یک «تغییر گسترده جمعیتی» باعث تغییر جهان خواهد شد!

برای دهه‌های متمادی قدرت‌های مسلط جهان از مساله افزایش جمعیت در سن کار- که به رشد اقتصادی کمک می‌کند- بهره زیادی برده‌اند. هم‌زمان هم جوانی جمعیت به خصوص در کشورهای در حال توسعه بیشتر به معنای اختصاص منابع محدود کشور به مسایلی چون پرورش کودکان بوده- که خود این هم می‌تواند فرصت‌های اقتصادی را محدود کند.

به گزارش شفقنا، روزنامه نیویورک‌تایمز نوشت: بر اساس چشم‌انداز جمعیتی سازمان ملل متحد در سال 2022؛ جمعیت‌شناسی جهان تا حد زیادی دگرگون شده است. اروپا دارد از نظر جمعیتی آب می‌رود. چین هم درگیر این روند شده است و به همین دلیل هم بود که هند که کشوری بسیار جوان‌تر است، توانست به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان دست یافته و از چین پیشی بگیرد.

پیش‌بینی‌ها در این زمینه واضح و مشخص هستند: تا سال 2050 تقریباً در حدود 40 درصد از جمعیت برخی از بخش‌های شرق آسیا و اروپا 65 سال یا بیشتر خواهند داشت. این نرخ حدودا دو برابر سهم افراد مسن در فلوریداست- که به عنوان پایتخت بازنشستگی آمریکا شناخته می‌شود. تعداد فوق‌العاده زیاد بازنشستگان نیز تعداد زیادی از افرادی را که در سن کار کردن هستند، درگیر خواهد کرد.

در تمام تاریخ نمی‌توان هیچ کشوری را یافت که به اندازه‌ای که پیش‌بینی شده، افراد مسن داشته باشد. به این دلیل هم هست که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند بسیاری از چیزهایی مانند حقوق بازنشستگی، سن بازنشستگی و سیاست‌های سخت‌گیرانه مهاجرتی که بسیاری از کشورهای ثروتمند بدیهی می‌دانند، برای پایداری نیاز به بازنگری خواهند داشت.

به باور اقتصاددانان همین موضوع- افزایش میانگین سن- هم باعث خواهد شد کشورهای ثروتمندتر امروز تقریباً به ناچار سهم کمتری از تولید ناخالص داخلی جهانی را در سال‌های آینده به خود اختصاص خواهند داد.

این یک تغییر بزرگ برای اروپا، ایالات متحده، چین و سایر اقتصادهای برتر خواهد بود که تاکنون به دلیل سهم زیاد افراد در سن کار در جمعیت‌شان به رشد اقتصادی زیادی دست یافته‌اند.

این کشورها در حال پیر شدن هستند. طبق پیش‌بینی‌های سازمان ملل، به زودی جنوب و جنوب شرقی آسیا، آفریقا و خاورمیانه دارای بیشترین نیروی کتر و بیشترین توازن جمعیتی خواهند بود. کارشناسان می‌گویند که این تغییر رشد اقتصادی و توازن قدرت ژئوپلیتیکی را تغییر خواهد داد.

از بسیاری جهات، بالا رفتن میانگین سنی و به عبارت بهتر پیر شدن جهان نشان‌دهنده پیروزی و توسعه است. در واقع مردم با ثروتمندتر شدن طولانی‌تر و سالم‌تر زندگی می‌کنند و فرزندان کمتری هم دارند.

این باعث فرصت‌های زیادی برای بسیاری از کشورهای فقیرتر می‌شود. زمانی که نرخ زاد و ولد کاهش می‌یابد، کشورها می‌توانند به «سود جمعیتی» برسند که به معنای سهم رو به رشد افراد شاغل و در نتیجه رشد اقتصادی است.

دموگرافی یا جمعیت‌شناسی تقدیر جوامع نیست؛ و سود و رشد هم خودکار اتفاق نمی‌افتد. بدون شغل، یک کشور هر قدر هم افراد در سن کار داشته باشد، این امر نه تنها باعث رشد نخواهد شد، که حتی می‌تواند به بی‌ثباتی منجر شود. در این بین کشورهای ثروتمند هم حتی با افزایش سن، باز هم برای مدت طولانی از مزایای اقتصادی و استاندارد بالای زندگی برخوردار خواهند شد.

در کل می‌توان گفت کشورهایی که در حال حاضر قدرت‌های مسلط جهان به شمار می‌آیند، در حوالی دهه نود جمعیت در سن کار زیادی داشتند. دیگر کشورهای دنیا هم در آن زمان بیش از حد جوان بودند. حالا ولی شرایط تا حدودی تغییر کرده و بسیاری از اروپا و به خصوص ژاپن به آستانه پیری رسیده است. این البته تنها شامل این دو منطقه نمی‌شود و به صراحت می‌توان گفت که در سال 2050، بیشتر کشورهای ثروتمند امروز پیر خواهند شد. کشورهای جوان دهه نود هم برای اولین بار جمعیت زیادی در سن کار خواهند داشت.

اما فرار از منطق اقتصادی سن دشوار است و به عبارت بهتر کشورهایی که امروزه نسبت بسیار بالایی از کودک در میان جمعیت خود دارند، در سال 2050 کودکان تحت تکفل کمتر و کارگران بیشتری خواهند داشت. بسیاری از این قبیل کشورها در آفریقا، آسیا یا اقیانوسیه هستند.

با این حال کارولینا کاردونا اقتصاددان دانشگاه جان هاپکینز که روی موضوع «سود جمعیتی» کار می‌کند، در این زمینه می‌گوید که «اگر برای افرادی که وارد نیروی کار می‌شوند شغلی نداشته باشید، هیچ تضمینی وجود ندارد که سود جمعیتی اتفاق بیفتد»!