سهم کم درآمدها از هزینه مسکن 70 درصد است/ 54 درصد از جمعیت شهرهای بزرگ مالک هستند/ 19 میلیون حاشیه‌نشین در اطراف تهران زندگی می‌کنند

اعتمادآنلاین| ‌ افزایش سهم هزینه مسکن در سبد معیشت اقشار آسیب‌پذیر به یکی از چالش‌های عمیق اقتصاد تبدیل شده است. سهمی که نه تنها هیچ‌گاه کمتر نشد، بلکه با هر تکانه سیاسی و اقتصادی صعودی چندپله‌ای پیدا کرد.

در حال حاضر سهم مسکن در سبد هزینه خانوار حدود 70 درصد است. اگرچه برای بسیاری از گروه‌های درآمدی آسیب‌پذیر جامعه این سهم با نوسان شدید همراه است.

تجربه کشورها چگونه است؟

این در حالی است که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و حتی در حال توسعه این سهم در بدترین حالت، یعنی اگر تورم با اقتصاد سر ناسازگاری گذاشته باشد و رشد اقتصادی هم مطلوب نباشد، به عددی در حدود 20 درصد می‌رسد.

حتی در کشورهای همسایه نیز وضعیت به مراتب بهتر از ایران است. بر اساس آمارهای رسمی، در ترکیه سهم هزینه مسکن برای دهک‌های با درآمد متوسط و رو به پایین در حدود 30 درصد است.

نزدیک به 70 درصد از هزینه تامین مسکن در این کشور به واسطه وام تامین می‌شود. به همین دلیل است که در ترکیه نیمی از افراد جامعه مالک واحدهای مسکونی خود هستند.

وضعیت در ایران چگونه است؟

اما در ایران وضعیت به گونه‌ای دیگر رقم خورده است؛ برای مثال در حالی که سال 1365 تعداد مالکان واحدهای مسکونی در شهرهای بزرگ 80 درصد بود، این عدد در سال 95 به 54 درصد رسید.

آن‌طور که آگاهان اقتصادی می‌گویند، طی سال‌های گذشته تا امروز نوسان شدید درآمدهای نفتی، افزایش بی‌حساب و کتاب نرخ تورم، بحران‌های پی‌درپی ارزی و در نتیجه حاکم شدن جو روانی تورم بر اقتصاد کشور، بیشتر سیگنال منفی را از بخش مسکن دریافت کرده است.

حالا اوضاع به گونه‌ای رقم خورده است که تامین مسکن برای بسیاری از دهک‌های درآمدی جامعه به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل شده؛ آمار وجود 19 میلیون حاشیه‌نشین فقط در اطراف کلانشهر تهران این گفته را تصدیق‌ می‌کند.

قانون اساسی چه می‌گوید؟

از سوی دیگر هرچند در قانون اساسی وظیفه تامین مسکن خانوار‌ها بر عهده دولت گذاشته شده، اما تجربه نشان داده هر بار که دولت به عنوان مجری به حوزه تامین مسکن وارد شده، قیمت واحدهای مسکونی سر به فلک کشیده است.

یکی دیگر از مشکلات اساسی در حوزه مسکن در ایران مدت‌زمان انتظار برای خانه‌دار شدن است. بهار همین امسال بود که مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی اعلام کرد: «به دلیل افزایش قیمت مسکن، پایین بودن دستمزدها و وجود تورمی 2رقمی، دهک‌های با درآمد متوسط جامعه دست‌کم باید 43 سال برای خانه‌دار شدن انتظار بکشند تا مالک خانه شوند.»

اگرچه این مرکز در پاییز همین امسال، در گزارش دوم خود، رقم انتظار برای خانه‌دار شدن گروه‌های کم درآمد را 53 سال اعلام کرد.

دور باطلی که ادامه دارد

هرچند در ایران همواره آمارها با کمی دستکاری خود را از واقعیت دور می‌کنند، اما حتی با استناد به همین آمارهای رسمی هم می‌توان گفت حال بازار مسکن در ایران خوب نیست.

سال‌هاست جویندگان مسکن به خانه‌به‌دوشانی تبدیل شده‌اند که با کفش‌های آهنین به پا، محله به محله، به دنبال خانه که نه، سرپناهی برای خود می‌گردند؛ اما با خانه‌هایی که میانگین یک متر مربع آن رقمی در حدود 11 میلیون و 269 هزار تومان است، در یک دور باطل گرفتار می‌شوند. این ماجرا همچنان ادامه دارد...