومان پول جدید توسط تازه‌واردها وارد بازار سرمایه شده است.» از همان روزهای نخست افزایش شاخص بورس، برخی کارشناسان نسبت به مخاطرات مربوط به خروج نقدینگی از بورس حتی به میزان 5 درصد هشدار می‌دادند و معتقد بودند با خروج سرمایه‌ها از بورس، التهاب سایر بازارها آغاز خواهد شد.

سال پر‌التهاب 99؟

بورس ایران در یک دهه اخیر ریزش‌های چند هزار واحدی کم ندیده و هر کدام نیز دلایل متفاوتی داشته؛ از تحولات در منطقه و افزایش تنش میان کشورها تا اصلاح قیمتی. اما آنچه اهمیت پرداختن به موضوع ریزش‌های اخیر شاخص بورس را دوچندان می‌کند، تاثیراتی است که نقدینگی آزاد شده از بازار سرمایه بر متغیرهای حقیقی بازار می‌گذارد. هرچند ممکن است این تاثیر با یک گپ زمانی همراه باشد اما تاثیر آن بر متغیرهای اقتصادی به ویژه تورم و نقدینگی گریزناپذیر است.

بازار سرمایه به جمع بازار دارایی‌ها اضافه شد

وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان معتقد است با تدابیر انجام شده در ماه‌های اخیر، بازار سرمایه نیز به جمع بازار دارایی‌ها اضافه شده است. او به سوالات «اعتماد» درخصوص تاثیر خروج نقدینگی از بازار سرمایه و تاثیری که بر سایر بازارها می‌گذارد، پاسخ داد. در گذشته 4 بازار طلا، ارز، مسکن و خودرو به عنوان بازار دارایی‌ها مطرح بودند که عمده نقدینگی به این بازارها وارد می‌شد و در آنها چرخش می‌یافت، ولی از اواخر سال گذشته و ابتدای امسال بازار سرمایه نیز به جمع این چهار بازار اضافه شد و نقدینگی‌هایی را نیز از اقتصاد جذب کرد. در این مدت نیز اعداد متفاوتی از‌سوی دولت برای جذب نقدینگی عنوان شده اما تاکنون حدود 100 هزارمیلیارد تومان نقدینگی به این بازار وارد شده است.

از سوی دیگر بر‌اساس پیش‌بینی‌ها از اقتصاد ایران، رشد نقدینگی تا پایان سال جاری نیز 30 درصد باقی می‌ماند در این صورت تا اسفند ماه 700 یا 800 هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی کل کشور اضافه خواهد شد. اگر بازار سرمایه خوب و عاقلانه کار کند احتمالا می‌تواند نهایتا 200 تا 250 هزار میلیارد تومان را جذب کند اما مابقی که حدود 500 تا 600 هزار میلیارد تومان است به سمت سایر بازارها خواهد رفت. این اقتصاددان اضافه کرد: ‌به نظر می‌رسد، وضعیت بازار سرمایه در این شرایط خطیر باشد، چراکه اگر رشد سهام شرکت‌ها در بورس با برنامه باشد، می‌تواند فرصت بی‌بدیلی در اقتصاد ایران پدید آورد و به عکس اگر مدیریت کارآمد نباشد، ناگواری‌ها به اقتصاد وارد می‌شود. بعد مدیریت بازار سرمایه، جلوگیری از رشدهای شتابان یا ریزش‌های طولانی‌مدت است.

دولت نیز در این خصوص می‌تواند، اثرات زیادی بر بازار سرمایه داشته باشد. البته این به معنی دخالت در بازار سرمایه نیست اما باید نظارت، کنترل و هدایتی در این بازار صورت بگیرد. البته این نظارت ‌باید زودتر انجام می‌پذیرفت تا جلوی رشد غیرمعقول در دو، سه ماهه اول سال را می‌گرفت. به عنوان مثال در 3 ماهه اول سال بازدهی عمده سهام 300 یا 400 درصد بود. حتی برخی سهام شرکت‌ها در 3 ماهه اول سال 300 درصد بازدهی داشتند که غیرمعقول و غیرمنطقی است. رشدهای شتابان غیرمنطقی موجب می‌شود، بازار دست به اصلاح قیمتی بزند. در این مدت شاخص بورس افتی 25 درصد داشته و از 2 میلیون و 100 هزار واحد به یک میلیون و 600 هزار رسیده است. هر چند برخی معتقدند این اصلاح قیمتی است اما بنده با آن مخالف هستم، چراکه این ریزش است. وقتی بازار بیش از 25 درصد افت شاخص دارد و 90 درصد نمادها هم صف فروش دارند و 5 درصد منفی هستند این امر ریزش را نشان می‌دهد و اصلاح قیمتی مفهوم دیگری دارد.

افزایش 800 هزار میلیارد تومانی نقدینگی

شقاقی‌شهری اضافه کرد: نقدینگی کشور در اول سال جاری حدود 2500 هزار میلیارد تومان گزارش شد. اگر رشد 30درصدی نقدینگی برای امسال نیز صادق باشد این رقم بالاتر خواهد رفت. همان‌طور که گفته شد اگر بازار سرمایه عملکرد خوبی داشته باشد‌ نهایتا بتواند 200 هزار میلیارد تومان را جذب کند اما مابقی نقدینگی به 4 بازار دیگر می‌رود. اما سناریوی دیگر این است که بازار سرمایه سرانجام خوبی برای سهامدارانش نداشته باشد در این صورت 250 هزار میلیارد تومانی که پیش‌بینی می‌شد به این بازار جذب شود هم راه خود را به سوی 4 بازار دیگر باز می‌کند.

تورم حداقل 8 درصد بالاتر از هدف‌گذار ی

شقاقی‌شهری در تحلیل خود از وضعیت هدف‌گذاری تورم می‌افزاید: ‌با وجود اینکه بانک مرکزی برنامه‌ای جدی برای جذب نقدینگی دارد اما با‌توجه به شواهد و قرائن اقتصادی تا پایان امسال رشد نقدینگی بر همان مدار 30 درصد باقی می‌ماند. اگر رشد اقتصادی امسال نزدیک به صفر باشد در خوشبینانه‌ترین حالت نرخ تورم 30 درصد خواهد بود که برآوردها نیز همین است و اگر نرخ رشد اقتصادی منفی 5 باشد، تورم نیز 35 درصد خواهد بود. با اینکه هدف‌گذاری بانک مرکزی بر تورم 22 درصد است اما آمار و ارقام لزوم رسیدن به این نرخ را نشان نمی‌دهد، زیرا افزایش و نوساناتی در بازار دلار رخ داده و نرخ آن از 15 هزار تومان در دو، سه ماه گذشته به 23 هزار تومان در ماه جاری رسیده است.

اما موضوع دیگری که می‌تواند به تورم دامن بزند، انتخابات امریکا در آبان ماه سال جاری است. اگر ترامپ انتخاب شود، می‌تواند تکانه جدیدی در بازار دلار ایجاد کند و برعکس با انتخاب بایدن، فضای بازار ارز نیز آرام‌تر خواهد شد. سناریوی دیگر تاثیرگذار بر تورم، تداوم شرایط فعلی کروناست. با شیوع این بیماری بسیاری از معادلات دولت و پیش‌بینی اعداد و ارقامی که در بودجه در‌نظرگرفته بود با نااطمینانی همراه شد. کرونا همچنان مهار نشده و تصویر روشنی نیز از ایران یا جهان برای مهار بیماری وجود ندارد. با وجود تنگناهای مالی، دولت مجبور شد سیاست‌های انبساطی در پیش گیرد تا بتواند هزینه‌های مبارزه با کرونا را جبران کند. نباید از این نکته غافل شد که تورم از رشد نقدینگی و از نوسانات و افزایش نرخ دلار تاثیر می‌پذیرد، زیرا نرخ دلار تاثیر مستقیم بر کالاهای وارداتی و غیر‌مستقیم بر کالاهای ساخت داخل دارد. اما موضوع دیگری که می‌تواند، تکانه‌ای را به بازارها وارد کند، انتخابات ایران است که تا چند ماه دیگر مقدمات آن فراهم می‌شود. سال حساسی است و هنوز موتور رشد نقدینگی خاموش نشده که این ضعف سیاستگذار پولی را نشان می‌دهد. رشد نقدینگی در خرداد سال جاری نسبت به خرداد 98 حدود 34 درصد بود. اگر هدف بانک مرکزی کنترل تورم است باید رشد نقدینگی به زیر 20 درصد برسد. وقتی رشد نقدینگی 30 درصد و رشد اقتصادی نیز منفی است این نقدینگی به بخش‌های غیرمولد سرایت کرده و سوداگری را در جامعه تشدید می‌کند و تبعاتش می‌شود تورم در بازار دارایی و بعدش نیز به بازار کالاها و خدمات قابل مشاهده خواهد بود.

بازار دارو در شرایط کرونا

او در بخش دیگری از صحبت‌های خود می‌گوید: ‌با وجود اینکه چرخش مالی داروهای کرونا در چند ماه اخیر بسیار بالاست اما گمان نمی‌کنم پول‌های خارج شده از بورس به بازار دارو وارد شود زیرا این بازار کالا و خدمات است و هیچ‌وقت بازار دارایی و سرمایه‌ای نمی‌شود، چراکه در این بازار علاوه بر ریسک بالا امکان شناسایی متخلفان و دلالانش نیز بالا می‌رود. در بین بازارهای دارایی، طلا و ارز و در رتبه‌های بعدی و خودرو و مسکن دارای قدرت بالایی در نقدشوندگی دارند. البته بازار دلار سهل‌الوصول‌ترین بازار دارایی است و به همین دلیل قیمتش به راحتی تغییر می‌کند.

منبع: اعتماد