خشکسالی و توفان‌های گرد و غبار؛ چالش مهم پاییز 1400

اعتمادآنلاین| در چهارم مهر ماه 1400 سازمان هواشناسی اعلام کرد افزایش فشار هوا روی سواحل دریای خزر باعث افزایش فشار روی منطقه شده و موجب بارندگی در سواحل دریای مازندران و وزش باد شدید در شهر تهران و استان البرز شده است. سرعت وزش باد در شهر تهران حدود 40 کیلومتر بر ساعت و جهت آن غربی و شمال‌غربی بود که موجب خیزش گرد و غبار در شهر تهران دید افقی را تا 2500 متر کاهش داد. به این ترتیب آلاینده «ذرات معلق کمتر از 10 میکرون» در هوای پایتخت به ‌شدت افزایش یافت و با میانگین 186 و بیشینه 224، کیفیت هوا در محدوده ناسالم برای همه گروه‌های جامعه و شرایط بسیار ناسالم (خطرناک) شد. گرد و غبار از استان البرز و از منطقه 19 وارد تهران شد. توفان‌های گرد و غبار رویدادهای هواشناسی متداول در مناطق خشک و نیمه خشک است.

به گزارش روزنامه اعتماد، خشکسالی و توفان‌های گرد و غبار در منطقه ما به هم مربوطند. حوادث بزرگ گرد و غبار اغلب منجر به آسیب‌های گسترده به محیط‌های طبیعی و انسانی می‌شود. وقوع حوادث گرد و غبار تحت تاثیر فعل و انفعالات پیچیده زمین و جوی است که عمدتا به دلیل سرعت زیاد باد، کم بودن یا عدم پوشش گیاهی، فرسایش زمین و رطوبت کم مربوط است. به گزارش نیمه شهریور 1400 شرکت مدیریت منابع آب ایران ارتفاع کل بارش‌های جوی از اول مهر 99 تا نیمه شهریور 155 میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبلش 50درصد و نسبت به دوره بلندمدت 52 ساله، 35درصد کمتر بود.

این کاهش نسبت به سال قبل تقریبا در همه جای ایران مشاهده شد، به ویژه در شرق، مرکز و شمال‌شرق و جنوب کشور: در حوضه آبریز مرزی شرقی 70درصد، قره‌قوم 65درصد، فلات مرکزی 57درصد و حوضه آبریز خلیج‌فارس و دریای عمان 53درصد. در بازه 50 ساله نیز کاهش 88درصدی حوضه آبریز بندرعباس و کاهش 74درصدی در حوضه هامون شاخص‌تر است. حوضه‌های آبریز ارس، تالش، سفیدرود بزرگ، قره‌سو و گرگان، اترک، کرخه، کارون و دریاچه ارومیه، در شمال و غرب کشور هم دچار کاهش بارندگی بود. با کاهش بارندگی‌ها، با کاهش 30درصدی حجم آب مخازن سدهای کشور رخ داد. سازمان هواشناسی برای مهر و آبان 1400 کمترین میزان بارندگی در 52 سال اخیر را پیش‌بینی می‌کند! ایران علاوه بر منابع نفت و گاز، پتانسیل قابل توجه انرژی تجدیدپذیر دارد. تحریم‌ها به‌ طور قابل توجهی بر اقتصاد ایران اثر گذاشته و صادرات نفت را مختل کرده، ولی خشکسالی و کمبود آب، توفان گرد و غبار و آلودگی هوا از جمله مسائل زیست محیطی اکنون کشور ماست که با تغییرات اقلیمی ارتباط دارد.

اقتصاد ایران از نظر تولید ناخالص داخلی بیست و هفتم در جهان است و پس از عربستان سعودی دومین اقتصاد بزرگ در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) است. نفت بخش مهمی از اقتصاد ایران است. بیشتر گازهای گلخانه‌ای ایران از بخش انرژی آن ناشی می‌شود. در سیاست‌های کلان محیط‌زیستی کشور در سال 1394 بر مدیریت تغییرات اقلیمی، مقابله با تهدیدات زیست محیطی، مانند بیابان‌زایی، ذرات گرد و غبار وخشکسالی تاکید شده است.

مساله خشکسالی، مخاطره‌ای فوری است که به تبعات مهمی مانند گرد و غبار و معضلات دیگر می‌انجامد. در هر مساله اجرایی و توسعه، موضوع خشکسالی باید اولویت اول برای تنظیم برنامه‌ریزی باشد.