در جلسه شورای امنیت درباره قطعنامه 2231 چه گذشت؟/ فرجی‌راد: اختلاف عمیقی میان اعضای دائم شورا وجود دارد، همین مسئله می‌تواند تا حدی به نفع ایران عمل کند

لیلا پایدار- عبدالرضا فرجی‌راد استاد ژئوپلتیک  در گفت‌وگو با خبرنگار اعتمادآنلاین درباره نشست روز گذشته  شورای امنیت سازمان ملل پیرامون ایران و قطعنامه ۲۲۳۱ اظهار کرد: با توجه به اینکه طرف‌های غربی مدعی فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک شده و در عمل یک قطعنامه تحریمی را علیه ایران به اجرا گذاشته‌اند، قصد داشتند بررسی کنند که نتیجه این تحریم‌ها چه بوده و فشارها علیه ایران تا چه حد مؤثر واقع شده است. این در حالی است که ایران این اقدام را به رسمیت نمی‌شناسد و روسیه و چین نیز معتقدند اقدام اروپایی‌ها غیرقانونی بوده است.

وی افزود: به نظر می‌رسد هدف اصلی این نشست ارزیابی وضعیت فعلی تحریم‌ها و بررسی امکان انجام اقدامات بعدی بوده باشد. یکی از سناریوهای احتمالی می‌تواند طرح موضوع فصل هفتم منشور ملل متحد باشد، اما بعید می‌دانم چنین اقدامی در دستور کار قرار گیرد، چراکه به احتمال زیاد روسیه و چین آن را وتو خواهند کرد. ضمن اینکه برای ورود به این مرحله، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید مصوبه‌ای صادر کرده و آن را به شورای امنیت ارسال کند تا بر اساس آن تصمیم‌گیری شود.

فرجی‌راد با اشاره به شرایط کنونی گفت‌وگوهای ایران و غرب تصریح کرد: واقعیت این است که هیچ پیشرفتی در مذاکرات حاصل نشده و از سوی دیگر، آژانس نیز انتقاداتی را مطرح کرده است. آقای گروسی در روزهای اخیر بارها اعلام کرده که آژانس به سایت‌های اصلی ایران دسترسی کامل ندارد؛ برخی از این سایت‌ها بمباران شده‌اند و برخی دیگر به صورت محدود بازرسی می‌شوند. همچنین کارشناسان آژانس به‌طور دائم در ایران مستقر نیستند و به‌صورت سیار فعالیت می‌کنند. مجموعه این عوامل باعث شده اعضای شورای امنیت تصمیم بگیرند وضعیت را مورد بررسی قرار دهند.

این استاد ژئوپلتیک درباره شکاف میان اعضای دائم شورای امنیت گفت: اختلاف عمیقی میان اعضای دائم شورا وجود دارد و همین مسئله می‌تواند تا حدی به نفع ایران عمل کند، دست‌کم از این جهت که مانع صدور قطعنامه جدید شود. اگر غربی‌ها با مانعی روبه‌رو نبودند، بدون تردید قطعنامه صادر می‌کردند، اما اختلاف میان روسیه و چین از یک سو و آمریکا، فرانسه و انگلیس از سوی دیگر، فضا را برای چنین اقدامی محدود کرده است.

وی ادامه داد: غربی‌ها مجددا در این نشست ایران را به عدم پایبندی به تعهدات متهم کردند و در مقابل نماینده روسیه پاسخ  داد که اقدام اروپایی‌ها غیرقانونی بوده است.  این فضای تقابلی اجازه تندروی بیشتر را از طرف‌های غربی می‌گیرد.

فرجی‌راد درباره احتمال اقدام نظامی از سوی اسرائیل یا آمریکا در پی برگزاری این نشست‌ها گفت: تا زمانی که قطعنامه جدیدی صادر نشود، شرایط برای چنین اقداماتی فراهم نیست. البته درخواست اسنپ‌بک از سوی اروپایی‌ها بهانه‌ای در اختیار آمریکا قرار داده است، اما اسرائیل معمولاً چندان به فرآیندهای شورای امنیت توجهی ندارد. در حال حاضر، تمرکز اسرائیل بیشتر بر برنامه موشکی ایران است و موضوع هسته‌ای تا حدی به حاشیه رفته است.

وی افزود: برداشت آمریکا و اسرائیل این است که ایران در مقطع فعلی امکان گسترش جدی غنی‌سازی را ندارد و از طریق نظارت‌های غیرمستقیم وضعیت را رصد می‌کنند. به همین دلیل اسرائیل تمرکز خود را بر توان موشکی ایران گذاشته و تلاش دارد این حوزه را نیز مشابه پرونده هسته‌ای محدود کند. سفر آتی نتانیاهو به آمریکا که قرار است روز دوشنبه انجام شود عمدتاً با همین هدف صورت می‌گیرد. هرچند موضوعاتی مانند غزه، لبنان و عراق نیز مطرح خواهد شد، اما محور اصلی گفت‌وگوها جلب رضایت آمریکا برای هدف قرار دادن توان موشکی ایران است.

به باور فرجی‌راد، دونالد ترامپ تمایلی به صدور مجوز حمله جدید علیه ایران ندارد. او درگیر پرونده‌هایی مانند تلاش برای پایان دادن به جنگ اوکراین و پیشبرد فاز دوم آتش‌بس در غزه است و نمی‌خواهد همزمان چند بحران جدید ایجاد کند. ضمن اینکه اگر آمریکا بخواهد مجوز حمله بدهد، ناچار است به‌طور کامل پشت اسرائیل بایستد و در عین حال نمی‌تواند پیش‌بینی دقیقی از واکنش ایران داشته باشد؛ واکنشی که ممکن است فراتر از حمله به اسرائیل باشد و آمریکا را نیز درگیر کند.

وی در پایان گفت: حمله به صنایع موشکی ایران کار ساده‌ای نیست چراکه این صنایع پراکنده هستند و نیازمند یک جنگ طولانی‌مدت خواهند بود. در چنین شرایطی، واکنش ایران نیز می‌تواند دامنه درگیری را گسترش دهد؛ بنابراین بعید می‌دانم در شرایط فعلی تصمیمی برای آغاز حمله نظامی علیه ایران اتخاذ شود.