دخالت‌های غیرعلمی و دستکاری‌های بدون محاسبه در کنکور به ناعادلانه کردن امکان قرار گرفتن داوطلبان ذی‌حق در صندلی‌های دانشگاهی منجر می‌شود

علی ربیعی، سخنگوی دولت دوازدهم، طی یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: پزشکان و جامعه پزشکی به دلایل مختلفی همواره به عنوان یک گروه شغلی قابل توجه در جامعه مطرح هستند. به نحوی که جامعه‌شناسان در نظرسنجی‌ها، اعتماد به این گروه‌ را به عنوان یک شاخص در میان گروه‌های مرجع مورد ارزیابی قرار می‌دهند. 

‎شیوع کووید - ۱۹ و همبسته تحریم و کرونا در ایران، منجر به توجه مضاعف و دیده شدن اهمیت فعالیت‌های پزشکان، پرستاران و کادر بهداشت‌ و درمان در مبارزه با این همه‌گیری شد. با قوت گرفتن نظریه جهانی شدن بیماری‌ها و پیش‌بینی گسترش بیماری‌های همه‌گیر، ضرورت تجدیدنظر در سهم سلامت از تولید ناخالص ملی و نیز سیاست‌های بهداشتی -درمانی و تقویت نظام سلامت به ‌طور کلی اجتناب ناپذیر خواهد بود.

‎به بهانه روز پزشک، چند نکته را به بحث می‌گذارم: 

۱-اگر بخواهیم پزشکی جایگاه واقعی خود را بیابد و همچون یک خرده نظام در خدمت توسعه اجتماعی و اثرگذاری بیشتر بر زندگی مردم قرار بگیرد باید عمیقا کل‌نگر نظام سلامت را تحلیل کنیم. بدین سان در تبیینی از جامعه شناسی پزشکی اقتصاد پشکی و سیاست‌های نظام سلامت جایگاه نظام سلامت بهتر خواهد شد. از سویی سلامت تنها مختص به مراقبت‌های بهداشتی و درمانی نمی‌شود و مجموعه‌ای از عوامل دیگر در کنار رفتار انسان در محیط‌های فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی از مهم‌ترین عوامل ارتقای مقوله سلامت در جامعه هستند.

2- انگاره عمومی در مورد پزشکان عموما آنها را جزو گروه‌های ثروتمند طبقه‌بندی می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد یک شکاف طبقاتی فاحش در درون ساختار نظام سلامت شکل گرفته است. در شکاف اول، فاصله گرفتن پزشکان حوزه درمان از حوزه بهداشت قابل توجه است. از مجموع اقتصاد بخش سلامت، سهم ناچیزی به بهداشت اختصاص می‌یابد‌ و این خود زمینه‌ساز ناکارآمدی نظام سلامت شده و ناشی از هژمونی پزشکان بخش درمان در سیاستگذاری‌هاست. 

‎۳- مطالعات حاکی از آن است عموم پزشکان که دست‌کم 18 سال را به تحصیل، فراگیری مباحث و گذراندن طرح می‌گذرانند وضعیت درآمدی قابل توجهی ندارند و حتی به علت فقر اقتصادی جامعه، بار مراجعات به این قشر نیز کمتر شده است. این امر به ویژه در خصوص پزشکان متعهدی که صرفا در بیمارستان‌های دولتی انجام وظیفه می‌کنند بیشتر قابل لمس است. در مقابل، پزشکان در برخی از تخصص‌ها، درآمدهای کلان غیرمتعارف داشته و حتی از پزشکان کشورهای توسعه یافته نیز درآمد بیشتری دارند. شواهد نشان می‌دهد در حوزه‌هایی مانند زیبایی، از درآمدهای سرشار برخوردارند. عدم تبعیت از تعرفه و دریافت‌های غیرمتعارف رواج داشته و برخی به هیچ عنوان از شیوه‌های‌ دریافت شفاف مانند درگاه‌های بانکی استفاده نمی‌کنند. بنابراین، در نخستین گام به ‌طور اجتناب ناپذیر نیازمند سیاستگذاری‌های مناسب برای کاستن از نابرابری‌های درون ساختاری هستیم. تداوم این وضعیت به گونه‌ای خواهد بود که دانشجویان مستعد از حضور در تخصص‌های کم‌درآمد اما مورد نیاز جامعه اجتناب کنند. پیش‌بینی می‌شود با ادامه این‌ روند، در میان‌مدت با کمبود پزشکان متخصص روبرو خواهیم شد. 

‎۴- شدت گرفتن مهاجرت پدیده نوینی در میان پزشکان است که برخی از علل زمینه‌ساز این پدیده در بالا شرح داده شد و این امر به نوبه خود یکی از علل کمبود پزشکان متخصص در آینده خواهد بود.

‎۵- این روزها بحث کنکور و اعمال سهمیه‌ها در پذیرش دانشجویان پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی یکی از دغدغه‌ها و مباحث روز است. با توجه به حساسیت‌های موجود‌ این رشته‌ها، دخالت‌های غیرعلمی و دستکاری‌های بدون محاسبه به ناعادلانه کردن امکان قرار گرفتن داوطلبان ذی‌حق در صندلی‌های دانشگاهی منجر می‌شود.

‎پزشکی یک حرفه انسانی است و لازم است به عنوان یک نظام اجتماعی که کارکردهای فراوانی دارد، در نظر گرفته شود. پزشکی به عنوان یک حرفه انسانی در خدمت توسعه است و پزشکان به مثابه کنشگران این نظام، توسعه اجتماعی را رقم می‌زنند. من معتقدم باید بین انسان حرفه‌ای و حرفه انسانی تفاوت و تمایز قایل شویم.

روز پزشک را پاس می‌داریم و یاد پزشکانی که در دوران کرونا، با تمام توان خود همچون پزشکان دوران دفاع مقدس، برای کاستن از درد و رنج مردم ایستادگی کردند و حتی جان باختند را گرامی می‌داریم. فرصت را مغتنم شمرده یادی می‌کنم از برخی نمادهای جامعه پزشکی دکتر محمدرضا حکیم‌زاده لاهیجی، موسس کهریزک و آرسن میناسیان، پیشران انسان دوستی و گسترش امر خیر در استان گیلان دکتر محمد قریب بنیانگذار دانش نوین پزشکی کودکان در ایران و زنده یاد دکتر تقی نوربخش رییس پاکدست تأمین اجتماعی و انسانی ساده‌زیست که در راه خدمت به کارگران جان باخت.