فیلترینگ در شیب سرنوشتی تازه

اعتمادآنلاین| رفع «فیلترینگ» موضوعی بود که حسن روحانی پیش از انتخابات 96 از آن حرف زد، هرچند این وعده روحانی عملی نشد و بعد از ناآرامی‌های دی‌ماه سال 96 مردم شاهد فیلترینگ پیام‌رسان تلگرام هم شدند. اما حالا این موضوع با حمایت قوه قضاییه هم مواجه شده تا انتظار برای رفع فیلتر پیام‌رسان‌ها به وجود آید.

مردادماه سال 95 حسن روحانی در سخنرانی تلویزیونی از فشار برخی بر دولت برای فیلترینگ گفت: دولت یازدهم از روز اول که برخی‌ها معتقد بودند باید با این شبکه‌ها مبارزه و آنها را فیلتر کرد چرا که می‌پنداشتند این شبکه‌ها مشکل برای جامعه درست می‌کنند، اجازه این اقدام را نداد.

اما همان زمان دادستان کل کشور در گفت‌وگو با صداوسیما این موضوع را رد کرد: اینها که ادعا می‌کنند ما برای مسدود کردن سایت‌ها به دولت فشار می‌آوریم، یک مورد را نشان دهند تا ما حرف خودمان را پس بگیریم. حتی با یک مورد سایت و فضای مجازی که اطلاعات و اخبار مفید داشته‌اند، برخورد نکرده‌ایم. برخی به مردم آدرس غلط ندهند.

در پی این اظهارنظر عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه نیز گفت: هیچ‌کس با فعالیت شبکه‌های اجتماعی مخالف نیست و این موضوع که برای فیلتر شبکه‌های خارجی از جمله تلگرام تحت فشار هستیم، صحیح نیست. ناگزیریم برای تحقق شبکه‌های اجتماعی داخلی، روزی از شبکه‌های اجتماعی خارجی دل بکنیم.

بیش از 2 سال از این اظهارنظرها می گذرد. تلگرام فیلتر شد، تویتتر کماکان در بند فیلترینگ مانده‌است و زمزمه‌هایی هم درباره فیلترینگ ایسنتاگرام شنیده می‌شود، آن هم در شرایطی که مدیران و مسئولان کشور نظرهای متضادی در این باره دارند.

احمد مازنی، رییس کمیسیون فرهنگی مجلس هم روز پنجشنبه با اشاره به اینکه فیلترینگ در فضای مجازی کاربرد موقت دارد گفت: دانش و تحول در حوزه فضای مجازی با چنان سرعتی پیش می‌رود که ما به هیچ وجه نمی‌توانیم جلودار آن باشیم چه برسد به اینکه بخواهیم آن را فیلتر و تعطیل کنیم. اصرار برای فیلترینگ فضای مجازی راه به جایی نخواهد برد و راه‌حل رفع مشکلات فضای مجازی و سایبری استفاده درست، تولید محتوای مناسب و وضع قوانین و مقررات برای پیشگیری از تهدیدها و آسیب‌های ناشی از آن است.

از سوی دیگر ابوالفضل ابوترابی نماینده اصولگرای مجلس و از طرفداران فیلترینگ معتقد است همه پیام‌رسان‌های خارجی باید فیلتر شوند. او می‌گوید: باید کاری کنیم که اینستاگرام و کلیه پیام‌رسان‌های خارجی که حاضر نیستند قوانین جمهوری اسلامی مبنی بر انتقال سرورهای ذخیره اطلاعات به داخل ایران را انجام دهند، مسدود شوند.

همین اظهارنظر بود که باعث شد خیلی‌ها اینستاگرام را در جرگه فیلترینگ‌های آینده قرار دهند. اگرچه دبیر شورای عالی فضای مجازی این موضوع را رد کرده است. ابوالحسن فیروزآبادی در این باره گفته شورای عالی فضای مجازی درباره بازشدن توییتر یا فیلتر شدن اینستاگرام هیچ بحث و بررسی تا به امروز نداشته است.

او همچنین از احتمال رفع فیلتر تلگرام خبر داد: در صورتی که خدمات پایدار داخلی در حوزه پیام رسان‌ها ایجاد شود، این احتمال وجود دارد که تلگرام رفع فیلتر شود، البته این تصمیم درباره این موضوع به عهده قوه قضاییه است.

در همین شرایط می‌شنویم که معاون قوه قضاییه نه تنها از فیلترینگ حمایت نکرده، بلکه آن را راه چاره هم نمی‌داند.

هادی صادقی امروز در همین باره عنوان کرد: تمام کارهایی که در فضای مجازی مانند تلگرام صورت می گیرد، مجرمانه نیست. یعنی در درون آن مجموعه، هم کارهای خوب و هم کارهای مجرمانه انجام می‌شود، البته همین فضا زمینه‌ای برای پنهان شدن مجرم و انجام عمل مجرمانه را به وجود می‌آورد و اگر چنین اتفاقی بیفتد، مشارکت در جرم محسوب می‌شود و مسئولان آن و تسهیل‌کنندگان، مشارکت در جرم دارند.

صادقی می‌گوید فضای مجازی را نمی توان تعطیل کرد چون نیاز مردم است ولی باید بهره‌برداری مثبت از آن صورت بگیرد و دولت وظیفه دارد از آن حمایت کند.

اما دولت، قوه قضاییه را مسئول موافقت با رفع فیلترینگ می‌داند و حالا قوه قضاییه از حمایت دولت حرف زده است. در چنین شرایطی که ارگان‌ها به هماهنگی‌ رسیده‌اند شاید در آینده‌ای نه چندان دور، توقع رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی بیجا نباشد. به ویژه که حالا و بعد از گذشت 8 ماه از آغاز به کار پیام‌رسان‌های داخلی شکست آن‌ها محرز شده است. در آخرین آمارها پیام‌رسان سروش که راه‌اندازی آن حواشی زیادی را هم به همراه داشت و مدیرانش ادعای دارا بودن بیش از 10 میلیون کاربر را داشتند، نهایتا 2 میلیون کاربر داشت.

بعد از فیلترینگ تلگرام آمار سرچ فیلترشکن‌ها به طور تصاعدی در میان ایرانیان بالا رفت و از طرف دیگر حتی مدیران کشوری، از هر حزبی در شبکه‌های اجتماعی ممنوع مثل توییتر حساب کاربری فعال دارند.

بد نیست نگاهی دیگر به جمله دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه داشته‌ باشیم. وقتی که گفته بود «ناگزیریم برای تحقق شبکه‌های اجتماعی داخلی، روزی از شبکه‌های اجتماعی خارجی دل بکنیم.» حالا که شکست شبکه‌های اجتماعی داخلی وعدم مقبولیتشان بین مردم ثابت شده و معاون قوه قضاییه هم تصدیق کرده که «فضای مجازی را نمی توان تعطیل کرد». حالا این پرسش مطرح می‌شود که پس علت این حجم از تخریب علیه پیام‌رسان‌های خارجی چیست؟