ما جامعه فراموشکاری هستیم؛ هر اتفاق تلخی فردای آن روز فراموش می‌شود

علی پاکزاد کارگردان و کیوریتور نمایشگاه عکس، چیدمان و ویدئو آرت با عنوان «در برابر فراموشی»  درباره این نمایشگاه و مفهوم ویدیو آرت در آن گفت: ویدیو-آرت به هیچ عنوان برای مخاطب دارای یک مفهوم خاص از لحاظ روایی و داستانی نیست که شما باتوجه به آن بگویید باید در تصاویر آن، این استانداردها از لحاظ رنگ، فیلمبرداری و تدوین وجود داشته باشد و هر چیزی در آن مشخصا به صورت داستان پشت هم بیاید. ویدیو آرت بخشی از یک شرایط در هم تنیده است که هیچکدام تعریف درستی ندارد. در واقع فقط آن نگاه یا ذهنیت مفهومی از درون هنرمند است که در مواجهه‌اش با آن موضوع خاص آن را شکل داده است.

او ادامه داد: به عنوان مثال در زمان ساخت ویدیو آرت‌های این نمایشگاه که بخشی از آن مربوط به افغانستان و بخش دیگر مربوط به اوکراین است، در حال فکر کردن به این موضوع بودم که چطور باید به آن نگاه کنم. در نهایت در فرایند انجام کار متوجه شدم مشاهدات من از درون مردمک چشمم بیرون می‌آید. به همین دلیل تمام آثار ما در ویدیو آرت به صورت مردمک چشمی بوده که در حال مشاهده کردن است. در واقع ویدیو آرت، آن حس درونی خود آرتیست است که با آن بخشی از نگاه خود را به مخاطب منتقل می‌کند.

پاکزاد در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره جنبه ایهامی استفاده از چشم که می‌تواند برداشتی از نظاره کردن و بی‌تفاوتی جهان نسبت به دو جنگ اخیر و همچنین نظاره کردن مخاطبان این نمایشگاه که جزئی از مردم هستند، باشد، گفت: عنوان نمایشگاه ما «در برابر فراموشی» است. یعنی هر چیزی که در دو سال اخیر آن را فراموش کرده‌ایم. این اتفاق از روی کار آمدن طالبان در افغانستان و محدودیت‌های مختلفی که آنها بر زندگی اجتماعی زنان، آموزش، تفکر و... ایجاد می‌کنند، شروع می‌شود. به عنوان مثال در آنجا ما شاهد تغییر کاربری اداره‌های زنان به اداره‌های امر به معروف و نهی از منکر بودیم. چیزی که در کشور خودمان نیز آن را دیده‌ایم.

کارگردان نمایشگاه «در برابر فراموشی» با تاکید بر اینکه فجایع افغانستان خیلی زود فراموش شد، ادامه داد: بعد از افغانستان شاهد تهاجم روسیه به کشور اوکراین بودیم که اتفاق تلخی بود اما صحبت درباره آن هم خیلی دوام نیاورد. شخصا به دنبال این نیستم که بگویم همه فجایع باید یادمان بماند و حتما برای آنها کاری انجام دهیم؛ حرفم این است که حداقل به یک‌سری از موضوعات مهم توجه کنیم تا فراموش نشود. متاسفانه شاهد این هستیم که هر اتفاق تلخی خیلی زود در فضای مجازی مورد توجه قرار می‌گیرد اما فردای آن روز همه چیز فراموش شده و موضوع دیگری رو می‌آید. این مسئله نشان می‌دهد که ما جامعه فراموشکاری هستیم.

او در ادامه افزود: من خواهان ادامه صحبت درباره فجایع مختلف نیستم اما‌ قطعا می‌توانیم به یک تعادل اجتماعی برسیم. به خصوص اینکه در بخش مردمی کشور بسیار متحدی به شمار می‌آییم. زیرا بارها شاهد این بودیم که بعد از هر اتفاق ناخوشایندی چون زلزله، مردم کرد، بلوچ، تهران، شمال و جنوب برای کمک به یکدیگر داوطلب می‌شوند. ولی همین کنش در روابط شخصی و گفتگوهای روزمره ما وجود ندارد.

این روزنامه‌نگار در بخش دیگری از صحبت‌هایش هدف خود از برگزاری این نمایشگاه را اینطور عنوان کرد: در این نمایشگاه در تلاش هستم تا به گونه‌ای به یاد بیاوریم که در دو سال اخیر چه اتفاقاتی رخ داد و چه اتفاقاتی نیفتاد. بسیاری از بین ما رفتند، بسیار معلول شدند و بسیاری زیر آوار ماندند. برایم جنگ در سوریه یا اوکراین تفاوتی ندارد. همه یک موجودیت دارند و آن موجودیت انسانی است. تلاشی ندارم تا روی مطلبی تاکید کنم؛ همه‌چیز واضح است. شاید این نمایشگاه جرقه‌ای باشد تا ما همه چیز را فراموش نکنیم.

پاکزاد همچنین درباره هجمه‌هایی که ممکن است پرداختن به اتفاقات کشورهای دیگر در کنار بی‌تفاوتی به شرایط ایران برایش داشته باشد، توضیح داد: از منتقدان دعوت می‌کنم به تماشای این نمایشگاه بیایند و بعد قضاوت کنند. زیرا ممکن است در این نمایشگاه، نگاه به اتفاقات ایران را هم ببینند. ما در حال نگاه به همه جا هستیم؛ در بخش‌هایی بیشتر تمرکز کردیم و در بخش‌های دیگر تنها یک نقطه گذاشتیم. تقریبا به تمام مرزهای ایران سفر کرده‌ام و هیچ چیزی برایم عزیزتر از تمدن، فرهنگ، خاک و آدم‌های این کشور نیست.

او در بخش پایانی صحبت‌هایش بیان کرد: امیدوارم دیگر از طرف هیچ روزنامه‌ای برای گزارش یک جنگ اعزام نشوم. زیرا ترجیح می‌دهم شاهد آسیب دیدن و کشته شدن آدم‌های زیادی نباشم. شاید به این صورت حال همه بهتر باشد. در بخشی از پیام خود برای این رویداد نیز نوشته‌ام که همه موارد داخل نمایشگاه را با چشم دیده‌ام اما اگر آنها را ندیده بودم، شاید این همه کودک، مرد و زن کشته نشده بودند.

در توضیح برای این نمایشگاه که به موضوع جنگ در اوکراین و رخدادهای پس از حضور طالبان در افغانستان پرداخته، آمده است: «خشونت‌طلبان، جهان را با کلمه‌ی جنگ آراسته تا در هر نقطه‌ای از جهان، سایه‌ی ویرانی، مرگ و جراحات ماندگار فرصت زندگی مردم را مبدل به رنج‌های همیشگی کند... . هدف ما ثبت این وقایع دردناک بوده که نباید تکرار شوند. تصاویری که به عنوان اسناد تاریخی، تمام قد در برابر فراموشی می‌ایستند... .»

نمایشگاه عکس، چیدمان و ویدیو-آرت با عنوان «در برابر فراموشی» به کارگردانی و کیوریتوری علی پاکزاد و نمایش عکس‌های مستند از افشین قدبیگی و آثار ویدیویی مرتبط با آن تا ۱۱ تیرماه برپاست. علاقمندان به تماشای آثار آن می‌توانند در تمام طول هفته به جز شنبه‌ها، از ساعت ۱۵ تا ۲۱ به گالری استاد ممیز خانه هنرمندان ایران مراجعه کنند.