هوشنگ ضیایی: تعطیلی چاره کار نیست/ وضعیت باغ وحش های کشور مطلوب نیست

اعتمادآنلاین| همچنان بحث و حاشیه‌ها درباره باغ وحش وکیل‌آباد مشهد ادامه دارد. باغ وحشی که چند سال پیشتر انتشار تصاویری از نوع نگهداری و تغذیه حیوانات مستقر در آن در شبکه‌های مجازی با واکنش‌های زیادی از سوی کاربران مواجه شد تا در همان زمان خبرهایی درباره تعطیلی موقت این مجموعه به گوش برسد. اما این پایان ماجرا نبود و خبر مرگ مشکوک چندین قلاده ببر در این باغ وحش سبب شد تا مجددا این باغ وحش در همان ماه‌های آغازین فعالیت مجدد بر سرزبان‌ها انداخته شود. البته این اولین بار نیست که در باغ وحش های کشور شاهد مرگ و میر حیوانات هستیم و پیشتر فاجعه مرگ ببرهای سیبری به سبب خوراک آلوده به مشمشه در تهران نیز برای مدت‌ها واکنش برانگیز بود ولی اکنون باغ وحش وکیل‌آباد مشهد است که مورد انتقاد فعالان محیط زیست قرار دارد.

بازگشت جنجالی با مرگ ببرها

باغ وحش مهشد از آن روزی دوباره بر سر زبان‌ها افتاد که خبری مبنی بر مرگ هشت قلاده ببر منتشر شد. البته این خبر خیلی سریع از سوی مقامات باغ وحش و بعدتر رییس سازمان حفاظت از محیط زیست تکذیب شد. اول مرداد ماه جاری خبرگزاری تسنیم در خبری اعلام کرده بود که این هشت ببر مرده‌اند و یا بنا به دلایلی کشته شده‌اند. علی تیموری، مدیرکل حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط زیست نیز درباره این مساله گفته بود که برخی حیوانات متناسب با شرایط باغ وحش‌های کشور جابه‌جا شده اند. کوروش هنرمند، دامپزشک و مسئول بهداشتی باغ وحش در پاسخ به اینکه در حال حاضر چند ببر بالغ در باغ وحش مشهد نگهداری می‌شوند به تسنیم می‌گوید: در حال حاضر 10 ببر بالغ داریم و تا کنون به جز یک ببر که به دلیل بیماری لاعلاج ناچار شدیم یوتانایز کنیم، ببر دیگری در باغ وحش معدوم نشده و علت مرگ‌ ببرها، یا کهولت سن بوده یا بیماری‌های متداول.

تهدید به تعطیلی

همین حواشی در ادامه باعث شد که تورج همتی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خراسان‌رضوی اعلام کند که« به باغ‌وحش ضرب‌العجل داده‌ایم. اگر استانداردها را رعایت نکند تعطیل خواهد شد و با کسی تعارف نداریم.» او همچنین بر این مساله تاکید کرد که«امروز برای نخستین بار بخش زیادی از اختیارات سازمان حفاظت محیط‌زیست به استان‌ها تفویض شده است. این اختیار باعث شده در بخش‌های ستادی استان‌ها دنبال ظرفیت‌سازی و توانمندسازی برویم و در تصمیمات ما کارشناسان مشارکت کنند.»

کلانتری همه چیز را تکذیب کرد

موضع گیری تند همتی در ادامه اما با واکنش متفاوتی از سوی عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت از محیط زیست همراه شد. کلانتری در مراسم سالروز محیط‌بانی اعلام کرد که« یکی از خبرگزاری‌ها گزارش داده بود که در باغ وحش مشهد 8 ببر را سربریده‌ و پوست آن‌ها را فروخته‌اند. مگر در باغ وحش چقدر ببر هست که 8 تای آنها را بکشند و قربانی کنند؟ با این کار می خواستند روز محیط‌بان را تحت تاثیر قرار دهند. فقط دو ببر در خرداد ماه در باغ‌وحش مشهد با هم درگیر شدند که یکی از آنها فوت کرد.» وی ادامه داد:«این خبرسازی‌ها برای تخطئه محیط‌ زیست کشوراست که در راستای منافع ملی کشور می خواهد حرکت کند. عده‌ای مخالف منافع ملی کشور هستند.عده‌ای دشمنی با منافع ملی کشور دارند. اسم منافع ملی وقتی به زبان می آید عده‌ای داعشی مریض می‌شوند.»

کشف بقایای ببرهای وکیل‌آباد

اما تکذیبیه قاطعانه کلانتری چند روز بیشتر دوام نداشت و در فاصله چند روز محمد بخش‌محبی معاون دادستان خراسان رضوی از پیدا شدن هفت تخته پوست و چهار جمجه ببر خبر داد و گفت: مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست استان منکر پیداشدن این موارد شدند، اما طی بازرسی که به دستور دادستانی انجام شد، این موارد تایید شدند.» وی بیان کرد: براساس اطلاعات تنها در زمستان سال گذشته هفت قلاده ببر تلف شده‌اند که این به تنهایی آمار نگران‌کننده ای‌ست و برخلاف نظر مسئولان باغ وحش که ببرها بر اثر کهولت سن تلف شده‌اند نظر کارشناس دادستانی جمجمه‌های پیداشده جوان بوده‌اند. انتقاد دیگری که به مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست و مدیران باغ وحش وجود داشت، این بود که اعلام شد یک ببر در خردادماه بر اثر عفونت دام تلف شده است که جای تعجب دارد با این همه امکانات و متخصص آیا امکان جلوگیری از تلف‌شدن این حیوانات وجود داشته یا خیر.

تعطیلی راهکار نیست

هوشنگ ضیایی کارشناس محیط زیست نیز در گفت و گویی با «اعتمادآنلاین» درباره این اتفاق چنین توضیح می‌دهد که « هنوز اطلاع دقیقی درباره اینکه چه اتفاقی در باغ وحش ارم رخ داده و چه بر سر ببرهای این باغ وحش آمده است، ندارم ولی نیاز است که سازمان حفاظت از محیط زیست و همین طور دامپزشکی و سایر دستگاه‌های ذی ربط بر چنین مسائلی نظارت دقیقی داشته باشند. معمولا در کشورهای پیشرفته تمامی اطلاعات درباره حیوانات باغ وحش و حتی حیواناتی که در مناطق حفاظت شده قرار دارند، ثبت شده و در یک سایت جهت اطلاع رسانی به مسئولان و دستگاه های مربوطه منتشر می شود. در واقع اطلاع رسانی های دقیق مسئولان را در جریان قرار می دهد که فلان حیوان چندبار زایمان داشته است و یا سوابق بیماری و جسمانی او چگونه است.»

او ادامه می دهد که« ببرها شرایط ویژه ای دارند چون از یک طرف گران قیمت بوده و دلیل آن چنین است که چینی ها بهای گزافی برای آن می دهند و این در حالی بوده که خرید و فروش ببرها قاچاق محسوب می شود. بنابراین باید بر نوع نگهداری و حفاظت از ببرها نظارت دقیق تر و حساس تری وجود داشته باشد.»

ضیایی در پاسخ به این پرسش که آیا تعطیلی باغ وحش ارم می تواند راه حل باشد، گفت: من چنین اعتقادی ندارم. چراکه باغ وحش یک منطقه چند منظوره است. اولا باغ وحش انسان را با محیط زیست و طبیعت آشتی می دهد و برای نسل های آینده جنبه آموزشی در نحوه برخورد با حیوانات دارد. ثانیا باغ وحش می تواند مرکز تحقیقاتی برای دانشمندان و محققان باشد. ثالثا باغ وحش ها محل امنی برای حیوانات در حال انقراض هستند و نیز منطقه و محل توریستی و گردشگری تلقی می شود. بنابراین من با تعطیلی باغ وحش ها موافق نیستم ولی اعتقاد دارم که باید استانداردسازی در آن مورد توجه قرار بگیرد.»

این کارشناس محیط زیست در ادامه گفت: واقعیت آن است که باغ وحش ها در کشور ما شرایط مطلوبی ندارند و امروز برای جبران این مساله دستگاه ها و سازمان های مربوطه دست به کار شوند. در این ماموریت همه باید دست به کار شوند و نمی توان صرفا یک دستگاه را مقصر دانست. شهرداری ها، دولت و سازمان حفاظت از محیط زیست باید نظارت دقیقی بر باغ وحش ها داشته باشند و اگر مشکلی وجود دارد باید برای حل آن دست به کار شوند.»