استقلال بانک مرکزی نیاز به بازتعریف دارد/ بانک مرکزی باید اولویت‌های اقتصادی را در نظر بگیرد/ گاهی نیاز است بانک مرکزی در قیمت‌گذاری مداخله کند

اعتمادآنلاین| ‌ فرشته بهروزی‌نیک- استقلال بانک مرکزی موضوعی است که طی سال‌های گذشته تاکنون بارها از سوی تحلیلگران اقتصادی مورد بحث قرار گرفته است. هر بار تکانه‌ای از جمله افزایش ناگهانی نرخ ارز یا اقدام دولت برای چاپ پول رخ می‌دهد، مساله استقلال بانک مرکزی هم داغ‌تر از گذشته مطرح می‌شود. از یک ماه گذشته تاکنون که موضوع حذف چهار صفر از پول ملی مطرح شده، بسیاری از تحلیلگران اقتصادی نگران هزینه‌های چاپ پول و افزایش نرخ پایه پول در اقتصاد هستند. نرخ پایه پول که بالا برود تورم هم دنبال آن می‌آید.

حیدر مستخدمین حسینی، تحلیلگر اقتصادی و معاون سابق بانک مرکزی در این باره به اعتمادآنلاین گفت: بدون شک استقلال بانک مرکزی در کنار بازتعریف سازوکار مشخص فعالیت این بانک، تاثیر چشمگیری بر کنترل نرخ تورم در اقتصاد خواهد گذاشت.

مستخدمین حسینی ادامه داد: منطقی نیست که بگوییم بانک مرکزی در ایران هیچ‌گونه استقلالی ندارد، اما واقعیت این است که درخواست‌های مکرر دولت هم نقش تعیین‌کننده‌ای در عملکرد این بانک دارد.

او درباره درستی یا نادرستی این گفته که هر زمان دولت اراده کند بانک مرکزی تصمیم به دستکاری قیمت‌ها یا چاپ پول می‌گیرد توضیح داد: در شرایط بحران اقتصادی، مجموعه سیاست‌های اقتصادی دولت می‌تواند بر کنترل اوضاع موثر بیفتد؛ برای مثال در مقطعی ممکن است دولت مجبور به مداخله در قیمت‌گذاری نرخ شود یا به موضوعی مانند تغییر واحد پول ملی کشور ورود کند. در این شرایط باید میان دولت و بانک مرکزی تعامل برقرار باشد.

این آگاه اقتصادی ادامه داد: در شرایط بحران اقتصادی استقلال بانک مرکزی زمانی تعریف می‌شود که اولویت‌های اقتصادی در کشور را بشناسد و زمان را هدر ندهد. هزینه‌های اقتصادی ناشی از تورم کاملاَ شناخته‌شده است. در یک محیط تورمی، مکانیسم قیمت‌ها به مثابه انتقال‌دهنده اطلاعات، آسیب می‌بیند و منجر به کاهش ضریب کارآمدی بازارهای مالی و کار می‌شود.

به عقیده معاون سابق بانک مرکزی، طی سال‌های گذشته مسئولیت‌های بسیار سنگینی از جمله ساماندهی موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز و همچنین کنترل بازار ارز بر دوش بانک مرکزی گذاشته شده که در زمره مهم‌ترین اولویت‌های اقتصادی جای می‌گیرد.

استقلال بانک مرکزی یکی از ملاحظات مهم در نظام اقتصادی کشور است که باید هرچه زودتر تصمیم درستی در مورد آن گرفته شود؛ در حال حاضر بانکداری مرکزی مدرن جهانی در چند دهه گذشته دچار تحولی بنیادین شده، در حالی که چند دهه است در قانون بانکداری مرکزی کشور ما هیچ تجدیدنظر معناداری صورت نگرفته است.

این روند در حالی به یکی از چالش‌های اصلی نظام بانکی در کشور تبدیل شده که بحران‌های داخلی و خارجی، مسئولیت‌های اقتصادی و اجتماعی بانک مرکزی را دشوارتر از گذشته کرده است. به گواه بسیاری از کارشناسان اقتصادی، ایران تنها کشوری است که نرخ تورم 2رقمی دارد و متاثر از این نرخ، بهره بانکی‌اش نیز رو به افزایش است.

چند سالی می‌شود که مسئولان بانک مرکزی برای رسیدن به استقلال تلاش می‌کنند، اما اینکه چه زمان این خواسته محقق شود به مجموعه سیاست‌های اقتصادی دولت بستگی دارد.