انتخابات شورایاری‌ها؛ قانونی یا غیرقانونی؟/ چمران: انتخابات شورایاری‌ها محلی برگزار می‌شود و نیازی به مصوبه مجلس ندارد/ محجوب: مجلس تصویب قانون برای شورایاری‌ها را ضروری نمی‌داند/ میرلوحی: نهادهای قانونی ناظر انتخابات شورایاری‌ها هستند/ واعظ آشتیانی: شورا

اعتمادآنلاین| ثبت‌نام شهروندان تهرانی برای انتخابات شورایاری‌ها تا روز شنبه 15 تیرماه تمدید شده است. اعضای شورای شهر تهران از حدود یک ماه قبل با روش‌های مختلف مردم پایتخت را تشویق می‌کنند تا برای حضور در این انتخابات خود را کاندیدا و در برگزاری آن مشارکت کنند.

گمانه‌زنی‌ها بر سر قانونی و غیرقانونی بودن یک انتخابات

اما آنچه درباره برگزاری انتخابات شورایاری‌ها از سال‌ها قبل مورد سوال قرار دارد، برگزاری آن بدون قانون مصوب‌شده‌ای در مجلس شورای اسلامی است.

از همان دوره اول تشکیل شورای‌ شهر تهران که سال 77 برگزار شد، انتخابات شورایاری‌ها هم ابتدا با مشارکت 85 محله انجام گرفت، اما از دور دوم تشکیل شورای‌ شهر ابهامات و انتقاداتی درباره برگزاری شورایاری‌ها میان اعضای شورای شهر، دولت و کارشناسان به وجود آمد.

مصطفی پورمحمدی که در آن زمان وزیر کشور دولت نهم بود برای جلوگیری از برگزاری این انتخابات ایستادگی کرد. همین موضوع به نقطه مناقشه میان شورای شهر یکدست اصولگرای پایتخت با دولت اصولگرای نهم تبدیل شد. در نهایت هم با برگزاری جلسات متعدد بین مهدی چمران رئیس این شورا با پورمحمدی، وزیر کشور برای برگزاری انتخابات شورایاری‌ها کوتاه آمد در صورتی که رئیس شورای‌ شهر روند ارائه لایحه به مجلس و تصویب قانون برگزاری انتخابات شورایاری‌ها را به جریان بیندازد. از آن زمان تا به حال هر چهار سال این انتخابات به موضوع مناقشه میان مخالفان موافقان تبدیل می‌شود.

مخالفان تاکید می‌کنند با توجه به اشاره به موضوع شورایاری‌ها در قانون اساسی، به عنوان قانون مادر، برگزاری انتخابات شورایاری‌ها نمی‌تواند به صورت مستقل و بدون قانون عادی از طرف شورای شهر برگزار شود. این گروه می‌گویند برگزاری این انتخابات نیاز به تصویب قانون عادی در مجلس شورای اسلامی دارد. علاوه بر این تشکیل شورایاری‌ها موضوعی عام است و باید در شهر‌های کل کشور برگزار شود، در حالی که در این چند دوره به شهر تهران محدود بوده است.

از طرف دیگر موافقان تاکید دارند که این انتخابات به مصوبه مجلس نیاز ندارد، چون به عنوان انجمن محلی و مختص شهر تهران برگزار می‌شود و دولت برای آن مجوز صادر می‌کند.

بر همین اساس اعتمادآنلاین، نظر برخی نمایندگان مجلس، اعضای فعلی و سابق شورای شهر تهران را در این خصوص جویا شده تا مشخص شود نقاط اختلاف در آستانه برگزاری انتخابات شورایاری‌ها چیست؟

مهدی چمران، رئیس شورای شهر دوم تا چهارم مجلس: در قانون شورایاری نداریم، اما انجمن محلی داریم

چمران که خود یکی از موثرترین چهره‌ها در برگزاری این انتخابات طی ادوار مختلف شورای‌ شهر تهران بوده و مجوز برگزاری این انتخابات را در دوره دوم از وزارت کشور و دولت دریافت کرده است، با برگزاری انتخابات شورایاری‌ها موافق است و از آن دفاع می‌کند. او به اعتمادآنلاین می‌گوید: در قانون شورایاری نداریم، اما انجمن محلی داریم که شورا بر اساس قانون می‌تواند تاسیس انجمن محلی را در دستور کار داشته باشد. بر همین اساس و مبنا، در آن زمان ما انتخابات انجمن‌های محلی را به اسم شورایاری انجام دادیم. چمران تاکید می‌کند که نام این انتخابات در واقع انجمن محله است و ما تحت عنوان شورایاری‌ از آن یاد می‌کنیم.

رئیس ادوار شورای شهر تهران در ادامه درباره ابهام و انتقاد مخالفان برگزاری شورایاری‌ها با این شکل و شمایل و نیاز به مصوبه مجلس برای برگزاری آن می‌گوید: این موضوع به مصوبه مجلس کاری ندارد. می‌گوید شورا می‌تواند انجمن محلی تاسیس کند و شورا هم تاسیس انجمن محلی را در همان دوره اول تصویب کرد. در دوره دوم هم تصویب شد و دولت اصلاحاتی درباره آن انجام داد، همان‌طور که اکنون هم اصلاحاتی برای آن در نظر گرفته شده است. بنابراین نیازی به قانون مجلس شورای اسلامی نیست که انتخابات سراسری برگزار شود؛ یک انتخابات محله‌ای است که در محله‌ها انجام می‌‌شود.

او عنوان می‌کند که در دولت نهم، هیات دولت مجوز برگزاری انتخابات شورایاری‌ها را به وزارت کشور وقت داده و چون این انتخابات به صورت محلی برگزار می‌شود، آن را دور زدن قانون هم نمی‌داند و به شدت در برابر این پرسش واکنش نشان می‌دهد. چمران می‌گوید از این انتخابات با نام شورایاری یاد می‌شود، اما در واقع انجمن محله است که در بند 7 ماده 71 قانون شوراهای شهر و روستا به آن اشاره شده است.

محمود میرلوحی، عضو فعلی شورای شهر تهران: انتخابات شورایاری‌ها جنبه قانونی دارد

میرلوحی هم به عنوان فردی که در حال حاضر درگیر برگزاری این انتخابات در شورای شهر پنجم است از برگزاری آن دفاع می‌کند و آن را قانونی می‌داند. او درباره دلایلش برای قانونی بودن انتخابات شورایاری‌ها به اعتمادآنلاین می‌گوید: شورای شهر ستادی با عنوان ستاد شورایاری‌ها و هیات نظارت مرکزی ایجاد کرده تا همان کاری را که مجلس برای شورا انجام می‌دهد برای انتخابات شورایاری‌ها انجام دهد . همچنین فرمانداری هم بر این انتخابات نظارت دارد. او البته تاکید دارد که دولت برای برگزاری این انتخابات مجوز صادر می‌کند.

عضو شورای شهر پنجم در ادامه عنوان می‌کند: شورای عالی طبق اصل 104 قانون اساسی، می‌تواند مثل دولت که لایحه به مجلس می‌دهد، هم برای دولت و هم برای مجلس، لایحه ارسال کند. بر همین اساس شورای عالی استان‌ها اقدام به ارسال نامه‌ای مبنی بر قانونی‌تر کردن این لایحه کرد. تا به حال نیز دولت یک بار در سال 93 و یک بار هم به تازگی بار دیگر آن را تایید کرد و مصوبه گذاشت.

علیرضا محجوب، نماینده مجلس: بهتر است شورایاری‌ها قانون داشته باشند

محجوب، نماینده تهران، اگرچه کاملاً به خلاء قانون‌گذاری در برگزاری این انتخابات اذعان می‌کند، اما از طرف دیگر وجود شوراهای محله را برای شهر تهران ضروری می‌داند. او درباره تلاش‌هایی که برای قانون‌گذاری در این خصوص در مجلس دهم انجام شده اشاره می‌کند و به اعتمادآنلاین می‌گوید: ما سعی کردیم قانونی برای شورایاری‌ها داشته باشیم، اما مجلس این کار را ضروری ندانست. مرجع قانون‌گذاری مجلس است. مرجع دیگری برای تصویب قانون نداریم .

او ادامه می‌دهد: به دلیل مخالفت‌هایی که مجلس با تصویب قانونی برای شورایاری‌ها داشت توصیه کردیم شورایاری‌ها به همین ترتیبی که تا امروز بوده، یعنی به‌ عنوان یاوران و همراهان و یاران شوراها، توسط مردم محلات انتخاب شوند تا وکیل آنها نزد شوراها و وکیل شورا نزد مردم محلات باشند.

نماینده تهران در ادامه می‌افزاید: حتماً لازم است شورایاری‌ها بر اساس قانون فعالیت کنند و خوب است که قانون داشته باشند، ولی چون یاور و وابسته به شورا هستند الزامی برای قانون داشتن ندارند؛ یعنی این کار الزامی نیست، اما بهتر است قانون داشته باشد.

امیررضا واعظ‌آشتیانی، عضو شورای شهر دوم تهران: انتخابات شورایاری‌ها خلاف قانون است

واعظ‌آشتیانی در دوره اول نزاع بر سر برگزاری انتخابات شورایاری‌ها در شورای شهر حضور داشته، اما با قطعیت برگزاری این انتخابات بدون مصوبه مجلس را غیرقانونی می‌داند. او در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین عنوان می‌کند که هیات دولت نمی‌تواند برای برگزاری این انتخابات که در قانون اساسی به آن اشاره شده است مصوبه یا مجوزی صادر کند . این فعال سیاسی اصولگرا می‌گوید قانون اساسی یک قانون بالادستی و مادر است و وقتی به موضوعی در آن اشاره شده باید مجلس برای آن قانون عادی وضع کند تا قابلیت اجرایی داشته باشد.

واعظ‌آشتیانی همچنین درباره بند 7 ماده 71 قانون شوراهای شهر و روستا که برخی به استناد آن می‌گویند شورای شهر می‌تواند انجمن محله داشته باشد و انتخابات آن را برگزار کند، تاکید می‌کند که در بند 7 این قانون هم در ادامه اشاره شده بر اساس قانون این انجمن‌ها باید تشکیل شوند و این یعنی به هر حال مجلس باید برای برگزاری انتخابات شورایاری‌ها یا انجمن‌ها قانون تصویب کند. عضو شورای شهر دوم در ادامه مطرح می‌کند که روند تصویب قانون باید به وسیله شورای عالی استان‌ها انجام شود. او می‌گوید: شورای عالی استان‌ها باید این موضوع را به هیات دولت یا مجلس ارائه دهد. هم می‌تواند به مجلس بدهد هم به دولت. یا از مجاری دولت تحت عنوان لایحه به مجلس برود، یا خود آن را به‌ طور مستقیم به مجلس بدهد.

او همچنین به یکی از مباحث مطرح برای مخالفت با شورایاری‌ها بدون مصوبه قانونی اشاره می‌کند و می‌افزاید: در دوره دوم شورای شهر برخی اعضا می‌گفتند شورایاری‌ها ابزار بازی‌های سیاسی گروه‌های سیاسی می‌شوند، چون در شورای اول وقتی شورایاری‌ها تشکیل شد همین موضوع مطرح بود. آنچه در رسانه‌ها مطرح است و اظهارنظر برخی درباره عملکرد شورایاری‌ها، حکایت از این دارد که برخی شورایاری‌ها متاسفانه فضای رانت و رانت‌خواری ایجاد کرده و مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند.

واعظ‌‌آشتیانی ادامه می‌دهد: باید از ابتدا جایگاه قانونی شورایاری‌ها مشخص شود. جایگاه قانونی آن در هاله‌ای از ابهام است و چیزی که مسلم است و ما به آن انتقاد داریم اینکه اگر جایگاه قانونی دارد، چرا در شهرهای دیگر انجام نمی‌شود؟! و اگر انجام نمی‌شود، شورای شهرهای دیگر تخلف کرده‌اند که اجرا نکرده‌اند.

پیروز حناچی، شهردار تهران: دولت مجوز انتخابات شورایاری‌ها را صادر کرد

حناچی، شهردار تهران، روز چهارشنبه و در حاشیه حیاط دولت، در پاسخ به پرسش خبرنگاران اعلام کرد مجوز برگزاری این انتخابات از طرف دولت صادر شده است . او در این‌باره می‌گوید: خوشبختانه مجوز برگزاری انتخابات شورایاری‌ها از دولت گرفته شد؛ وزارت کشور عقیده داشت در ابتدا باید دولت مجوز برگزاری انتخابات را صادر کند تا همکاری‌های لازم از سوی وزارتخانه صورت بگیرد. در نهایت نیز دولت مجوز را صادر کرد که این کار جای تقدیر دارد.

کشمکش مخالفان و موافقان 21ساله شد

با وجود اما و اگرهایی که حالا در آستانه برگزاری پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها در تهران 21ساله می‌شوند، به نظر می‌آید باز هم انتقادات و اعتراضات مخالفان برگزاری این انتخابات با این شکل و شمایل راه به جایی نمی‌برد. با توجه به صحبت‌هایی که روزهای اخیر مسئولان در این‌باره مطرح می‌کنند، برگزاری انتخابات این دوره هم حتمی است. اینکه قرار است در نهایت برای این اختلاف‌نظر تدبیری اندیشیده شود یا نه موکول به دوره‌های آینده و قدرت‌نمایی موافقان و مخالفان خواهد شد؛ اینکه بالاخره موافقان به اشتباه 21ساله خود اعتراف می‌کنند یا مخالفان با توجه به اصلاحاتی که در دوره‌های مختلف انجام می‌شود، سرانجام به این نتیجه می‌رسند که سازوکار قانونی شده است.