در شرایط فعلی مهم‌ترین راهکارها برای عبور از چالش‌های پیش روی دریاچه ارومیه چیست؟

معصومه ابتکار، رئیس اسبق سازمان محیط زیست طی یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشت: اما پرسش مهم این است در شرایط فعلی مهم‌ترین راهکارها برای عبور از چالش‌های پیش روی دریاچه ارومیه چیست؟ به هر حال در شرایط کنونی مهم‌ترین مساله اعمال نظارت‌ها در لایروبی و احیای رودخانه‌های منتهی به دریاچه و سر و سامان دادن به ظرفیت کشاورزی با ایجاد مشاغل جایگزین برای کشاورزان منطقه است. دولت باید بخش کشاورزی را پای کار بیاورد و آموزش‌های لازم برای مشاغل جایگزین را توسعه دهد. واقعا چه صحنه‌ای تاسف‌بارتر از اینکه سیب باغات سیراب شده از شیره جان دریاچه ارومیه، روی دست کشاورزان بماند و در کنار خیابان‌ها ریخته‌ شود. این فاجعه مکرر نمونه‌ای از توسعه ناپایدار و بدون برنامه است. دولت باید تلاش کند این آگاهی و اطلاع‌رسانی در شیوه زندگی مردم تاثیر بگذارد. کشاورز ما باید نسبت به مصرف صحیح منابع آب محدودی که دارد، دقت کافی داشته و حاضر باشد هزینه کند. کشاورز ارومیه‌ای باید به باور این واقعیت برسد که کشت بی‌رویه یا کاشت چغندرقند در حاشیه دریاچه ارومیه از دلایل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه است. تا زمانی که کشاورز به این مهم حساس نشود، تغییر روش و شیوه کشاورزی برایش موضوعیت نخواهد داشت. ایرانیان باید یاد بگیرند با توجه به تغییرات اقلیمی چگونه شیوه‌های کشاورزی را اصلاح کنند. ما هم در اطلاع‌رسانی تلاش بسیاری کردیم ولی در طرف مقابل با فشار شدیدی در انکار این واقعیت بزرگ طبیعت ایران، یعنی تغییرات اقلیمی روبه‌رو بودیم. با کمال تاسف اینک براساس گفته نماینده ارومیه و رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، سطح عرصه آبی دریاچه ارومیه نسبت به زمان مشابه در سال گذشته ۱۲۹۴ کیلومتر مربع کاهش داشته است. تراز اکولوژیکی آن نیز از ۱۵.۵ میلیارد مترمکعب به ۲.۴ میلیارد مترمکعب رسیده است. بلاتکلیفی ستاد و برنامه‌های احیای دریاچه ارومیه، اگر‌چه نسبت به برخی سیاست‌های آن مانند انتقال آب، انتقاد جدی وارد است، ولی در یک سال گذشته ضربه سنگینی وارد کرده است. سوالاتی هم ایجاد کرده که مثلا طرح انتقال آب از سد کانی سیب که در تیرماه 1400 حدود 94درصد پیشرفت داشته چرا هنوز به دریاچه نرسیده است، یا طرح‌های تصفیه‌خانه‌های فاضلاب که قرار بود 176 میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه برساند و در تیر ماه 1400 بالای 90درصد پیشرفت داشته چرا هنوز راه‌اندازی نشده است. همچنین ده‌ها طرح زیست محیطی که متاسفانه بلاتکلیف مانده و امروز کل کشور را با یک بحران بزرگ مواجه کرده است. نکته مهم اینکه وزارت نیرو در سال جاری حقابه دریاچه را با وجود ذخایر کافی سدها رها نکرده و این جای سوال دارد؟ با وجود حمایت شفاهی دولت سیزدهم از ضرورت پیگیری احیای دریاچه ارومیه، به دلایلی از جمله کاهش نظارت‌ها، کند شدن برنامه‌های اجرایی و آموزشی کشاورزان و ادامه خشکسالی، شاهد هستیم که بعد از هفت سال روند رو به بهبود وضعیت دریاچه   (اگرچه کند یا با فراز و نشیب) به روند بسیار نگران‌کننده خشکی تبدیل شده که تصاویر ماهواره‌ای موید آن است. توجه دولت به تقویت فعالیت دو مرکز آینده‌نگری، پایش و ارزیابی دریاچه ارومیه نیز که مسوولیت آن را سازمان حفاظت محیط‌زیست بر‌عهده دارد، بسیار مهم است و می‌تواند به بهبود شرایط دریاچه ارومیه کمک کند. متاسفانه در سال‌هایی که مجوز ده‌ها سد روی رودخانه‌های منتهی به دریاچه داده می‌شد، ارزیابی‌ها یا اصلا صورت نمی‌گرفت یا ناقص بود و اثرات تجمعی را نمی‌دیدند. بدون شک همراهی و کمک سازمان‌های غیردولتی، دانشگاهیان و همه علاقه‌مندان به ایران و دریاچه ارومیه می‌تواند در این مسیر  نویدبخش  باشد.