چین چگونه اقتصاد فیلیپین را می‌سازد؟

اعتمادآنلاین| چشم‌انداز کوتاه مدت اقتصادی فیلیپین چندان خوش‌بینانه نیست. به استناد داده‌های دولتی، رشد واقعی درآمد سرانه داخلی (GDP) این کشور در ربع دوم سال به 5.5٪ رسید که پایین‌ترین نرخ طی چهار سال اخیر است. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که رشد تقاضای داخلی فیلیپین نیز به 2.4٪ سقوط کرد. در عین حال، سال 2018 کسری بودجه فیلیپین به 3.2٪ درآمد ناخالص داخلی رسید، که نسبت به مقدار 2.3٪ سال 2016 حدود یک درصد رشد داشته است.

به گزارش گروه بین‌الملل اعتمادآنلاین به نقل از مجله فوربز، این چشم‌انداز اقتصادی نه چندان روشن فیلیپین می‌تواند مانع دیدن ظرفیت عمیق احیای اقتصاد آن باشد. ظرفیتی که می‌تواند تا چند سال‌ آینده اقتصاد این کشور را تقویت و وارد مسیر رشد پایدار کند.

عامل تعیین‌کننده در اینجا سرمایه‌گذاری است. به طور خاص، سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی و به بیان دقیق‌تر سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی از طرف چین. فیلیپین ده‌ها سال است که در مقایسه با کشورهای همسایه شرق و جنوب شرق آسیا عملکرد بدی را نشان داده است. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) به شدت پایین بوده، زیرسازی‌های این کشور نامناسب و ضعیف بوده‌اند و بخش صنعتی هنوز توسعه کافی را پیدا نکرده است.

فیلیپین از بنادر انبوه، فرودگاه‌های به شدت شلوغ، خطوط ریلی و مواصلاتی ضعیف، و شهرهای پرترافیک رنج می‌برد. بخشی از این مشکل به دلیل سرمایه‌گذاری ضعیف است، اما در عین حال باید بروکراسی راکد و دولت ناکارآمد را نیز به آن اضافه کرد. علاوه بر این عوامل، زیرسازی‌های ناقص در فیلیپین مانع رشد این کشور شده و توسعه بخش صنعتی آن را به شدت محدود کرده است.

با این حال زیرسازی‌های فیلیپین چقدر ضعیف است؟ یکی از معیارهای خوب برای ارزیابی این مؤلفه سهام انتشارنیافته شرکت تضامنی به ازای هر نفر (per person Capital Stock) است و این شامل تمام زیرسازی‌های عمومی مشخص- نظیر جاده‌ها، فرودگاه‌ها و بنادر- و غیر مشخص- نظیر تأسیسات آب و برق- می‌شود. نمودار زیر نشان می‌دهد فیلیپین چقدر در این حوزه از کشورهای دیگر عقب‌تر است.

در سال 2015، فیلیپین با سرانه 10360 دلار تقریباً از تمام کشورهای عمده جنوب شرق آسیا عقب‌تر و تنها اندکی از ویتنام جلوتر بود. در فیلیپین سهام انتشارنیافته شرکت تضامنی به ازای هر نفر بین سال‌های 2000 تا 2015 حدود 18 درصد رشد کرد، کمترین نرخ رشد منطقه که در مقایسه با رشد 260 درصدی ویتنام کاملاً ناچیز است. در این صورت، ویتنام به زودی از فیلیپین پیشی خواهد گرفت.

چین مثال موفقی است که نشان می‌دهد چگونه افزایش سهام انتشارنیافته شرکت تضامنی به ازای هر نفر می‌تواند اقتصاد یک کشور را از زمین بلند کند. عملکرد اقتصادی فوق‌العاده چین طی 45 سال اخیر با افزایش حیرت‌انگیز سهام انتشار نیافته شرکت تضامنی به ازای هر نفر همراه بود که از سال 2000 تا 2015 با رشدی 365 درصدی به 36 هزار دلار (یعنی سه برابر نرخ هند) رسید. اگرچه این نرخ تنها یک سوم کشورهای توسعه‌یافته‌ای نظیر ژاپن یا ایالات متحده بود. رشد سریع سهام انتشارنیافته شرکت تضامنی به ازای هر نفر یکی از پیش‌شرط‌های مهم افزایش نرخ رشد اقتصادی هر کشور است. هیچ اقتصادی هرگز نتوانسته بدون حذف این محدودیت به رشد اقتصادی پایداری دست پیدا کند. دولت فیلیپین نیاز دارد این مشکل را به طور جدی رفع کند.

نشانه‌هایی وجود دارد که فیلیپین همین هدف را دنبال می‌کند. به رغم کاهش رشد اقتصادی اخیر، چشم‌اندازها برای افزایش سرمایه‌گذاری با افزایش سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در حال بهبود است. نرخ این سرمایه‌گذاری‌ها در 2018 به 3 درصد درآمد ناخالص داخلی رسید، دومین کشور از اقتصادهای نوظهور آسیا (پس از ویتنام) بر اساس درصد بالای درآمد ناخالص داخلی. سرمایه مستقیم خارجی بالا مجموع سرمایه‌گذاری‌های کل را به 28.5 درصد درآمد ناخالص داخلی رسانده است، رقمی که برای رساندن رشد درآمدن ناخالص داخلی به دست‌کم 6% کفایت می‌کند.

فیلیپین در سال 2018، تحت برنامه‌ای که به «بساز، بساز، بساز» معروف شده، مخارج خود روی زیرسازی‌ها را 35 درصد افزایش داد و به 5.5% درآمد ناخالص داخلی رساند. این مقدار در سال گذشته 4.5% بود. دولت قصد دارد این نرخ را تا سال 2020 به 6 درصد افزایش دهد. یکی از سیاست‌های دولت برای تسهیل سرمایه‌گذاری، حذف موانع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) است. اکنون شرکت‌هایی با مالکیت خارجی حداکثر 40% می‌توانند برای کار روی پروژ‌ه‌های زیرساختی دولت تقاضای همکاری کنند. همچنین، دولت اعلام کرده است که می‌خواهد برای تسهیل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بیشتر تغییراتی را در قانون اساسی فیلیپین اعمال کند.

منبع اصلی افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در پروژه‌های زیرسازی فیلیپین کشور چین است. چین تاکنون حدود 9 میلیارد دلار در پروژه‌های زیرسازی فیلیپین سرمایه‌گذاری کرده است که از جمله آن 4.3 میلیارد دلار روی توسعه و بهبود شبکه جاده‌ای و ریلی اطراف مترو مانیل (کلانشهر مانیل) است. این سرمایه‌گذاری حدود 1.2% درآمد ناخالص داخلی فیلیپین را شامل می‌شود. پکن و مانیل روی وامی به مبلغ 300 میلیون دلار برای تأمین مالی آب و پروژه‌های آبیاری به توافق رسیده‌اند که با 0.1% درآمد ناخالص داخلی فیلیپین برابری می‌کند.

با این حال، روابط چین و فیلیپین با دعاوی تنش‌برانگیز منطقه‌ای در دریای چین جنوبی و مخالفت‌های داخلی که افزایش سرمایه‌گذاری‌های چین را «استعمار نو» توصیف می‌کنند، پیچیده شده است. مخالفت‌ها همچین ریشه در این نگرانی دارد که کشورها درصورت ناتوانی در بازپرداخت وام‌ها به چین، باید بدهی خود را با واگذاری سهام جبران کنند. اتفاقی که سال 2011 برای تاجیکستان و در 2017 برای سری‌لانکا رخ داد.

تاکنون رودریگو دوتره، رئیس‌جمهور از همکاری نزدیک با چین برای افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی عقب‌نشینی نکرده است. تأمین مالی از جانب چین بهترین گزینه برای حل سریع و گسترده مشکل عمیق زیرساختی فیلیپین است. این کشور اکنون در نقطه عطف اقتصادی خود قرار گرفته است. افزایش سرمایه‌‌گذاری‌های چین در پروژه‌های زیرسازی فیلیپین کاتالیزور قدرتمندی برای رشد قوی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در این کشور محسوب می‌شود.

بهره‌وری اقتصاد فیلیپین همزمان با تسهیل محدودیت‌ها برای سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی آماده بهبود است. بخش صنعتی ضعیف فیلیپین در صورت ورود بیشتر سرمایه‌گذاری‌ شرکت‌های خارجی می‌تواند قدرتمند شود و با تقویت بخش صنعت و خدمات، اقتصاد این کشور را به لحاظ مبنایی متعادل و تقویت کند. در این صورت، صادرات کالاهای فیلیپینی افزایش خواهد یافت و واحد پولی این کشور تقویت خواهد شد و امکان ظهور اقتصادی قوی و نوین با ایجاد فرصت‌های جدید برای خلق ثروت فراهم می‌شود.